بحث غیبت مهدی موعود از زمان رسول خدا(ص )

▪ یک شبهه : شنیده شده چون امام حسن عسکری (ع ) بدون فرزند از دنیا رفت گروهی سودجو مانند عثمان بن سعید برای حفظ مقام خویش داستان غیبت مهدی را جعل و بین مردم شایع کردند!
▪ پاسخ : پیغمبر اکرم و ائمه اطهار(ع ) قبلا غیبت مهدی را پیش بینی کرده و به مردم اطلاع داده بودند.
پیغمبر(ص ) فرمود : سوگند به خدایی که مرا برای بشارت برانگیخت قائم فرزندان من طبق عهدی که به او می رسد غایب می شود به طوری که بیشتر مردم خواهند گفت : خدا به آل محمد احتیاجی ندارد و دیگران نیز در اصل تولدش شک می کنند.
پس هرکس زمان غیبت را درک کرد باید دینش را نگهداری کند و شیطان را از طریق شک به خود راه ندهد. مبادا که او را از ملت من بلغزاند و از دین خارج سازد چنان که قبلا پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد. خدا شیطان را دوست و فرمانروای کفار قرار داده است . (۱ )
اصبغ بن نباته نقل کرده است که : امیرالمومنین (ع ) حضرت قائم را یاد کرده فرمود : آگاه باشید! آن جناب طوری غایب می شود که شخص نادان خواهد گفت : خدا به آل محمد احتیاجی ندارد . (۲ )
امام صادق (ع ) فرمود : اگر خبر غیبت امام خود را شنیدید انکار نکنید . (۳ )
و ۸۸ حدیث دیگر .
این احادیث سبب شد که مسلمانان غیبت را برای قائم ضروری و از خصائص او بدانند و حتی کسانی را که احتمال مهدویت درباره شان می دادند وادار به غیبت می کردند.
ابوالفرج اصفهانی نوشته است : عیسی بن عبدالله نقل کرده که محمدبن عبدالله بن حسن از همان ایام کودکی در حالت غیبت و اختفا زندگی می کرد و مهدی نامیده شد . (۴ )
سیدمحمدحمیری گفته است : من درباره محمدبن حنفیه غلو داشتم و عقیده ام این بود که غایب است . مدتی بدین عقیده غلط معتقد بودم تا اینکه خدا بر من منت نهاد و به وسیله جعفربن محمدصادق (ع ) از آتش نجاتم داد و به راه راست هدایتم کرد. داستان از این قرار بود که وقتی امامت جعفربن محمد با دلیل و برهان برایم ثابت شد روزی به آن حضرت عرض کردم : یابن رسول الله ! در موضوع غیبت احادیثی از پدرانت به ما رسیده است و وقوع آن را حتمی شمرده اند. خواهشمندم بفرمایید غیبت مذکور درباره چه شخصی به وقوع خواهد پیوست
امام جعفر صادق (ع ) پاسخ داد : آن غیبت برای ششم از فرزندان من اتفاق خواهد افتاد و اوست امام دوازدهم بعد از رسول خدا(ص ) که اولشان علی بن ابی طالب (ع ) و آخرشان قائم به حق و بقیه الله و صاحب الزمان (ع ) است . به خدا سوگند! اگر غیبتش به اندازه عمر نوح طول بکشد از دنیا خارج نمی شود تا اینکه ظاهر گردد و دنیا را پر از عدل و داد کند.
وقتی این مطلب را از مولایم جعفربن محمد شنیدم حق برایم آشکار شد. به دست آن جناب از عقیده سابقم توبه کردم و در این موضوع اشعاری را سرودم . (۵ )
پس داستان غیبت مهدی موعود به دست عثمان بن سعید مطرح نشده بلکه خدای متعال غیبت را برایش مقدر نموده و پیغمبراکرم (ص ) و ائمه اطهار(ع ) قبل از تولد پدرش آن را به مردم اطلاع داده بودند.
طبرسی (ره ) نوشته است : اخبار غیبت ولی عصر قبل از تولد خودش و تولد پدر و جدش صادر شد و محدثان شیعه آنها را در اصول و کتاب هایی که در عصر امام باقر(ع ) و امام صادق (ع ) تالیف شده است ضبط کرده بودند. از جمله ثقات محدثین حسن بن محبوب است . وی در حدود صد سال قبل از زمان غیبت کتاب مشیخه را تالیف و اخبار غیبت را در آن ثبت کرده است . از جمله آنها این حدیث است :
ابوبصیر گفت : خدمت امام صادق (ع ) عرض کردم : حضرت ابوجعفر می فرمود : قائم آل محمد دو غیبت دارد یکی طولانی و دیگری کوتاه .
حضرت صادق فرمود : آری یکی از دو غیبت از دیگری طولانی تر می شود.
بعد از آن می نویسد : ملاحظه کنید با پیش آمدن دو غیبت برای فرزند امام حسن عسکری (ع ) چگونه صدق این احادیث ظاهر گشت . (۶ )
محمدبن ابراهیم بن جعفر نعمانی که در زمان غیبت صغری متولد شده . در کتاب « غیبت » که هنگام تالیف آن هشتاد و چند سال از عمر شریف امام زمان (عج ) می گذشته نوشته است : ائمه اطهار(ع ) وقوع غیبت امام زمان را قبلا خبر داده بودند اگر غیبت آن جناب اتفاق نمی افتاد خود این موضوع برای بطلان عقیده امامیه شاهدی می شد. اما خدای متعال با غایب نمودن آن حضرت صحت اخبار ائمه را آشکار ساخت .
● کتاب های غیبت قبل از تولد امام عصر
داستان غیبت مهدی موعود و امام دوازدهم را پیغمبر اکرم و علی بن ابی طالب و سایر امامان (ع ) گوشزد مسلمانان کردند و از همان صدر اسلام در میان اصحاب مشهور و معروف بود. موضوع غیبت به قدری شهرت داشت که گروهی از دانشمندان و راویان احادیث و اصحاب ائمه اطهار قبل از ولادت امام زمان و حتی قبل از ولادت پدر و جدش کتاب هایی در خصوص غیبت نوشتند و احادیث مربوط به مهدی موعود و غیبتش را در آنها درج کردند که می توانید اسامی آنان را در کتاب های رجال پیدا کنید. برای نمونه چندتن از اصحاب مورد اعتماد ائمه اطهار(ع ) را که کتابی درباره غیبت حضرت قائم (ع ) نوشته اند نام می بریم :
۱) علی بن حسن بن محمدطائی طاطری از اصحاب موسی بن جعفر(ع ) که مردی فقیه و مورد اعتماد بوده است . (۷ )
۲) علی بن عمر اعرج کوفی از اصحاب موسی بن جعفر(ع ) (۸ )
۳) ابراهیم بن صالح انماطی از اصحاب موسی بن جعفر(ع ) (۹ )
۴) حسن بن علی بن ابی حمزه که در عصر حضرت رضا(ع ) می زیسته (۱۰ )
۵) عباس بن هشام ناشری اسدی از اصحاب امام رضا(ع ) که مردی جلیل القدر و مورد وثوق بوده و در سال ۲۲۰ هجری وفات کرده است . (۱۱ )
۶) علی بن حسن بن فضال که مردی دانشمند مورد وثوق و از اصحاب حضرت هادی و امام حسن عسکری بوده است (۱۲ )
۷) فضل بن شاذان نیشابوری از فقها متکلمان و اصحاب حضرت هادی و امام حسن عسکری که در سال ۲۶۰ هجری وفات کرده است . (۱۳ )
در صورت توجه به مطالب گذشته برایتان روشن می شود که داستان غیبت امام زمان موضوع تازه ای نیست بلکه ریشه عمیق دینی دارد و از زمان رسول خدا تاکنون همواره مورد توجه و بحث بوده است . بنابراین احتمال آنکه امثال عثمان بن سعید آن را تراشیده و جعل کرده باشند کاملا بی اساس است و جز از افراد مغرض صادر نمی شود.
به علاوه اگر سه مطلب را با هم ضمیمه کنیم غیبت امام زمان قطعی می شود :
▪ برحسب برهان عقلی و روایات زیادی که از معصومان صادر شده است . وجود مقدس امام و حجت برای بقای نوع انسان لازم است و هیچ عصری از آن وجود مقدس خالی نخواهد شد.
▪ طبق احادیث بسیار عدد ائمه از دوازده نفر تجاوز نمی کند.
▪ به مقتضای احادیث و شهادت تاریخ یازده نفر آنان زندگی را بدرود گفته اند.
از انضمام این سه امر بقای حضرت مهدی به طور قطع ثابت می شود و چون ظاهر نیست باید گفت : در حالت غیبت به سر می برد.

(منبع : دادگستر جهان آیت الله امینی )
پاورقی :
۱ ـ اثبات الهداه ج ۶ ص .۳۸۶ قال رسول الله (ص ) . والذی بعثنی بالحق بشیرالیغیبن القائم من ولدی بعهد معهود الیه منی حتی یقول اکثر الناس : مالله فی آل محمد حاجه و یشک آخرون فی ولادته . فمن ادرک زمانه فلیستمسک بدینه ولایجعل للشیطان علیه سبیلا بشکه فیزیله عن ملتی و یخرجه من دینی فقد اخرج ابویکم من الجنه من قبل و ان الله عزوجل جعل الشیطان اولیا للذین لایومنون .
۲ ـ اثبات الهداه ج ۶ ص ۳۹۳
۳ ـ همان .۳۵۰ محمدبن مسلم قابل سمعت اباعبدالله یقول : ان بلغکم عن صاحبکم غیبه فلاتنکروها .
۴ ـ مقاتل الطالبین ۱۶۵
۵ ـ اشعاری که سید حمیری در این مورد سروده مفصل است . اما چند بیت آن را از کتاب کمال الدین و تمام النعمه (ج ۱ ص ۳۴ ) نقل می کنیم تا روشن شود که موضوع غیبت از علامت ها و خصائص حتمی مهدی موعود(ع ) بوده است .
و ماکان قولی فی ابن خوله مبطنا
معانده منی لنسل المطیب
و لکن روینا عن وصی محمد
و ما کان فیما قال بالمتکذب
بان ولی الله یفقد لایری
سنین کفعل الخائف المترقب
فتقسم اموال الفقید کانما
یغیب بین الصفیح المنصب
فیمکث حینا ثم ینبع نبعه
کنبعه جدی من الافق کوکب
یسیربنصرالله من بیت ربه
علی سوددمنه و امر مسبب
یسیرالی اعدائه بلوائه
فیقتلهم قتلا کحران مغضب
فلما روی ان ابن خوله غائب
صرفنا الیه قولنا لم نکذب
وقلنا هوالمهدی و القائم الذی
یعیش به من عدله کل مجذب
فان قلت لا فالحق قولک والذی
امرت فحتم غیرما متعصب
واشهدربی ان قولک حجه
علی الناس طرا من مطیع و مذنب
بان ولی الامر و القائم الذی
تطلع نفسی نحوه یتطرب
له غیبه لابدمن ان یغیبنا
فصلی علیه الله من متغیب
فیمکث حینا ثم یظهر حینه
فیملک من فی شرقها و المغرب
بذاک ادین الله سرا و جهره
ولست وان عوتبت فیه بمعتب
۶ ـ اعلام الور ی ۴۱۶
۷ ـ رجال نجاشی ۱۹۳ رجال شیخ طوسی ۳۵۷ فهرست شیخ طوسی ۱۱۸
۸ ـ رجال نجاشی ۱۹۴
۹ ـ رجال نجاشی ۲۸ فهرست شیخ طوسی ۷۵
۱۰ ـ رجال نجاشی ۲۸ فهرست شیخ طوسی ۷۵
۱۱ ـ رجال نجاشی ۲۱۵ رجال شیخ طوسی ۳۸۴ فهرست شیخ طوسی ۱۴۷
۱۲ ـ رجال نجاشی ۱۹۵ رجال شیخ طوسی ۴۱۹
۱۳ ـ رجال نجاشی ۲۳۵ رجال شیخ طوسی ۴۲۰ و ۴۳۴ فهرست شیخ طوسی ۱۵۰
پیامبراکرم (ص ) :
سوگند به خدایی که مرا برای بشارت برانگیخت قائم فرزندان من طبق عهدی که به او می رسد غایب می شود... پس هرکس زمان غیبت را درک کرد باید دینش را نگهداری کند
موضوع غیبت مهدی موعود و امام دوازدهم را پیامبراکرم (ص ) و حضرت علی (ع ) و سایر امامان (ع ) به مسلمانان گوشزد کردند و از همان صدر اسلام در میان اصحاب مشهور و معروف بود
موضوع غیبت به قدری شهرت داشت که گروهی از دانشمندان و راویان احادیث و اصحاب ائمه اطهار(ع ) قبل از ولادت امام زمان و حتی قبل از ولادت پدر و جد بزرگوارش کتاب هایی در خصوص غیبت نوشتند و احادیث مربوط به مهدی موعود و غیبتش را در آنها درج کردند

منبع : روزنامه جمهوری اسلامی