برگی از تاریخ (۱ اردیبهشت) (۲)

● زادروز فردریك فروبل ، موسس کودکستان های تازه
۲۲۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۷۸۲ میلادی ، "فردریك فروبل" آلمانی موسس كودكستانهای تازه ( كیندرگارتن) به دنیا آمد .
فروبل كسی بود كه اولین كودكستان جهان را برای كودكان زیر ۶ سال با نام «باغ كودكان» در سال ۱۸۳۷ راه اندازی كرد.
او قبلاً به مدت دو سال در مدرسه پستالوزی اشتغال داشت. هدف او از تأسیس كودكان در واقع ایجاد محیطی شاد برای كودكان بود و آموزش كودكان را براساس بازی به گونه ای عملی به اجرا درآورد. فروبل برخلاف متقدمین یك معلم و از نزدیك با نیازهای كودكان آشنا بود. او سالها به آموزش كارهای دستی مانند نقاشی و آبرنگ را به امری رایج تبدیل نمود. فروبل فرد خلاقی بود كه الگوهای كاری بسیار كودكان پرداخت، به آواز و بازی دسته جمعی بچه ها در باغ كودكان اهمیت می داد، برای آنها شعر و قصه می گفت وانجام جذابی را ابداع كرد و در حال حاضر مهدكودك ها وكودكستان های دنیا متأثر از الگوهای یادگیری او هستند. فروبل بر این باور بود كه كودك مثل گل لطیف است و همچنانكه گل نیاز به باغبان دارد، یك كودك هم نیازمند عطوفت، مهربانی و محبت است.
وی همچنین در كتاب تاریخ عمومی آموزش و پرورش نوشت كه ایرانیان قرن ششم پیش از میلاد مبتكر ایجاد كودكستان و دبستان برای كودكان و نوجوانان پسر بودند كه در آنها به پرورش توجه بیشتر می شد و از جمله راستگویی، نیت خوب داشتن و كار خوب انجام دادن، احترام به سالخوردگان، دفاع از وطن، تیراندازی، سواری، شنا و كوهنوردی تدریس می شد. او در سال ۱۸۵۲میلادی درگذشت .
● درگذشت حاج میرزا ابوالقاسم كلانتری
۱۳۶ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۲۹۲ قمری ، حاج میرزا ابوالقاسم كلانتری یكی از علمای مشهور شیعه در قرن سیزدهم هجری در تهران بدرود حیات گفت . او فقیهی اصولی و عالمی برجسته در علوم نقلی و عقلی بود . وی درآغاز تحصیل مدتها از محضر درس آیت الله نوری استفاده كرد و سپس در عتبات عالیات از علمای حوزه عراق همچون شیخ مرتضی انصاری بهره مند گردید؛ و به مقام اجتهاد نائل آمد . آیت الله كلانتری از مشاهیر علمای تهران بشمار می رفت به همین دلیل از نفوذی خاص در میان مردم برخوردار بود . او در اعتلای مذهب و نشر احكام الهی كوشش بسیار می كرد . از آثار مهم این عالم فرزانه می توان به مطارحُ الانظار در شرح مسائل حلال و حرام اشاره كرد . وی در صحن مطهر حضرت عبدالعظیم به خاك سپرده شده است .
● درگذشت ملک الشعرا بهار
۵۶ سال پیش درچنین روزی در سال۱۳۳۰ شمسی ، میرزا محمد تقی بهار، ملقّب به ملك الشّعراء و متخلص به بهارشاعرو نویسنده توانای ایران و ازرجال سیاسی این مرزو بوم بدرود حیات گفت.
محمدتقی در مشهد به دنیا آمد. او فرزند میرزا محمدکاظم صبوری بود که قبل از وی لقب ملک‌الشعرا داشت. پس از مرگ صبوری در سال ۱۳۳۲ ه‍. ق. منصب وی و لقب ملک‌اشعرا به دستور مظفرالدین شاه قاجار به محمدتقی هجده‌ساله رسید. در دوران استبداد صغیر در سال ۱۳۲۸ ه‍.ق. بهار به مشروطه‌طلبان خراسان پیوست و در انتشار روزنامه? خراسان با آنان همکاری کرد. وی شعرهایی را در این روزنامه چاپ می‌کرد، از جمله شعر معروف «کار ایران با خداست» با مطلع «با شَهِ ایران ز آزادی سخن گفتن خطاست». این روند تا فتح تهران در ۱ رجب ۱۳۲۷ ه‍. ق. (۲۸ سرطان ۱۲۸۸) به‌دست مشروطه‌طلبان و استعفای محمدعلی شاه ادامه یافت.
پس از فتح تهران، بهار نویسندگی را نیز شروع کرد و اولین مقالات سیاسی و اجتماعی‌اش در طوس با امضای «م. بهار» و بعضی از مقالاتش نیز بدون امضا در حبل‌المتین چاپ کلکته منتشر شد.
بهار در ۱۳۲۸ ه‍. ق. در مشهد روزنامه? نوبهار را که نظرات حزب دموکرات را که در همان سال راه‌اندازی شده بود منتشر می‌کرد، تأسیس کرد. بهار هم‌زمان به عضویت کمیته? ایالتی این حزب انتخاب شد. به‌گفته? خود بهار، در روزنامه? نوبهار (و بعد از آن تازه‌بهار)، برنامه‌اش «مخالفت با بقای قوای روسیه در ایران و مخاصمه با سیاست آن دولت بود». نوبهار به‌دستور کنسول روسیه توقیف شد و بهار بلافاصله روزنامه? جدیدش تازه‌بهار را منتشر کرد. اما تازه‌بهار هم در محرم ۱۳۳۰ ه‍. ق. به‌دستور وثوق‌الدوله وزیر خارجه? وقت تعطیل شد. بهار و نه نفر از اعضای حزب دموکرات را نیز دست‌گیر کرده و به تهران فرستاندند.
یک سال بعد ملک‌الشعرا دوباره به مشهد برگشت و با اجازه? نیرالدوله والی خراسان دوباره روزنامه? نوبهار را راه‌اندازی کرد. ولی به‌علت محدودیت‌های سیاسی این بار در زمینه? مسائل اجتماعی، اخلاقی، و دینی می‌نوشت. بهار یک سال در نوبهار کار کرد و پس از آن، تقریباً هم‌زمان با آغاز جنگ جهانی اول، به نمایندگی دوره? سوم مجلس شورای ملی، از درجز و کلات و سرخس، انتخاب شد. نوبهار مجدداً از طرف کنسولگری‌های روسیه و بریتانیا توقیف شد و بهار از راه روسیه به تهران رفت.
در تهران اعتبارنامه? بهار برای وکالت مجلس با مخالفت روبرو شد ولی پس از شش ماه بالاخره قبول شد. بهار روزنامه? نوبهار را این بار در تهران دوباره راه‌اندازی کرد که بعد از ماجراهایی مجدداً توقیف شد و بهار به خراسان تبعید شد.
پس از انقلاب روسیه و شکوفایی مجدد احزاب در ایران، بهار دوباره به تهران برگشت و دوسال پیاپی نیز به عضویت کمیته? مرکزی حزب دموکرات انتخاب شد. در این دو سال بهار انجمن ادبی دانشکده و مجله‌? ادبی‌ای با همین نام دایر کرد و نوبهار را نیز مجدداً برای مدتی راه انداخت. طبق گفته? خود وی، در این دوران به این نتیجه رسید که باید به‌جای روش‌های قبلی‌اش، به ایجاد یک دولت مقتدر مرکزی کمک کند.
با ظهور سردار سپه (رضاشاه پهلوی بعدی) و وعده? جمهوری‌اش، بهار با سردار سپه همراه شد ولی پس از مدتی «سر و کله? دیکتاتوری عظیمی را از پشت پرده» دید و انتقاد از دولت سردار سپه را شروع کرد. بهار از قول سردار سپه (پس از روی گرداندن بهار از وی) می‌نویسد: «من ملک را خیلی دوست داشته‌ام ولی خود او نخواست از من استفاده کند».
با باز شدن مجلس پنجم که بهار در آن نماینده? ترشیز است، فرار احمدشاه، و فرمانروایی کامل سردار سپه بر ایران، بهار به مخالفت‌های خود ادامه می‌دهد . در نتیجه به مجلس مؤسسان که اکثر نمایندگان مجلس پنجم در آن عضوند دعوت نمی‌شود. در مجلس ششم بهار برای آخرین بار و این بار از تهران به نمایندگی انتخاب شد و با پایان این دوره از زندگی سیاسی کناره‌گیری می‌کند.
از ۱۳۰۵ ه‍.ش. تا ۱۳۲۰ ه‍.ش. بهار دوبار زندانی می‌شود و یک بار نیز به مدت یک سال به اصفهان تبعید می‌شود. در همین درگیری‌ها دیوان اشعارش که در چاپخانه? مجلس چاپ شده بود ولی توزیع نشده بود توسط شهربانی ضبط می‌شود و بعد از شهریور ۱۳۲۰ ش. از ۲۸۰ صفحه? اولیه تنها ۱۴۰ صفحه پیدا می‌شود. کارهای دیگر بهار نیز، غیر از تاریخ سیستان، مجمل التواریخ، سبک‌شناسی، و چند کتاب درسی، در انبار وزارت فرهنگ مفقود یا «مندرس» می‌شود. وی در ۱۳۲۳ پس از کنار رفتن رضاشاه پهلوی کتاب تاریخ مختصر احزاب سیاسی را چاپ کرد و در آن به انقراض قاجاریه و روی کار آمدن رضاشاه پرداخت.
اشعاربهارزبان حال مردم، و نماینده افكارو آمال توده آزادیخواه بود و او با سروده هایش ازاوضاع مملكت و امورسیاسی آن دوره انتقاد می كرد.
● درگذشت سهراب سپهری
۲۷ سال پیش درچنین روزی در سال۱۳۵۹ شمسی ، سهراب سپهری شاعرو نقاش معاصرایران روی درنقاب خاك كشید.
او در سال ۱۳۰۷ در خانواده ای اهل شعر و نقاشی به دنیا آمد. تا پانزده سالگی در شهر کاشان به سر برد و روح خود را در زیبایی های این شهر سنتی و زیبا جلا داد. وابستگی های روحی او به مایه های جاودانه شهر کاشان به خوبی در آثار ادبی و هنری بعدی او نمایان است. چنانکه شعر صدای پای آب را با الهام از قریه چنار واقع در حد واسط کاشان و مشهد اردهال سرود و دهکده زیبای گلستانه واقع در اطراف کاشان الهام بخش او در سرودن شعر گلستانه شد.
سپهری در همین دوران به مطالعه آثار نویسندگان و شعرای برجسته جهان چون لامارتین، گوته، امیل زولا، شاتوبریان و هوگو پرداخت.
سهراب دركاشان معلم بود اما روح بی قرارش او را ازادامه كاربازداشت و بعد ازسفربه تهران به طراحی و نقاشی پرداخت و پس ازچند سال دراین زمینه های هنری صاحب سبكی ویژه و ممتازشد.
سپهری در سال ۱۳۳۰ نخستین مجموعه ی شعر نیمایی خود را به نام « مرگ رنگ » انتشار داد. در سال ۱۳۳۲ از دانشکده هنرهای زیبا فارغ التحصیل شد و به دریافت نشان درجه ی اول علمی نیز نایل آمد. در همین سال در چند نمایشگاه نقاشی در تهران شرکت نمود و نیز دومین مجموعه ی اشعار خود را با عنوان « زندگی خواب ها » منتشر کرد. آنگاه به تاسیس کارگاه نقاشی همت گماشت. در آذر ۱۳۳۳ در اداره ی کل هنرهای زیبا ( فرهنگ و هنر ) در قسمت موزه ها شروع به کار کرد و در ضمن در هنرستان های هنرهای زیبا نیز به تدریس می پرداخت. در مهر ۱۳۳۴ ترجمه ی اشعار ژاپنی از وی در مجله ی « سخن » به چاپ رسید. در مرداد ۱۳۳۶ از راه زمینی به کشورهای اروپایی سفر کرد و به پاریس و لندن رفت. ضمنا در مدرسه ی هنرهای زیبای پاریس در رشته ی لیتوگرافی نام نویسی نمود. وی همچنین کارهای هنری خود را در نمایشگاه ها به معرض نمایش گذاشت. حضور در نمایشگاه های نقاشی همچنان تا پایان عمر وی ادامه داشت. وی سفرهای متعدد دیگری به کشورهای جهان نمود.
همچنین نقاشی های سهراب درنمایشگاههای داخلی و خارجی جوایزارزنده ای به دست آورده اند. ازسهراب سپهری آثاردیگری چون «حجم سبز، صدای پای آب ، شرق اندوه ، آوار آفتاب ، مسافر، و زندگی خوابها» نیزبه یادگارمانده است.
از میان اشعار او ، صدای پای آب شاید از هر سروده دیگر آینه اندیشه و احساس سپهری می باشد. در این جا قسمتی از شعر بلند صدای پای آب را می خوانیم:
اهل کاشانم
روزگارم بد نیست.
تکه نانی دارم, خرده هوشی, سر سوزن ذوقی.
مادری دارم, بهتر از برگ درخت,
دوستانی بهتر از آب روان,
خدایی که در این نزدیکی است.
لای این شب بوها, پای آن کاخ بلند........
● درگذشت صدرُ الدّین بَلاغی نویسنده و خطیب برجسته ایرانی
۱۳ سال پیش درچنین روزی در سال۱۳۷۳شمسی ، صدرُ الدّین بَلاغی نویسنده و خطیب برجسته كشورمان درگذشت.
سید صدر الدین بلاغی در سال ۱۲۹۰ شمسی در نایین در میان خانواده‏ای روحانی به دنیا آمد و دوران كودكی و نوجوانی را در شهر خود، زیر نظر پدر بزرگوارش كه از علمای معروف و مدرسین مشهور نایین بود تربیت شد و تعلیم یافت.
سید صدرالدین بلاغی پس از تحصیل مقدمات در خدمت چنین پدر والامقامی و آشنایی با مبانی علوم اسلامی به اصفهان و شیراز رفت و مدت ۲۰ سال تمام به تحصیل علوم منطق، فلسفه، اصول، فقه و حدیث در نزد اساتید بزرگ مشغول شد و سپس در سال ۱۳۱۸ از شیراز به مشهد مقدس رفت و مدت دو سال در آن سامان ضمن تعلیم و تدریس به ایراد سخنرانی در مجامع و محافل مذهبی پرداخت و از سال ۱۳۲۰ به تهران آمد و به تبلیغ و ارشاد در مساجد و محافل اسلامی مشغول شد و در همین دوران بود كه همانند مرحوم آیهٔ اللَّه طالقانی و دیگران گفتارهای مذهبی وی از « رادیو » پخش می‏گردید... از این هنگام تا آغاز مبارزات سیاسی - اجتماعی ملی شدن صنعت نفت به نشر اندیشه اسلامی در محافل گوناگون و تألیف و نشر مقالات و كتابهای آموزنده اهتمام ورزید و در جریان ملی شدن صنعت نفت، صدر بلاغی در صدر مبارزین در كنار رهبری مذهبی - ملی نهضت، حركت می‏كرد و از همان زمان، به عنوان نماینده مرجع عالیقدر مرحوم آیهٔ اللَّه بروجردی به فعالیت خود ادامه می‏داد.
پس از شكست نهضت ملی، مرحوم استاد صدر بلاغی بیشتر به كار فرهنگی - ارشادی پرداخت و در همین راستا به دستور آیهٔ اللَّه بروجردی و به عنوان نماینده ویژه ایشان به اروپا و آمریكا اعزام شد و در آن دیار به تبلیغ اسلام همت گماشت.
در این خصوص آیهٔ اللَّه بروجردی در نامه‏ای از سفر ایشان به خارج اظهار خوشنودی نموده و می‏نویسد كه این قبیل سفرها را موجب توسعه و تقویت دیانت مقدسه اسلام می‏داند.
پس از مراجعت از سفر خارج استاد صدر بلاغی بیشتر به كار فرهنگی و روشن ساختن ذهن و فكر نسل جوان پرداخت و در همین راستا علاوه بر سخنرانیهای پربها در حسینیه ارشاد و دیگر محافل، تألیفات و آثار پرارجی از خود به یادگار گذاشت كه همواره مورد استفاده خواهد بود.
ازصدرُ الدّین بلاغی آثارتألیفی نیزباقیست كه ازآن میان «محمد)ص( پیامبررحمت ، عدالت و قضا در اسلام ، ترجمه صحیفه سجادیه ، و قصص قرآن» را می توان نام برد.
● روز زمین پاک
همه ساله چنین روزی به عنوان روز زمین پاک در کشور های مختلف جهان گرامی داشته می شود .

منابع:
مهر
ویکی پدیا
صدا و سیما
روزنامه شرق
روزنامه ایران
خبرگزاری میراث فرهنگی
کتاب زبان و ادبیات فارسی دوره پیش دانشگاهی
سایت مشاهیر
سایت آوای آزاد
پایگاه اطلاع رسانی استاد خسروشاهی

منبع : تبیان