آمپول، لولو نیست!

تاریک‌ترین خاطره دندانپزشکی در ذهن بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان، خاطره تزریق آمپول بی‌حسی است.
خاطره‌ای که ممکن است آنها را کاملا از دندانپزشکی گریزان کند و پوسیدگی و تخریب دندان‌هاشان را تا جایی پیش ببرد که تحت هیچ تدبیری نتوان آنها را در دهان نگه‌داشت.
ترس از تزریق، تنها محدود به درمان‌های دندانپزشکی نیست. شاید پیش‌تر از آنکه بسیاری از کودکان با آمپول بی‌حسی دندانپزشکی آشنا شوند، بارها و بارها تزریق عضلانی و زیر پوستی آمپول را به علت ابتلا به بیماری‌های گوناگون تجربه کرده باشند و همین تجربه است که آنها را هنگام تزریق آمپول بی‌حسی در دندانپزشکی دچار اضطراب می‌کند. در صورتی‌که بسیاری از کودکان و حتی بزرگسالان، پس از یک‌بار تجربه تزریق داروی بی‌حسی درون بافت لثه، به صداقت گفتار دندانپزشک، که درد حاصل از تزریق داروی بی‌حسی را با درد تزریق آمپول‌های آنتی‌بیوتیک قابل‌مقایسه نمی‌داند، ایمان می‌آورند. البته ثبت یک خاطره خوش از درمان دندانپزشکی و تزریق داروی بی‌حسی در ذهن کودکان، باید و نبایدهایی دارد که والدین و دندانپزشک باید آنها را رعایت کنند.
● از آمپول لولو نسازید!
به جرات می‌توان گفت علت اصلی ترس کودکان از ‌آمپول، ذهنیت غلطی است که پیش از مراجعه به پزشک یا دندانپزشک در ذهن آنها ایجاد می‌شود. در بسیاری از خانواده‌ها رسم معمولی است که برای بازداشتن کودک از انجام برخی کارها یا واداشتن او به رعایت برخی قوانین، از آمپول به عنوان یک ابزار تهدید و تنبیه استفاده می‌کنند. اگرچه ممکن است نام بردن از غولی به نام آمپول بچه را سر جای خویش بنشاند، اما بعید نیست روزگاری نه چندان دور، همین ابزار تنبیهی تنها راهکار درمانی برای بهبودی فرزند بیمارشان باشد. واکنش کودک در مواجهه با غولی که حال قرار است در هیبت یک فرشته نجات برای او عمل کند، چیزی جز اضطراب و عدم همکاری با پزشک یا دندانپزشک نخواهد بود. در چنین مواردی کودک خود را متقاعد به فهم این کنید که تزریقات تنها راه گرفتن برخی داروها درون بدن است که پیشگیری از بیماری می‌کند. هرگز به کودک خود اجازه ندهید که درباره راه‌های نگرفتن یک تزریق صحبت کند.
صادق باشید و به بچه خود بگویید که تزریق احتمالا آزار می‌رساند. درد را تشبیه کنید به گزش یک حشره، تایید کنید که شاید چند ثانیه هم طول بکشد.
اگر شما به بچه خود قول دهید که تزریقی در کار نخواهد بود و بعد با خبر شود در خلال ملاقات با دندانپزشک تزریق بی‌حسی دریافت خواهد کرد، شما در ذهن کودکتان یک تعارض ایجاد کرده‌اید. به‌جای آن بگویید، «دکتر به ما خواهد گفت، ولی من آگاه از این که تزریقی مورد نیاز باشد نیستم.»
● زودتر به دندانپزشک مراجعه کنید
معمولا کودکانی که در اولین ملاقات با دندانپزشک، داروی بی‌حسی دریافت کرده‌اند یا دندان کشیده‌اند، ذهنیت روشنی از درمان‌های دندانپزشکی ندارند. اما اگر پیش از آنکه دندان دچار درد و پوسیدگی عمیق شود، به نیت انجام درمان‌های پیشگیرانه به دندانپزشک مراجعه کنید، خاطره دیگرگونه‌ای از این مکان درمانی برای کودکتان ساخته‌اید. درمان‌های پیشگیرانه دندانپزشکی، مانند شیاربندی و فلورایدتراپی دندان‌ها، دندان‌ها را در برابر پوسیدگی مقاوم می‌کند و آن را به تاخیر می‌اندازد. انجام درمان‌های سبک و بدون درد برای کودک او را با محیط دندانپزشکی آشنا می‌کند و از اضطراب او حین دریافت تزریق بی‌حسی می‌کاهد.
● کودک را برای درمان دندانپزشکی آماده کنید
طبیعی است که پا گذاشتن کودک در محیط ناشناخته و عجیبی مثل مطب دندانپزشکی برای کودک همراه با اضطراب و استرس باشد. کودک مضطرب آمادگی پذیرش درمان‌های دندانپزشکی را نخواهد داشت. در چنین مواقعی دندانپزشکان برای کاهش استرس کودک و جلب همکاری او، تلاش می‌کنند با کودک ارتباط صمیمانه‌ای برقرار کنند. جلب اعتماد کودک از راه معرفی وسایل دندانپزشکی و توضیح جزییات درمان‌های دندانپزشکی راهکار دیگر دندانپزشکان است. والدین نیز در این میان می‌توانند نقش موثری بازی کنند. آنها نیز می‌توانند پیش از مراجعه به مطب دندانپزشکی، آنچه را که در این مکان در انتظار کودکشان است، به زبان ساده برای او توضیح دهند اما نباید در این کار مبالغه کنند یا به کودک وعده دروغ بدهند.
● در کار دندانپزشک مداخله نکنید
در مطب دندانپزشکی، کنترل رفتاری کودک خود را به دندانپزشک بسپارید. معمولا حضور والدین در اتاق مطب، در برقراری ارتباط دندانپزشک با کودک ایجاد اختلال می‌کند. به همین دلیل بسیاری از دندانپزشکان از والدین کودک می‌خواهند که اتاق کار را ترک کنند. اگر هم به شما اجازه حضور در اتاق داده شد، تلاش نکنید حرف‌های دندانپزشک را برای کودک ترجمه کرده یا دستورات او را تکرار کنید. تلقین کاذب شما روی بدون درد بودن تزریق بی‌حسی، بیشتر کودک را مضطرب می‌کند. دندانپزشکان معمولا سعی می‌کنند ضمن پرت‌کردن حواس کودک تزریق بی‌حسی را انجام دهند. آنها برای کاهش درد بی‌حسی از روش‌های دیگری مانند استفاده از بی‌حسی موضعی یا ماساژ لثه حین و پس از انجام تزریق نیز استفاده می‌کنند.
● مراقب عوارض بی‌حسی باشید
اثر داروی بی‌حسی معمولا تا چند ساعت پس از پایان درمان دندانپزشکی باقی می‌ماند. این اثر مخصوصا در فک پایین، به دلیل روش خاص تزریق، ملموس‌تر و طولانی‌تر است. احساس گزگز و تورم لب و گونه، به صورت ناخودآگاه کودک را به صرافت لب و گونه بی‌حس شده می‌اندازد. این جویدن حتی ممکن است منجر به زخمی‌شدن و خونریزی نسج شود. برای جلوگیری از این اتفاق تا پایان اثر بی‌حسی مراقب کودک خود باشید و در صورت لزوم با قرار دادن یک قطعه یخ روی لب و گونه کودک، طی شدن دوره بی‌حسی را سرعت ببخشید.

دکتر سیامک شایان امین

منبع : روزنامه تهران امروز