نگاهی به زندگی جان دولاند نوازنده برجسته لوت در دوره رونسانس

در سال ۱۵۸۸ مجموعه ای مادریگالهای ایتالیایی با کلام انگلیسی در بریتانیا منتشر شد و شور واشتیاق عظیمی را برانگیخت .بزودی اهنگسازان انگلیسی دست به تصنیف مادریگالهایی زدند که درر منزل عاشقان موسیقی راه یافت .این تصانیف معمولا با یک خواننده در هر بخش اجرا میشدند .در بریتانیا سه نوع مادریگال شکل گرفتند :
۱) مادریگال خاص
۲) بالت
۳) ایر(eir)
بزرگترین مصنف ایر ها در دوره رنسانس جان دولاند بود او نوازنده حرفه ای لوت نیز بود و با همین عنوان در دربارهای اروپایی شهرت بسزایی داشت . پیش از انکه با زندگی و اثار او اشنا شویم بهتر است اشاره ی کوتاهی به ایر و ساختار ان داشته باشیم :
ایر eir در لغت به معنی اواز میباشد . اهنگسازان ایر ها را معمولا روی ۲ صفحه مقابل یکدیگر در کتاب چاپ میکردند . ملودی در سمت چپ و بخشهای پایین تر در سمت راست نوشته میشدند و زیر ملودی متن اشعار و یک تنظیم از بخش های بمتر برای لوت میامد . یک ایر میتوانست به شکل های گوناگون اجرا شود :
۱) یک خواننده ی تنها با همراهی ساز لوت
۲) یک خواننده تنها با همراهی ساز دیگر مانند ویلون و...
۳) خواندن تمامی بخشها توسط خوانندگان همراه یا بدون همراهی ساز
هنگام اجرا کتاب روی یک میز بود و خوانندگان یا نوازندگان در اطراف میز مینشستند و از یک کتاب استفاده میکردند.
جان دولاند اهنگساز و نوزانده حرفه ای لوت در سال ۱۵۶۳ دیده به جهان گشود او که دارای ملیتی انگلیسی و شاید ایرلندی بود امروز بیشتر شهرت خود را مدیون آواز اشکهای من پرواز کنید میباشد . از دیگر آثار مشروح او میتوان به Lachrymae antiquae اشاره کرد که یکی از موفقترین پاوانهای قرن ۱۷ بشمار میرود.
متاسفانه درباره زندگی آغازین جان دولاند اطلاعات ناچیزی در دست است اما باور کلی بر این است که او در شهر لندن وشاید هم در دوبلین متولد شده باشد اسناد بدست امده نشان میدهد که در سال ۱۵۸۰ جان دولاند در هیات سفارت فرانسه با سفیر این کشور دیدار داشته است. در همان زمان او به مذهب رومان کاتولیک روی اورد موضوعی که باعث شد نتواند در دربار الیزابت که پروتستان بود به فعالیت بپردازد .در عوض او در درباره کریستین چهارم پادشاه نروژ و دانمارک سالیان سال به کار مشغول بود .
در سال ۱۶۰۶ به انگلستان بازگشت و در سال ۱۶۱۲ بعنوان یکی از نوازندگان لوت در دربار جیمز اول (پادشاه بریتانیا) مشغول بود. و مدتی بعد در سال ۱۶۲۶ در لندن درگذشت.
بسیاری از اثار دولاند فقط برای ساز اصلی او یعنی لوت نوشته شده اند موسیقی دولاند غم و اندوه را به نمایش میگذارد عنصری که در ان زمان بسیار رایج بود. جالب است بدانیم بسیاری از اثار او در زمان خودش با تیتر همیشه دولاند همیشه اندوهناک چاپ میشدند !
امروز بسیاری از اثار دولاند برای گیتار تنظیم شده است که در زیر یک مجموعه کامل از ان را برای گیتار و آواز میبینیم.امروز اثار جان دولاند توسط کمپانی های معتبر ضبط و تکثیر شده است.

فرشاد عابدینی سپهر

منبع : هنر و موسیقی