رنگرزی پارچه دارایی (ایکات)

دارایی از جمله پارچه های ابریشمی است که ایجاد نقشمایه ها به کمک رنگرزی و برروی چله (تار) پارچه صورت می گیرد. نقشمایه هایی که در دارایی استفاده می شوند عبارتند از: لوز،سرو،مرغک(انواع پرندگان)، لوز و سرو، اسلیم، صلیب (چلیپا). در این پارچه علاوه بر نقشمایه هایی که با رنگرزی ایجاد می شوند، به کمک پود گزاری نیز طرح هایی چون بیرقی (چهار خانه) کار می شود.
برای رنگرزی و ایجاد نقشمایه ها برروی مجموعه چله هایی که مساحت آن نقشمایه را در بر می گیرند واحدی به نام اَرده استفاده می شود که مجموعه ی ۴۰ تار است. در رنگرزی پارچه دارایی فقط بخش هایی از اَرده وارد حمام می شود که قرار است بر روی آن ها نقشمایه ایجاد شود. در این حال اگر زمینه ی پارچه، رنگی به جز سفید در نظر گرفته شده باشد نخست چله ها را برای رنگ زمینه رنگرزی می کنند.
در ابتدای عملیات رنگرزی (نقشمایه) آن بخشهایی از اَرده که نمی بایست رنگ شوند را به کمک روده ی گوسفند و یا تیوپ لاستیک خودرو اندود نموده و سپس عملیات رنگرزی را انجام می دهند.
روش رنگرزی که برای دارایی استفاده می شود رنگرزی "کرومی هم زمان" و خمی می باشد.روش "کرومی هم زمان" به این دلیل انتخاب می شود که بخش بسیار کوتاهی از لیف درون حمام قرار می گیرد و شکل نقشمایه ها به صورت ذهنی می باشد و دو مرحله ای شدن عملیات رنگرزی باعث برهم خوردن نظم قرار گیری( شکل پذیری) نقشمایه ها می شود. هر تکه از اَرده بنا بر نقشمایه و رنگ مورد نظر یک یا چند بار درون حمام قرار می گیرد و بر همین اساس پس از نشاندن هر رنگ، اَرده را خشک کرده و برای ایجاد رنگ جدید، رنگ های پیشین را اندود می نمایند. در حالتی که تکرار نقشمایه ها در اندازه های مساوی باشد هر بخش از اَرده که می بایست رنگ مورد نظر را جذب کند، بر روی هم قرار داده و به صورت کلی اندود نموده و درون حمام رنگ قرار می گیرند.
دمای رنگرزی بر اساس سنت دمای جوش بوده (به استثنای نیل) و ظرف حمام کاسه ای مسین کوچکی است که حجم آن حد اکثر یک لیتر می باشد. زمان رنگرزی، زمان کوتاهی در حدود چند دقیقه است.
رنگ های استفاده شده در دارایی : زرد، قرمز، سبز، آبی خمی، سبز خمی، سورمه ای،قهوه ای، نارنجی، شیری و سفید می باشد که هر کدام از این رنگ ها با رنگزا های طبیعی چون: اسپرک - روناس ، قرمز دانه - اسپرک، پوست انار، برگ مو - نیل- پوست گردو - روناس – اسپرک به دست می آیند.
▪ رنگزای قرمز دانه به دلیل زمان طولانی رنگرزی اش بیشتر در متن پارچه استفاده می شود.
▪ رنگ های قرمز ، زرد و سبز در دارایی با کاربرد پرده ای استفاده می شوند به دلیل آنکه حشرات در محیطی که با این سه رنگ روشن شده باشند وارد نمی شوند بر همین اساس شیشه هایی درب های اُروسی نیز با این سه رنگ کار می شوند.

منبع : سایت علمی و پژوهشی فرش ایران