تلخکامی درسطح پوست

آیا تا به حال درد و سوزش روی زبان یا لثه‌های خود احساس كرد‌ه‌اید؟ اگر این طور است، حتما تا مدت‌ها آب‌ خوش، ببخشید، غذای خوش‌مزه از گلوی‌تان پایین نرفته است و هر بار تا عمق سرتان درد گرفته است؟ چیزی درباره آفت شنیده‌اید؟
آفت دهان هم مانند هر نوع زخم دیگری، نوعی ضایعه است كه به علت از بین رفتن بخشی از پوشش داخلی دهان یا لثه و در قسمت داخلی گونه‌ها به وجود می‌آید و به‌طور معمول در خانم‌ها بیشتر است. در مجموع، حدود یك پنجم مردم جامعه به آن مبتلا می‌شوند. اگر چه افراد در هر سنی در معرض ابتلا به آن هستند ولی در ۱۰ تا ۴۰ سالگی شایع‌تر است.
● علت و عوامل بروز
پزشكان با توجه به تجربه طبابت خود ممكن است هر روز با عامل جدیدی مواجه شوند. به‌طور معمول، عوامل گوناگون به طور موضعی یا سراسری در بدن عمل می‌كنند. آلرژی به غذا و دارو، استرس جسمی و فشار عصبی از علل شایع بروز آفت دهان هستند اما اطلاعات موجود، متناقض‌اند و علت اینكه آلرژی یا استرس موجب آفت می‌شود، مشخص نیست. در بسیاری از مواقع، آسیبی كه از دندان‌ها به پوشش سطح داخلی گونه‌ها وارد می‌شود، عامل به وجود آمدن آفت است. این آسیب‌ها ممكن است هنگامی كه لقمه بزرگی را می‌جویم یا با دهان پر از لقمه غذا صحبت می‌كنیم ایجاد شوند. خوب است بدانید كه یكی از علت‌های آفت‌های مكرر دهان، همین گاز گرفتن سطح داخلی گونه‌ها است. باید روش جویدن را اصلاح كنیم و یا اگر مشكلات دندان وجود دارد، آن را برطرف كنیم. برخی تصور می‌كنند كه از علل و عوامل اصلی ابتلا به آفت دهان، وجود ویروس تبخال و ابتلا به این عارضه است در حالی كه ویروس هرپس كه عامل تبخال است، هرگز از ضایعات آفتی به دست نیامده است. اگر چه هر عاملی كه موجب ضعف دستگاه ایمنی می‌شود مانند بیماری‌های شدید یا طولانی مدت، ممكن است موجب بروز تبخال منتشر و همچنین باعث بروز آفت شدید و منتشر شود. بد نیست بدانید كه شدت ضایعات آفت دهان در برخی از بانوان پیش از شروع دوره ماهانه بیشتر می‌شود و همچنین برخی از ضایعات آفت در مادران باردار در سه ماهه سوم برطرف می‌شود. برخی از مطالعات نشان می‌دهد كه نیكوتین ممكن است تاثیر مفیدی در رفع زخم‌های آفتی دهان داشته باشد. در یك بررسی محدود، به تعدادی از بیماران، قرص‌های حاوی نیكوتین داده شد و پژوهشگران مشاهده كردند كه این بیماران بهبود یافتند.
● از همه رنگ، از همه نوع
در بررسی و معاینه بیماران به طور معمول سه نوع آفت وجود دارد:
ـ آفت‌های كوچك كه بیشترین نوع‌اند و در ۸۰ درصد موارد وجود دارند، یكی دو هفته می‌مانند و درد كم تا متوسطی دارند و جای زخم نمی‌گذارند و رفع می‌شوند.
ـ آفت‌های تبخالی شكل در ۱۰ درصد موارد وجود دارند. مانند تبخال‌اند و متعدد و گروهی به وجود می‌آیند.
ـ آفت‌های بزرگ كه اندازه آنها به چند سانتی‌متر می‌رسد و بهبودشان آهسته است و اگرچه تعدادشان كم است، اما بسیار دردناك‌اند. اغلب در انتهای سقف دهان (كام نرم) و بخشی از حلق كه در مجاورت دهان است (حلق دهانی) به وجود می‌آیند و بهبود بیمار مبتلا به این نوع آفت، دو هفته تا یك ماه طول می‌كشد و ممكن است از خود آثاری برجای بگذارد..
● آغاز ازكجا و پایان به كجا
آفت‌هایی كه به طور مكرر و راجعه به وجود می‌آیند و استوماتیت آفتی یا التهاب پوشش داخلی دهان به علت آفت ایجاد می‌كنند، به طور معمول در چهار مرحله این كار را انجام می‌دهند
ـ مرحله اخطار یا هشدار: ۲۴ ساعت طول می‌كشد و احساس گزگز شدن، درد و بی‌حسی و سوزش و سوزن‌سوزن شدن وجود دارد.
ـ مرحله پیش از زخم: ۱۸ ساعت تا ۳ روز طول می‌كشد و درد متوسط تا شدید وجود دارد. در نواحی كه آفت به وجود می‌آید، ضایعه‌ای صاف یا برجسته با هاله قرمز در اطراف وجود دارد كه با لایه‌ای خاكستری یا زرد رنگ پوشیده می‌شود.
ـ مرحله زخم: یك تا ۱۶ روز طول می‌كشد و دو سه روز پس از اینكه ضایعات ایجاد شوند، به شدت دردناك‌اند.
ـ مرحله التیام: ۴ تا ۳۵ روز طول می‌كشد و موجب بهبود نسبی محل ضایعه می‌شود.
دو سوم بیماران در مدت ۱۵ روز بهبود نسبی می‌یابند اما یك سوم آنها ممكن است تا ۴۰ روز گرفتار باشند. نشانگانی وجود دارد به نام PFAPA كه شامل تب دوره‌ای، آفت، التهاب و درد گلو و بزرگی غدد لنفاوی كه در كودكان مشاهده می‌شود. هیچ بیماری شناخته شده‌ای با آن همراه نیست و مدت هر حمله راجعه آن ۴ تا ۵ روز است و حمله بیماری را می‌توان با یك بار مصرف قرص پرونیزولون به مقدار ۲ میلی‌گرم برای هر كیلوگرم وزن كودك، در شروع بیماری، درمان كرد و اگر عارضه مكرر باشد، با عمل برداشتن لوزه، بهبود قطعی حاصل می‌شود. نوعی از آفت وجود دارد كه به شكل زخم‌های بزرگ روی كام شیرخواران به وجود می‌آید. این نوع آفت كه بدنار نامیده می‌شود، به علت تماس سر پستانك شیشه شیر یا پستانك با مخاط دهان به وجود می‌آید. تغییر در پستانك و تهیه نوعی از آن‌كه شكل مناسب‌تری دارد، موجب بهبود می‌شود، اگرچه ممكن است جای زخم باقی بماند.
● آنچه حس می‌كنید
گزگز یا سوزش، ممكن است یك روز قبل از بروز ضایعه آفت وجود داشته باشد. در دو تا سه روز اول، ضایعات به شدت دردناك است و فرد مبتلا به آفت در خوردن و صحبت كردن مشكل خواهد داشت.
● آنچه می‌بینید
آفت به شكل ضایعه‌ای منفرد یا متعدد، كوچك، سطحی و با لبه‌های كاملا مشخص است كه با یك لایه خاكستری رنگ پوشیده شده و هاله‌ای قرمز در اطراف دارد.
● تشابه و تفاوت
برخی از ضایعات ممكن است با آفت مشابه باشد. این موارد شامل تبخال، برفك، آنژین ونسان كه نوعی عفونت و آبسه گلو است، زخم ناشی از ضربه و آسیب، كمبود ویتامین ۱۲B یا اسید فولیك یا آهن است. درباره كمبود ویتامین نوشتیم، خوب است بدانیم كه كمبود ویتامین‌های ۱B، ۲B و ۶B از عوامل تشدید كننده آفت هستند.
● چه كار كنیم؟
هدف از درمان، كنترل درد، كوتاه كردن زمان بهبود ضایعات و جلوگیری از ایجاد ضایعات جدید است. بسیاری از افراد به طور خودسرانه از كورتون خوراكی استفاده می‌كنند اما باید این دارو پس از مشاهده و تجویز پزشك، تهیه و مصرف شود و تنها در مراحل اولیه بیماری موثر خواهد بود. متاسفانه بیماری بسیاری از بیماران پس از قطع درمان، عود می‌كند. این گروه از بیماران باید در پی عارضه و مشكلی اصلی باشند كه به ضعف دستگاه ایمنی منجر شده است و با تقویت دستگاه ایمنی و پرهیز از استرس، احتمال بروز آفت را كمتر كنند.

منبع : روزنامه سلامت