سایش شیمیایی دندان چیست؟

سـایش شیـــمیایی دندان‌ها (DENTAL EROSION) فرآیندی اسـت كـه طـی آن مینـا و یـــا عــــاج دنــدان توسط تماس مســـتقیم و مداوم اسید دچار انحلال و تخریب می‌گــردد. سـایش شیمیایی دندان‌ها با آسیب ناشی از اسید تولید شده به‌وسیله باكتری‌های پـوسیـدگــی‌زا مـتفاوت است. برخلاف پوسیدگی دندان‌ها، سایش شیمیایی می‌تواند تمـام سـطوح دنــدان را تــحت‌تـــاثیر خود قرار دهد. تماس مستقـیــم و مداوم اسید به از دست رفتن تدریجی مینای دندان خواهد انجامید. سرانجام عاج دندان بدون پوشش محافظ باقی مانده و به دندان درد، حساسیت دندان‌ها به غذاهای سرد یا گرم و یا تخریب دندان منجر خواهد شد. به خاطر داشته باشید كه روند سایش شیمیایی دندان‌ها برگشت‌ناپذیر است.
● نقش حفاظتی بزاق دهان
۱) رقیق ساختن و یا شستن عوامل ساینده و پوسیدگی‌زا.
۲) به عنوان یك بافر در برابر اسیدهای غذایی و اسید معده عمل می‌كند.
۳) بزاق از كلسیم و فسفات اشباع است. هر بار كه مینای دندان با مواد اسیدی تماس می‌یابد، عمل برداشته شدن مواد معدنی از مینا (دمینرالیزاسیون) روی می‌دهد كه باعث نرم‌شدن مینای دندان می‌شود اما نمك‌های كلسیم موجود در بزاق با جایگزین شدن مواد معدنی برداشته شده، مجددا باعث محكم‌شدن و دمینرالیزه‌شدن مینا می‌شوند اما چنانچه مصرف مواد اسیدی مداوم باشد، بزاق فرصت كافی برای جایگزین كردن مواد معدنی را در اختیار نداشته و تخریب و سایش دندان‌ها تسریع می‌شود.
۴) برخی پروتئین‌های بزاق (گلیكوپروتیئن‌ها) توسط سطوح دندانی جذب می‌شوند. بزاق با ایجاد یك لایه نازك میكروسكوپی و شفاف روی دندان‌ها موسوم به PELLICLE، از برداشته شدن مواد معدنی از مینای دندان جلوگیری می‌كند. احساس لغزنده بودن سطح دندان‌ها پس از مسواك زدن به خاطر تشكیل همین لایه می‌باشد. البته این لایه در تشكیل پلاك دندانی نیز نقش دارد.
▪ نكته: كاهش ترشح و جریان بزاق در برخی افراد باعث افزایش ریسك سایش و پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.
● عوامل ساینده دندان
ـ عامل اسیدی می‌تواند درونزاد (از داخل بدن) و یا برونزاد (از خارج بدن) باشد:
۱) عوامل درونزاد:
▪ تماس اسید معده كه به شكل استفراغ و یا ریفلاكس معده تكرار شونده با دندان‌ها تماس می‌یابد.
▪ اختلالات تغذیه‌ای نظیر بی‌اشتهایی عصبی و یا پرخوری عصبی (بولیمیا) كه با استفراغ توأم است.
▪ استفراغ در خانم‌های باردار.
۲) عوامل برونزاد:
▪ مصرف زیاد غذاهای اسیدی نظیر میوه‌های تازه (به ویژه مركبات )، آب میوه‌ها (به ویژه مركبات، آب انگور و آب سیب)، نوشابه‌های گازدار، نوشابه‌های انرژی‌زا و ورزشی، سركه، ترشی‌جات، آب‌نبات‌ها، ماست (و سایر فرآورده‌های تخمیری)، ویتامین C جوشان.
▪ اسكوربیك اسید (ویتامین C) موجود در آب‌نبات‌ها، آب میوه‌ها و نوشابه‌های گازدار.
▪ مصرف داروهای اسیدی.
▪ آب اسیدی در استخرهای شنا كه اثر جانبی كلردار كردن آب است.
▪ استفاده از مسواك با موهای زبر و سفت و یا مسواك زدن خشن (عامل تشدیدكننده اثر اسیدها)
▪ عوامل اسیدی در محیط كاری.
ـ نكته: اسید فسفریك، اسید مالیك، اسید سیتریك، اسید لاكتیك و اسید تارتاریك، از جمله اسیدهایی هستند كه عامل ایجاد سایش دندان‌ها هستند.
● چگونه سایش دندان‌ها را به حداقل برسانیم
۱) بیش از یك لیوان نوشیدنی اسیدی در طی روز مصرف نكنید.
۲) پس از مصرف نوشیدنی‌های اسیدی و یا استفراغ بلافاصله اقدام به مسواك زدن دندان‌ها نكنید. چراكه پس از تماس اسید با دندان‌ها، مینا نرم می‌شود و بایستی صبر كرد تا مینا مجددا توسط بزاق محكم شود. بنابراین مسواك‌زدن بلافاصله پس از مصرف نوشیدنی‌های اسیدی و یا استفراغ، روند فرسایش مینای دندان را سرعت می‌بخشد. حداقل بایستی ۴۵ دقیقه بین تماس اسید با دندان و مسواك‌زدن فاصله زمانی وجود داشته باشد.
۳) هنگام مسواك‌زدن، از مسواك نرم و خمیردندان حاوی فلوراید استفاده كنید.
۴) پس از هر بار مصرف غذاهای اسیدی دهان خود را به مدت ۱۰ ثانیه با آب بشویید.
۵) آب‌میوه‌ها و نوشابه‌های گازدار را با نی مصرف كنید.
۶) آدامس بدون قند بجوید تا ترشح بزاق در دهان تحریك شود.
۷) چنانچه از خشكی دهان رنج می‌برید حتما به پزشك مراجعه كرده و آن را برطرف كنید.

منبع : روزنامه تهران امروز