سالروز درگذشت کندورسه و نگاهی به اندیشه های او (در این روز ۱۷ سپتامبر)

ماركیز دو كندورسه Marquis de Condorcet فیلسوف و ریاضیدان عصر روشنگری فرانسه ۱۷ سپتامبر سال ۱۷۹۴ فوت شد. وی تنها اندیشمند دوران روشنگری بود كه در جریان انقلاب فرانسه زنده بود. او از معاشران ولتر، تورگو و دیدرو بود كه بیش از ۵۰ كتاب و رساله از خود برجای گذارده است. کندورسه نخستین اندیشمندی بود كه موضوع سوسیو - اكونومیك را مطرح ساخت. به دلیل اطلاعات ریاضی اش از "فلاسفه رشنالیسم "بشمار می رود یعنی نقطه مقابل فلاسفه انگلیسی كه تجربه را پایه كار به حساب می آورند. وی به دلیل تبحر در ریاضیات، از قواعد حساب فاضله " در مبحث احتمالات " در پیش بینی پدیده های اجتماعی و اقتصادی استفاده کرده است.
با روسو اختلاف نظر داشت زیرا به دلیل (Reason) نه اراده (Will) معتقد بود و می گفت كه اكثریت اگر دلیل نداشته باشد شكست می خورد. كندورسه عقیده داشت كه انسان رو به كمال است و اگر در جوامعی، به سوی كمال پیشرفت نداشته باشد عیب از جامعه است كه رشد اجتماعی را مانع می شود. كندورسه در انقلاب فرانسه نقش كلیدی داشت و از هوادران ژیرندن ها (گروه ملایم ) بود . وی به انقلاب فرانسه به این جهت امید بسته بود كه باعث تجدید ساختار جامعه می شد، ولی با پاره ای از كارهای توام با خشونت انقلابیون از جمله اعدام مخالف بود، حتی رای به اعدام لوئی ۱۶ نداد. همین مخالفت با خشونت سبب شد كه مورد سوء ظن واقع شود و فرار كند. کندورسه در مخفی گاه چند كتاب و رساله نوشت از جمله رساله پیشرفت روانی انسان را.
وی در سال۱۷۹۴ دستگیر شد و در بازداشتگاه درگذشت. پاره ای نوشته اند كه خودكشی كرد و به گمان عده ای هم، افراطیون انقلاب او را در زندان كشتند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز