تولید لپ تاپ‌های ۱۰۰ دلاری آغاز شد

پنج سال از زمانی که برای اولین بار ایده عرضه لپ تاپ های ۱۰۰ دلاری مطرح شد می گذرد و حالا زمان تولید آن ها فرا رسیده است.
سازندگان قطعات سخت افزاری این دستگاه ها اکنون آماده تولید تمام قطعات لازم برای تهیه میلیون ها دستگاه از این لپ تاپ ها هستند. قبلا اعلام شده بود این گروه تنها امکان تولید ۳ میلیون دستگاه را دارند.
اولین لپ تاپ ها در اکتبر امسال (۲۰۰۷ میلادی) در دستان کوچک کودکان نیازمند در کشورهای در حال توسعه قرار خواهد گرفت.
هنوز اسامی کشورهایی که اولین دستگاه ها را تحویل می گیرند اعلام نشده است.
● سکوت منتقدان
رساندن وضعیت لپ تاپ های ۱۰۰ دلاری به این حالت، برای موسسه "یک لپ تاپ برای یک کودک" (One Laptop Per Child (OLPC)) و موسسش نیکولاس نگروپونت کار پر دردسر و دشواری بوده است.
از سال ۲۰۰۲ که این ایده مطرح شد، از این لپ تاپ های ارزان قیمت هم تعریف کردند و هم آن ها را به باد تمسخر گرفته اند.
کرگ برت رئیس اینتل آن را به نام "ابزار ۱۰۰ دلاری" خواند و بیل گیتس رئیس مایکروسافت نیز طراحی آن را مورد سوال قرار داد، خصوصا نبود هارد درایو و صفحه نمایش کوچک آن را.
برخی دیگر از منتقدان بر این باور بودند که در حالی که این کشور ها نیاز بیشتری به مواد غذایی، بهداشت، آب و مراقب های سلامتی دارند، چه نیازی به لپ تاپ وجود خواهد داشت.
اما جواب پروفسور نگروپونت همیشه یکسان بود: " این یک پروژه آموزشی است، نه پروژه عرضه لپ تاپ."
کوفی عنان، دبیر کل سابق سازمان ملل نیز عقیده مشابهی داشت. او این لپ تاپ ها را به عنوان "نشانه ای از اتحاد جهانی" که می تواند "راه های جدیدی" برای تحصیل کودکان ایجاد کند می دانست.
اما با گذشت زمان حتی بسیاری از منتقدان نیز نظر خود را تغییر دادند. اوایل همین ماه بود که اینتل، که دستگاهی مشابه به نام Classmate PC می ساخت، با OLPC متحد شد.
● ساختار دستگاه
طراحی مبتکرانه دستگاه XO توجه و تمجید جوامع فنی را نیز بر انگیخت.
OLPC سیستم عامل منبع-بازی برای این دستگاه طراحی کرد که به راحتی در حافظه ۱ گیگابایتی دستگاه جای می گیرد.
والتر بندر رئیس بخش ساخت نرم افزاری این دستگاه می گوید: " برای ساخت این دستگاه باید سبک سنگین زیادی می کردیم، این لپ تاپ ها ممکن است پاسخگوی نیاز کارمندان یک اداره نباشد، اما به عنوان دستگاهی که کودکان برای درس خواندن، یادگیری، تحقیق و حتی تفریح به آن نیاز دارند کافیست."
XO طوری ساخته شده است که بتواند در شرایط سخت مناطقی که قرار است اغلب در آن کشور ها استفاده شود، به خوبی کار کند و همینطور به راحتی قابل حمل و نقل باشد. این مناطق می تواند صحرا های لیبی و یا کوهستان های پرو باشد.
برای مثال این دستگاه بدنه ای محکم و روکشی ضد آب دارد و تا حد امکان از اتلاف انرژی جلوگیری می کند.
پروفسور بندر در این باره می گوید: " این لپ تاپ انرژی کمتری نسبت به لپ تاپ های معمولی مصرف می کند و می توان انرژی مورد نیاز آن را از طریق انرژی خورشید و یا نیروی انسانی تامین کرد."
مسئولین دولتی کشورهایی که این لپ تاپ ها را تهیه می کنند می توانند شارژرهایی که با پمپ های پایی، خورشیدی و ...کار می کنند را نیز برای تامین انرژی مورد نیاز لپ تاپ ها تهیه کنند.
به گفته مری لو جپسن تکنیسین ارشد پروژه، در طراحی این دستگاه از نوآوری های زیادی استفاده شده، مخصوصا پردازنده یا CPU آن که طوری طراحی شده است تا با خاموش کردن خود، در مصرف انرژی صرفه جویی کند.
او در توضیح بیشتر این مطلب می گوید:" دلیل اینکه اغلب CPU در لپ تاپ های معمولی روشن می ماند، برای رفرش کردن صفحه نمایش است، بنابراین ما برای کنترل زمانی تراشه، روی صفحه نمایش از حافظه استفاده کردیم، در این حالت وقتی تغییری در صفحه نمایش رخ نمی دهد، خود به خود به حالت خود-رفرش می رود تا در مصرف انرژی صرفه جویی شود.
نیمی از کودکان روی زمین دسترسی کمی به منابع انرژی دارند، بنابراین ساخت یک لپ تاپ دو واتی کار سخت تری است.
می گوئیم دو واتی چون یک کودک می تواند با استفاده از پدال یا میل لنگ باتری های لپ تاپش را دوباره شارژ کند- با ۶ دقیقه پا زدن، یک ساعت شارژ خواهد داشت. این میزان فوق العاده ای برای ما بود."
و از آنجایی که از این لپ تاپ ها در روستاهایی بدون دسترسی به کلاس های درس استفاده می شود، طوری طراحی شده اند که بتوان از آن ها در محیط سر باز هم استفاده کرد. در حقیقت این مدل های سبز و سفید صفحه نمایش هایی دارند که در نور مستقیم خورشید هم قابل خواندن هستند.
بنت می گوید: " این دستگاه ها تنها کتاب بسیاری از این بچه ها هستند و ما می خواهیم آنها اولین تجربه خواندن را با این دستگاه ها آغاز کنند."
از این دستگاه ها می توان به صورت کامپیوتر های معمولی و یا کتاب های الکترونیکی استفاده کرد. کودکان می توانند از طریق مکان نمایی که در پشت دستگاه قرار گرفته و یا صفحه حساس به تماس جلویی، آن را کنترل کنند.
● دلایل ارزانی دستگاه
جپسن یکی از دلایل تولید لپ تاپ ها به این شکل را انقلاب آی پاد می داند که نشان داد تا چه حد فلش مموری ها می توانند کارآمد باشند.
در این لپ تاپ های ۱۰۰ دلاری به جای هارد درایو از حافظه فلش استفاده شده است و جپسن از هارد درایو ها به عنوان دستگاه هایی گران قیمت، انرژی بر و یکی از دلایل مهم خراب شدن لپ تاپ ها یاد می کند.
او می گوید: " ما باید راهی پیدا می کردیم تا از شر ان خلاص شویم."
او یکی دیگر از دلایل کاهش قیمت این لپ تاپ ها را صفحه نمایش آن ها می داند که صفحه نمایش لپ تاپ های معمولی به خودی خود قیمتی در حدود ۱۰۰ دلار دارند.
اساس عملکرد جدید از تفحص جدید در اساس طراحی صفحه نمایش به دست آمد که نتیجه آن کاهش قیمت صفحه نمایش این دستگاه ها به یک سوم مدل های معمولی بود.
علاوه بر این ۱۴ درصد نیز در مصرف باتری صرفه جویی شد، خوانایی آن در نور مستقیم آفتاب بهتر شده و وضوح بهتری نیز پیدا کرد.
او در این باره گفت: " این موضوع مهمی بود، چرا که هدف از ساخت این دستگاه ها، جایگزینی آن ها به عنوان کتاب ها است."
صفحه نمایش این دستگاه ها نور پس زمینه و یا فیلتر های رنگی مانند اغلب صفحه نمایش های گران قیمت ندارد، بنابراین انرژی کمتری مصرف می کند. در عوض از چراغ های LED پر نوری استفاده می شود که تا ۱۰ در صد در مصرف انرژی صرفه جویی می کنند.
این صفحه نمایش ها دو حالت نمایش دارند و به همین علت می توان از آن ها در شرایط نوری متفاوت استفاده کرد.
از این لپ تاپ ها به عنوان لپ تاپ های ۱۰۰ دلاری یاد می شود اما با این وجود بسیاری معتقدند زمانی که هزینه های توزیع و تعمیرات نیز به این هزینه های اضافه شود، قیمت تمام شده به عددی نزدیک به ۱۰۰۰ دلار بیشتر است تا ۱۰۰ دلار.
جپسن وجود چنین هزینه هایی را تائید می کند اما معتقد است این ها در اصل چندین پنی در ماه خواهند بود.
او افزود: " هزینه توزیع دستگاه ها را خود دولت های هر کشور بر عهده گرفته اند و علاوه بر آن ما ماهی ۱۰۰ هزار دستگاه به هر کشور خواهیم فرستاد. و آن هم خیلی گران نخواهد بود و بارگیری و فرستادن آن ها هم چیزی در حدود چند سنت برای هر لپ تاپ در خواهد آمد."
● ارتباط و همکاری
پیشرفت فناوری باعث شده که اکنون بتوان این دستگاه ها را به شکل کنونی طراحی کرد، اما پیشرفت های بعدی در پنج سال آینده مسلما در ارزان تر شدن این دستگاه ها کمک فراوانی خواهد کرد.
به گفته میکائیل بیتساس مدیر سیستم های کامپیوتری MIT مزیت این لپ تاپ ها عمدتا استفاده از شبکه های مش، یکی از روش های اتصال شبکه ای گسترده است.
به طور مثال یکی از کامپیوتر ها با مودم شبکه wi-fi یا ۳G به دیگر دانش آموزان امکان وصل شدن به شبکه را می دهد.
با اینکه کودکان بوسیله این لپ تاپ ها می توانند با یکدیگر نیز ارتباط برقرار کنند، اما همچنان وظیفه اصلی آن ها اهداف آموزش خواهد بود.
امکان اتصال شبکه ای به کودکان این امکان را می دهد که برای حل تکالیف خود با یکدیگر همکاری کنند و یا حتی روش هایی برای حل بهتر تمرینات را در تالار های گفتگو با هم در میان بگذارند.
کودکان می توانند با همکاری هم تغییراتی را نیز در سیستم عامل خود ایجاد کنند، چرا که این نرم افزار ها به صورت منبع-باز طراحی شده اند تا بتوان مطابق با نیاز های هر جامعه در آن ها تغییراتی ایجاد کرد.
● دستگاه های آماده تحویل
XO در تایوان توسط شرکت Quanta، بزرگ ترین شرکت سازنده لپ تاپ ها تولید می شود.
دستگاه نهایی با سر هم کردن بیش از ۸۰۰ قطعه تولید شده توسط شرکت های مختلفی تامین شده است، مانند AMD تولید کننده تراشه ها که پردازنده ای با مصرف پائین را در قلب دستگاه قرار می دهد.
گوستاو آرناس از AMD می گوید:" این لحظه ای است که همه ما انتظارش را می کشیدیم.
همه ما به ماموریت و دیدگاه OLPC اعتقاد داریم، بنابراین به بار نشستن این پروژه نه تنها خوشحال کننده است، بلکه شعف انگیز است. "
علاوه بر اینتل و AMD ۱۱ شرکت بزرگ دیگر مانند گوگل و Red Hat در این پروژه با OLPC همکاری می کنند.
دستگاه های تست شده که بر مبنای طراحی نهایی هستند، کم کم توسط شرکت OLPC آماده ارسال می شوند.
بندر می گوید:" ما دستگاه ها را در کوره هایی با دمای ۵۰ درجه سانتی گراد قرار دادیم و همچنان به کار خود ادامه دادند."
این دستگاه ها در محل هایی مانند نیجریه و برزیل نیز بررسی شده و مورد امتحان قرار گرفتند.
اما با این حال هنوز نام کشورهایی که اولین لپ تاپ ها را خریداری کرده اند فاش نشده است، اما نگروپونت در مصاحبه ای اعلام کرده بود کشور های برزیل، چین، مصر، تایلند و افریقای جنوبی در میان اولین کشور هایی هستند که این لپ تاپ های ۱۰۰ دلاری را دریافت می کنند.
مساله ای که این گروه خیرخواه را نگران می کرد، ورود این دستگاه ها به بازار سیاه است که برای این مشکل نیز چاره ای اندیشیده شده است. نگروپونت در این باره می گوید: " امیدواریم از سوی جوامع حمایت شویم تا این دستگاه ها وارد بازار سیاه نشوند. اما فناوری ای نیز در این دستگاه ها به کار رفته که اگر ظرف چند روز به شبکه وصل نشوند، غیر فعال خواهند شد."
قیمت تمام شده OX در حال حاضر ۱۷۶ دلار (۹۰ پوند) است، اما قرار است به قیمت ۱۰۰ دلار (۵۰ پوند) به کشور ها عرضه شوند.
نگروپونت معتقد است:" هر مشکلی را که بتوانید فکرش را بکنید، فقر، صلح، محیط زندگی،... را می توان با تحصیلات و آموزش هموار کرد.
بنابراین وقتی این لپ تاپ ها در دسترس قرار گیرند، این یک پروژه آموزشی خواهد بود، نه یک پروژه عرضه لپ تاپ. شکاف دیجیتالی، شکاف اطلاعاتی است- دیجیتال وسیله ای است که کودکان بوسیله آن یادگیری را یاد می گیرند. ما معتقدیم این روش انجام آن است."

منبع : ماهنامه تحلیلگران عصر اطلاعات