آرزویی در حد حرف زدن

یادآوری خاطرات مدرسه برایش زجر آور است. شاید تنها چیزی که از آن دوره در خاطرش مانده تمسخر هم کلا سی ها و نگاه های بی حوصله معلمانش بود. همیشه دوست داشت به راحتی و روانی اطرافیانش صحبت کند. تمام کلماتی را که می خواست بر زبان بیاورد اول در ذهنش تداعی می کرد و وقتی به کلماتی می رسید که می دانست از ادا کردن شان عاجز است، همه حرفش را می خورد واز صحبت کردن انصراف می داد.
وقتی هم کلا سی هایش، او را سوژه ای برای خندیدن می کردند، فقط بغض می کرد و پرده ای از اشک جلو چشمانش را می گرفت. اگر می خواست جواب شان را بدهد با لکنتی که داشت باعث می شد بیشتر دستش بیاندازند.
اول هر سال تحصیلی مادرش را مجبور می کرد که با معلم هایش صحبت کند تا از او به صورت شفاهی درس نپرسند واو پرسش های معلمانش را به صورت کتبی پاسخ بدهد.
بعضی از معلم هایش اعتقاد داشتند باید او در جمع وارد شود تا کم کم این مشکلش از بین برود ویک راه حل خوب برای او زنگ انشا است. امابرای او وحشتناک تر از این درس نبود. یک بار که به اصرار معلمش سعی می کرد انشایی را که کلی برایش زحمت کشیده بود و دوست داشت فقط معلمش بخواند، سرکلا س خواند هنوز اولین جمله را تمام نکرده بود که کلا س مثل توپ ترکید.
هر آدمی کلی آرزوی طول و دراز دارد اما او فقط یک آرزو روی دلش مانده است، این که بدون لکنت بگوید: «من می توانم حرف بزنم.»
زبان و گفتار جزو لا ینفک زندگی روزمره ماست که به ندرت به آن فکر می کنیم. مکالمه ها و گفت و شنود ها با اعضای خانواده، دوستان و حتی آشنایی هایی تصادفی آن چنان بی تلا ش و راضی کننده است که به سختی می توان تصور کرد کسی مشکلا تی در این مورد داشته باشد. با این وجود بسیاری از ما هنگامی که قرار است در جمعی صحبت کنیم یا در یک مصاحبه شغلی شرکت کنیم چندان به روان صحبت کردن مان اطمینان نداریم. حالا تصور کنید اگر درباره گفتار و زبان خود همیشه نگران باشیم، چقدر در روابطمان با دیگران به مشکل بر خواهیم خورد.
با اینکه لکنت زبان، مشکل یک درصد مردم است، آن هم اکثر مواقع در دوران کودکی، اما وقتی از افراد می خواهیم که به اختلا لا ت زبان و گفتار فکر کنند، اولین موردی که به ذهن شان می رسد، لکنت زبان است.
لکنت زبان اختلا ل آشکار در ریتم گفتار است، نوعی اختلا ل گفتار که مشکلا تی در برقراری ارتباط با سرعت مناسب و به طور پیوسته و روان ایجاد می شود. در واقع لکنت عبارت است از تکرار، کشش و یا قفل شدن غیر ارادی کلمه یا بخشی از کلمه که فرد قصد بیان آن را دارد. معمولا در افراد لکنت دار همراه با تلا ش برای بیان درست کلمات، تغییراتی در سرو گردن به شکل پلک زدن، شکلک درآوردن، لرزش فک، لب ها، کج کردن سر و گره کردن مشت ها دیده می شود. وجود چنین حالا تی در سنین مدرسه باعث اشکال دربرقراری ارتباط با هم سن و سالا ن و مشکلا ت تحصیلی در اثر اجتناب از صحبت کردن در جمع کلا س می شود. بالطبع موفقیت های آموزشی و شغلی و اجتماعی می توانند تحت تاثیر لکنت قرار گیرند. با این وجود کسانی که لکنت زبان شان تا بزرگسالی ادامه می یابد، فقط یک سوم آن ها ممکن است در موقعیت های شغلی و تحصیلی شان دچار شکست شوند. برخلا ف یک سومی که ممکن است لکنت زبان سدی برای رسیدن به اهدافشان باشد، در طول تاریخ افراد برجسته و موفق زیادی وجود داشته اند که بیشتر عمرشان با این اختلا ل گفتاری همراه بوده است. از جمله این افراد می توان به وینسون چرچیل، چارلز داروین، ناپلئون اول و تئودور روزولت اشاره کرد.
از عوارض لکنت احساس خجالت و ناامیدی است که می تواند مشکل ساز شود و بر شغل، سطح درآمد، زندگی اجتماعی، عزت نفس و احساس خوب بودن تاثیر منفی بگذارد.
افرادی که دچار لکنت زبان هستند در کودکی نسبت به سایر کودکان کمتر قادر به کنترل رفتار و عواطف شان هستند و در موقعیت های رقابتی و پر استرس از نظر احساسی بیشتر تحریک می شوند و حواس پرتی بیشتری دارند و کنترل تمرکز بر موضوعی برایشان دشوار است.
گفتیم که بین همه انسان ها حدود یک درصد از جمعیت ممکن است دچار لکنت باشند و این موضوع در پسران سه برابر دختران است. در خانواده هایی که پدر یا مادر سابقه لکنت داشته باشند، احتمال ابتلا در فرزندان سه تا پنج برابر بیشتر از خانواده هایی است که در آن ها مشکلی وجود ندارد. حالا اگر شما جزو این یک درصد هستید یا در بین دوستان، آشنایان و همکاران، کسی هست که لکنت زبان دارد، سعی کنید توصیه های زیر را به خاطر بسپارید.
۱) علا وه بر مراجعه به گفتار درمانگر، همیشه سعی کنید آهسته و شمرده صحبت کنید و حروف صدادار را بکشید.
۲) با حرکات شل وسبک لب ها از روی کلمات بگذرید.
۳) از جایگزینی کلمات خودداری کنید، فرار از کلماتی که تلفظشان دشوار است فقط ترس شما را از تلفظ کردن آن ها بیشتر می کند.
۴) موقع صحبت کردن، عقب گرد نکنید. تکرار کلماتی که گفته شده به شما کمکی نمی کند.
۵) نگاه تان را از مخاطب تان ندزدید و سعی کنید ارتباط چشمی طبیعی را با کسی که شنونده صحبت های شماست حفظ کنید.
۶) گاهی در صحبت لکنت عمدی ایجاد کنید! با قطع و تکرار عمدی می توان احساس کنترل بهتر و بیشتری روی تکلم در لحظه های حساس پیدا کرد.
۷) در جست و جوی کارها و مسائلی باشید که موقع لکنت مشکل را بیشتر می کند. هر چه فرد خودش لکنتش را تجزیه و تحلیل کند بهتر می تواند هماهنگی دستگاه تکلم را برقرار کند.
۸) به یاد داشته باشید که هدف تکلم سلیس تر، بهتر و روان تر است نه تکلم بی عیب و نقص و ایده آل. حتی کسانی که هیچ لکنتی ندارند گاهی در صحبت کردن دچار مشکل می شوند و بهترین سخنرانان هم درخلا ل کلا م شان گاها تپق می زنند.
۹) به مخاطب خود بگویید که لکنت دارید و هرگز آن را پنهان نکنید.
۱۰) اگر موقع صحبت دچار اضطراب می شوید، آن را طبیعی تلقی کنید و از آن خجالت نکشید، چون عمدا دچار لکنت نشده اید.
۱۱) زمان هایی را که دچار لکنت بیشتری می شوید و باعث خجالت تان می شود فراموش کنید و مواقعی را که در صحبت کردن موفق هستید به خاطر بسپارید.
اگر شما خودتان دچار این مشکل نیستید ولی با کسی که دچار لکنت زبان است در ارتباط هستید هم چند توصیه داریم:
۱) با آرامش کامل به آن چه او می گوید گوش کنید نه به اینکه چگونه می گوید.
۲) اجازه بدهید حرفش را تمام کند، شما جمله او را تمام نکنید.
۳) مکالمه هایتان با افراد این چنینی به صورت پرسش و پاسخ نباشد، اجازه بدهید تا او درباره فعالیت هایی که به آن ها علا قه مند است صحبت کند.
۴) بعد از اینکه صحبتش تمام شد، با آرامش و با به کار بردن تعدادی از لغات خودش به او پاسخ دهید.
۵) هنگامی که به عنوان مخاطبش قرار گرفتید از عباراتی چون: زود باش، الا ن صحبت نکن، کار دارم; حرف زدن راجع به این موضوع را بگذار برای وقت دیگر و... استفاده نکنید.
۶) هرگز به او نگویید چه کار کند تا لکنت نداشته باشد. مثلا از عباراتی مانند یواش، آهسته، نفس عمیق بکش، آرام تر صحبت کن، استفاده نکنید.
۷) کامل کردن جملا ت کسی که دچار لکنت است; دستپاچه کرن و وادار کردن او به تکمیل جملا تش; قطع کردن نا به جای گفتار; انتقاد مکرر، اصلا ح تلفظ صداها و کلمات; شتاب زدگی در زندگی روزمره; درخواست اینکه در حضور دوستان و آشنایان چیزی را تعریف کند باعث تشدید لکنت زبان می شود.

نویسنده : اعظم دانشجو
منابع
۱- کودکان استثنایی، دکتر فرهاد ماهر
۲- آسیب شناسی روانی، یحیی سید محمدی
۳- مجله سلا مت، شماره ۲۵

منبع : روزنامه مردم سالاری