درباره فرخنده مفیدی

▪ فرخنده مفیدی، متولد ۱۳۲۸ اهواز
▪ اخذ مدرك دیپلم طبیعی از دبیرستان نظام وفا، اهواز
▪ اخذ مدرك لیسانس علوم تربیتی از دانشگاه ابوریحان تهران، ۱۳۵۳
▪ اخذ مدرك فوق لیسانس آموزش وپرورش (تعلیم و تربیت) كودكان از دانشگاه ایالتی فلوریدای ایالات متحده
▪ اخذ مدرك دكترای آموزش وپرورش كودكان (با گرایش كودكان پیش از دبستان) از دانشگاه ایالتی فلوریدا، ۱۳۵۹
▪ استادیار دانشگاه علامه طباطبایی از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۷۳
▪ دانشیار دانشگاه علامه طباطبایی از سال ۱۳۷۳ تاكنون
▪ دریافت لوح تقدیر از دفتر ریاست جمهوری ایران به عنوان یكی از ۶۰ زن نام آور ایرانی، ۱۳۷۹
▪ دریافت لوح تقدیر پنجمین جشنواره مطبوعات (در بخش مقاله)، ۱۳۷۷
▪ دریافت لوح تقدیر دفتر جهاد دانشگاهی دانشگاه الزهرا به عنوان زن پژوهشگر، ۱۳۷۷
▪ مدیركل تحصیلات تكمیلی دانشگاه علامه طباطبایی از سال ۷۹ تا مهرماه ۱۳۸۵
▪ مسئول دفتر ویژه استعدادهای درخشان دانشگاه علامه طباطبایی
▪ مدیر گروه آموزش و پرورش دانشگاه علامه طباطبایی ۷۹ـ۱۳۷۸
▪ تألیف ۳۰ مقاله علمی
▪ تألیف كتاب های:
۱) آموزش وپرورش پیش از دبستان و دبستان
۲) مدیریت مراكز پیش دبستانی
۳) آموزش خانواده
۴) برنامه آموزش و پرورش
۵) چگونه با كودكان و نوجوانان برخورد كنیم
▪ ترجمه كتاب های:
۱) شیوه های فرزندپروری (۶ جلد)
۲ ) مردیم از این همه مشق
به گواهی اسناد و مدرك موجود می توان گفت كه او نخستین ایرانی دانش آموخته در مقطع دكترای آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت) كودكان پیش از دبستان است و شاید اغراق نباشد اگر گفته شود كه در زمینه تعلیم و تربیت كودكان پیش دبستانی، حرف اول را در كشور ما می زند. او كسی نیست جز فرخنده مفیدی.
مفیدی متولد ۱۳۲۷ اهواز است. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را به ترتیب در دبستان «ناموس» و «نظام وفا» گذراند و در رشته طبیعی (علوم تجربی) دیپلم گرفت. مدتی بعد به عنوان سپاهی دانش به مدت ۶ ماه آموزش دید و سپس برای مبارزه با بی سوادی عازم روستای حمیدیه اهواز شد.
مفیدی اعتقاد دارد كه ورود هر نوع فرهنگی به روستا می تواند تغییرات ظاهری و فكری به وجود بیاورد. او بالابردن سطح سواد و دانش افراد جامعه از جمله روستاییان را قوت می داند و می افزاید كه در آن زمان معمولاً روستاها آمادگی پذیرش ارتقای سطح رفاهی را نداشتند. به یاد می آورد پدرش كه تحصیلاتی در حد سیكل (كلاس نهم) داشته، محتویات كتاب های دینی، مذهبی، تاریخی و حماسی را برای فرزندانش نقل می كرده و مفیدی از این طریق با داستان های حماسی مثل رستم و اسفندیار و اشعار شاعرانی همچون حافظ و سعدی آشنایی پیدا كرده است. مادربزرگش كه سواد مكتب خانه ای داشته، قصص مذهبی را كه عمدتاً حاوی پند و نصیحت است می خوانده و مادرش نیز جزو اندك زنانی بوده كه تحصیلات ابتدایی داشته و اجازه می داده است كه او پای صحبت افراد بزرگتر بنشیند. او كه پنجمین فرزند از میان ۸ فرزند خانواده بود، یادآوری می كند كه علاقه به كتاب و كتابخوانی و عطش خاص دانستن را در برادران و خواهرش هم می دیده است.
از دوره دبیرستان یاد می گیرد كه كتاب های غیردرسی را به صورت مستقل بخواند و در همان دوره است كه كتاب های داستانی و تاریخی از جمله آثار ویكتور هوگو را مطالعه كرده است.
به نظر مفیدی، داستان ها و رمان هایی را مطالعه كرده كه هدایتگر بوده و در تقویت انشاءنویسی اثرگذار بوده اند و در بالابردن گنجینه كلمات، درست نویسی و درست گویی به او كمك كرده اند.
به یاد دارد به خاطر شاگرداول شدن در همه پایه های تحصیلی ابتدایی و دبیرستان، مورد تشویق قرار می گرفته است و در كلاس ششم ابتدایی در كل منطقه آموزشی اهواز شاگرد اول می شود. از جمله اعضای دیگر خانواده مفیدی كه به تحصیلات عالیه پرداخته، یكی از برادرانش است به نام عبدالعظیم مفیدی كه دكترای اقتصاد گرفته و در ایالات متحده به تدریس مشغول است.
از آنجا كه فرخنده مفیدی سپاهی ممتاز می شود، تسهیلاتی را برای ادامه تحصیلش اختصاص می دهند و بعد از موفقیت در امتحان ورودی دانشگاه ابوریحان، دانشجوی آن دانشگاه در رشته علوم تربیتی می شود. وی معتقد است كه تحصیل در رشته علوم تربیتی و معلم شدن، به ویژه برای خانم ها مناسب تر است. مفیدی می گوید: «در گذشته، مدیریت دبستان یا دبیرستان به واسطه یك زن باعث شهرت آن می شد. مثلاً دبیرستان نظام وفا در اهواز به علت قدرت سازماندهی و مدیریت خانم شیبانی بود كه خانواده ها با اطمینان و امنیت خاطر، دخترانشان را برای تحصیل به آنجا می فرستادند.» از معلم ریاضی خودش در پایه ششم ابتدایی یعنی خانم رخشنده سیرجانی به نیكی یاد می كند و از خانم حقیقت، معلم شیمی دبیرستان كه فردی منضبط و مقتدر بود و به نظم و انضباط اهمیت می داد نیز خاطره های خوشی دارد. خوش اخلاق و مهربان بودن معلمان و توانایی ارتباط برقراركردن آن ها با دانش آموزان را موجد انگیزه ارزیابی می كند.
برای فرخنده مفیدی ورود به دانشگاه ابوریحان جذابیت های خاصی داشته است. در این دوره رمان ها و كتاب های داستان چندجلدی و تاریخی را مطالعه می كرده است و از جمله خواندن كتاب «سینوهه» را به خاطر دارد.
با فراغت از تحصیل در دوره لیسانس و احراز رتبه اولی، موفق می شود برای اعزام به خارج مقدمات سفر را آماده كند و در نهایت پس از یك سال كار به عنوان مربی در دانشگاه ابوریحان، به همراهی همسرش به ایالات متحده برود.
علاقه وافر مفیدی به مطالعه و تحقیق باعث می شود كه به معنای واقعی به تفریح وتفرج در آمریكا نپردازد و دائماً در كتابخانه دانشگاه ایالتی فلوریدا حضور داشته باشد تا از امكانات موجود در آنجا بهره گرفته و هنگام بازگشت به وطن به كار گیرد.
به نظر مفیدی، آزادی دسترسی افراد به هر نوع كتاب در آنجا یك مزیت به شمار می آمد. او اعتقاد دارد كه آزادی انتخاب به انسان، وسعت فكر می دهد و وقتی انسان با دیدگاه های متفاوت آشنا باشد می تواند به نقد آنها بپردازد و اشكالات كتاب ها و تئوری های مختلف را بفهمد. البته او استثنایی هم بر آزادی دسترسی به كتاب قائل است و آن، این كه كتاب، حاوی مطالب غیراخلاقی یا مستهجن باشد.
مفیدی وقتی می خواهد میزان علاقه خودش به كتاب و كتابخوانی را به شكل قابل دركی بیان كند، می گوید: «ما حتی با افكار اساتید بزرگ دانشگاه فلوریدا از جمله آقای گانیه كه دیدگاه یادگیری زنجیره ای را ارائه داده است، تفریح می كردیم و كاوشگرانه نظریات چنین استادانی را مطالعه می كردیم.»
در سال های بعد از انقلاب كه دانشگاه علامه طباطبایی با ادغام مدارس عالی و دانشگاه هایی همچون مدرسه عالی شمیران، دانشگاه آزاد و دانشگاه ابوریحان تشكیل شد، مفیدی نیز از سال ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳ به عنوان استادیار رسمی آزمایشی و سپس از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۷۳ به عنوان استادیار رسمی قطعی به كار تدریس مشغول می شود.
پایان نامه فوق لیسانسش درباره اثرات خواندن در پیشرفت تحصیلی كودكان بوده است. او در تحقیقاتش به این نتیجه می رسد كه نحوه صحیح خواندن موجب می شود كه كودكان در زمینه های دیگر هم بیشتر موفق باشند. تز دكترایش را به اثرات طلاق و غیبت یكی از والدین بر رشد و پیشرفت زبان و مهارت های كلامی كودكان ۳ تا ۵ ساله در مهدهای كودك اختصاص می دهد.
انگیزه خودش برای انجام كار تحقیقی در این حوزه را تأثیر خانواده سالم بر فرزندان می داند و این كه خانواده های بسامان می توانند اثرات تربیتی مثبتی بر فرزندان و نسل ها بگذارند و خانواده های نابسامان كه حضور فیزیكی یكی از والدین هم عملی نیست، به فرزندان و جامعه ضربه می زنند و موجب آسیب دیدن كودكان از نظر یادگیری مهارت های سخنگویی و پیشرفت زبان می گردند.
به نظر مفیدی، در خانواده هایی كه به طلاق منجر می شوند و یا غیبت پدر یا مادر به هر دلیل طولانی می شود، كودكان رشد كلامی ضعیف تری دارند، از لحاظ سخنگویی و پختگی زبان دچار مشكل خواهند شد و نمی توانند با دیگران ارتباط درست برقرار كنند. اما كودكانی كه در خانواده های سالم هستند، امنیت عاطفی و روانی بیشتری احساس می كنند و از پختگی زبانی و كلامی زیادی برخوردار خواهند شد.
فرخنده مفیدی به عنوان نخستین ایرانی دارای مدرك دكترای آموزش و پرورش پیش از دبستان، رئیس كمیته برنامه ریزی شورای عالی انقلاب فرهنگی می شود و به كمك همكارانش نخستین دوره لیسانس آموزش پیش دبستانی و دبستان را در دانشگاه علامه طباطبایی راه اندازی می كند. بعدها نیز دوره كارشناسی ارشد این رشته دایر می شود و او امیدوار است نخستین دوره دكترای این رشته نیز راه اندازی شود.
فرخنده مفیدی علاوه بر تألیف چندین كتاب و مقاله، به ترجمه كتابی ۶ جلدی با عنوان «شیوه های فرزند پروری» اقدام می كند. این كتاب كه در سال ۲۰۰۰ میلادی در آمریكا به چاپ رسیده، روش صحیح تربیت كودكان را به صورت گام به گام از تولد تا دوره های شیرخوارگی و نوپایی را آموزش می دهد. مقالاتی هم كه او تألیف كرده در مورد مسائل كودكان، خانواده ها، نحوه برقراری ارتباط صحیح میان خانواده و مراكز آموزشی، اثرات تلویزیون وفیلم بر كودكان و نقش تربیتی معلمان و ضرورت آموزش پیش از دبستان است.
در عرصه عمل هم به مدت ۲ سال (۷۹ـ۱۳۷۸) مدیركل امور كودكان و نوجوانان سازمان بهزیستی كشور می شود و می كوشد با فعالیت ها و برنامه ریزی های خاصی میزان كودكان ایرانی كه تحت آموزش پیش از دبستان قرار می گیرند، افزایش یابد. یكی از ایده های مفیدی برای گسترش مراكز پیش دبستانی این بوده كه به صورت راحت تری به فارغ التحصیلان رشته آموزش و پرورش پیش از دبستانی مجوز تأسیس مهدهای كودك و مراكز پیش دبستانی بدهند.
امروزه، میزان بالای تحت پوشش قراردادن كودكان در مراكز پیش دبستانی به عنوان شاخص توسعه قلمداد می گردد و در كشورهای توسعه یافته حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد كودكان زیر ۶ سال به مراكز پیش دبستانی راه پیدا می كنند. این رقم در ایران حدود ۱۲ درصد است. مفیدی آموزش پیش دبستانی را از بدیهیات آموزش و پرورش در سال های اخیر در جهان می داند.
او پایین بودن میزان و تعداد كودكان راه یافته ایرانی را به مراكز پیش دبستانی ناشی از مشكلات فرهنگی و مالی می داند. مفیدی معتقد است كه نخستین مهدهای كودك در جهان به منظور محرومیت زدایی در آلمان و انگلستان تأسیس شدند ولی در ایران انگیزه مالی و كسب سود در این زمینه نقش داشته است. به نظر او، هنوز باور واقعی به آموزش پیش دبستانی در جامعه وجود ندارد. او برای موفقیت در این راه تأسیس مراكز تربیت مربی را پیشنهاد می كند و این كه آموزش پیش دبستانی باید به هر حال متولی واقعی داشته باشد و به صورت مشخص در بودجه كشور، مبالغی به این بخش از آموزش اختصاص پیدا كند.
مفیدی همچنین عضو كمیته تغییر نظام آموزشی كشور، عضو انجمن علمی كودكان، عضو انجمن ایرانی تعلیم و تربیت، عضو هیأت تحریریه پژوهش در تعلیم و تربیت و عضو تحریریه فصلنامه علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبایی بود. وی با حضور در برنامه های تلویزیونی و رادیویی از قبیل «گفت وگوی خانواده» و «صبح و زندگی» در عرصه اطلاع رسانی و مشاوره فعالیت داشته و در بهمن سال ۱۳۸۱ در دانشگاه علامه طباطبایی از او به عنوان یكی از خدمتگزاران نشر دانشگاهی تقدیر به عمل آمده است.
او هم اكنون مشغول تألیف دو كتاب در زمینه روش های نوین آموزش و پرورش پیش دبستانی و سازماندهی فضای آموزشی است.
وی معتقد است، یك زندگی شیرین باید توأم با شور و هیجان و هدفمندی باشد و وقتی هم زندگی هدفمند باشد، انسان احساس پوچی نمی كند.
مفیدی معتقد است كه در نظام خلقت و در همه چیز، زیبایی وجود دارد و انسان ها باید نسبت به همدیگر محبت و عشق بورزند.
وی می افزاید: هنگامی كه مطالب یك كتاب را می خوانیم، باید بتوانیم آن را به مهارت تبدیل كنیم و تغییر نگرش نیز به وجود بیاوریم تا آن مطالب حالت كاربردی داشته باشند و فرد به آن آموزه ها واقعاً اعتقاد پیدا كند.
او معتقد است اگر استادان ایرانی با همدیگر مشاركت و همراهی داشته باشند و از امكانات قابل قبولی هم برخوردار شوند، می توانند به نظریه پردازی روی بیاورند. او وجود امنیت عاطفی و روانی را نیز در این امر، دخیل می داند و می گوید: «كار گروهی در ایران ضعیف است و استادان هم باید اعتماد به نفس لازم را پیدا كنند.» مفیدی می گوید: «بالاخره برای نظریه پردازی باید به صورت گروهی كار كرد و نظریه هم با نام یك نفر شناخته شود ولی منیت موجود در میان برخی استادان باعث می شود كه همكاری گروهی در ایران ضعیف باشد. » او آمادگی پذیرش جامعه را برای استقبال از دیدگاه های جدید در نظریه پرداز شدن استادان ایرانی اثرگذار می داند.
در نهایت هم می گوید كه زنان توانایی های فراوان و روحیات خاصی دارند و اگر از آنها در كنار فرزندپروری و رسیدگی به امور منزل، در امور دیگری كه شایستگی اش را دارند استفاده شود و جامعه از تولیدات و تراوش های فكری آنان بهره مند شود، زندگی بسیار شیرین می شود و اداره امور به شكل بهتری عملی خواهد شد.

منبع : روزنامه ایران