وقتی سیاستمداران به خواستگاری می روند

به تدریج جمع یاران می رسند، دشمنان قدیم این بار برای آشتی یا حداقل کاهش دلخوری ها برای شرکت در کنفرانس مدیترانه ای " نیکولای سارکوزی " در فرانسه، اسب سفر زین کرده اند. از روز جمعه ۱۱ ژوئیه رهبران سواحل مدیترانه از اروپای استرلیزه و ثروتمند تا آفریقای فقیر و آسیای پر تنش راه پاریس در پیش گرفته اند تا شاید خرده حساب های مابین خود را تسویه کرده و اگر بتوانند ماه عسل روابط تازه را آغاز کنند. این سخن " بشار اسد " یکی از مهمانان ویژه این کنفرانس که در جواب خبرنگاری گفته است " روابط بین کشورها بر اساس منافع ملی آنان تعریف می شود و هرگونه همسوئی هرگز به مفهوم اشتراک نظر در تمامی زمینه ها و همیشگی نخواهد بود " نقل تمامی محافل سیاسی است.
این چشم پزشک عرب که به یکباره از دنیای پزشکی به میراث پدر در جهان پرآشوب سیاست چنگ انداخته است، به نظر می رسد که خود نیز از موهبت چشمان تیزبینی برای دیدن روزنه های هرچند کوچک برخوردار می باشد، چیزی که متاسفانه بسیاری از همتایان و هم پیمانان وی از این موهبت برخوردار نمی باشند. این مهمانی هر چند که دست پخت رئیس جمهور فرانسه است اما نقش اول آن را بشار اسد، " ایهود اولمرت " و " میشل سلیمان " به عهده دارند. بعضی وقت ها مکانی در زمانی خاص می تواند در تاریخ ماندگار شود، همچنان که در جنگ " واترلوی انگلیسی " در مذاکره " پیمان یالتا " در محاکمات بین المللی " دادگاه نورنبرگ " در کشتار جمعی " بمباران هسته ای هیروشیما " در آشتی کنان ژئوپلتیکی " دیپلماسی پینک پنگ " این تجارب عینی به ثبت رسیده است.
در تمامی این موارد یا اجبار تمکین به شکست، تصمیم پیروزمندان برای ترسیم نقشه جدید جهان، الزام تاوان جنایات جنگی، سقوط اخلاقی قدرت های برتر برای به رخ کشیدن قدرت هژمونیک خود و همچنین ضرورت پذیرش یک واقعیت و استفاده از آن برای تضعیف رقب اصلی، مسیری برای تصمیم گیری های بزرگ و خارج از نرم معمول روز بوده است. پاریس در این هفته هر چند که به احتمال زیاد نمی تواند در این حد از مشابهت سازی قرار بگیرد ولی به نظر می رسد بتواند تلنگر و شروعی برای خروج از بن بست در بسیاری از زمینه ها و آغازی برای پایان بعضی از منارعات باشد.
از یک طرف نیکلای سارکوزی که از فردای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه و خانه نشین کردن " سیگولن رویال " رقیب سوسیالیست خود، از افت و کاهش شدید موقعیت خود در فرانسه رنج می برد، در آستانه به عهده گرفتن مسئولیت ۶ ماهه رهبری اتحادیه اروپائی قصد دارد که جهان را با " سورپرایز " مواجهه کند. از طرف دیگر مهمانان خوانده شده به این نشست می توانند " حاشیه " هائی را رقم بزنند که از " متن" نیز با اهمیت تر تلقی شود. جدا از مباحث متنوعی که در این نشست مدیترانه ای می تواند مطرح باشد و از روابط مجموعه کشورهای ساحلی تا مناسبات دوجانبه بین کشورهای همسایه را شامل شود، دو موضوع از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. در وهله اول چندین دهه تنش بین سوریه و اسرائیل بعد از جنگ ۶ روزه اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۶۷ میلادی که برای سوریه از دست دادن بلندی های جولان را به ارمغان آورد و برای اسرائیل انزوای منطقه ای را، در راس خبر رسانه های دیداری، شنیداری و نوشتاری در طی این کنفرانس قرار خواهد داشت. از هم اکنون با پالس های مثبتی که رهبران دمشق و تل آویو برای رسیدن به صلح و دیدار رهبران دو کشور در این نشست ارسال کرده اند، انتظار گشایشی هر چند حداقلی برای شروع یک روند صلح به یک موضوع عینی و واقعی تبدیل شده است. البته سارکوزی حق ندارد که دستاوردهای احتمالی در خصوص این مسئله را به نفع خود مصادره به مطلوب کند زیرا که از طنز روزگار از ماه ها قبل رهبران اسلامگرای ترکیه واسطه و میانجی بین صهیونیست های اسرائیلی و سکولارهای سوری بوده اند و هرگونه پیشرفتی در این خصوص را باید در وهله اول سهم اسلامگرایان ترک تحت فشار سکولارها و کمالیست های درون کشور خود دانست. موضوع دومی که باز هم سوریه در متن ان قرار دارد رسیدگی به روابط بین دمشق و بیروت می باشد که در آستانه کنفرانس مدیترانه ای پاریس با خبر توافق گروه های معارض لبنانی برای تشکیل دولت وحدت ملی، راه را برای ماچ و بوسه های قریب الوقوع بشار اسد و میشل سلیمان رهبران این دو کشور در اولین دیدار هموار کرده است. چنانچه تیری از غیب در سرزمین شامات نبارد می بایست بزودی منتظر گشایش سفارتخانه های دو کشور در پایتخت همدیگر بود و به احتمال زیاد موضوع پرونده ترور " رفیق حریری " نخست وزیر سابق و متوفی لبنان را هم به نوعی مختومه یا حداقل از دخالت اسد در این ماجرا پاک شده به حساب آورد. این موضوع را دیگر نباید به حساب طنز گذاشت چرا که عرف تاثیر " قدرت و قربت " با نظام حاکم بر روابط بین الملل تا به آن اندازه انعطاف پذیر است که در طی یک ورق برگردان، سیاستمداری را از اتهام قتل به تبرئه محض بکشاند. زیاد هم نباید ساده انگاری کرد و به قول معروف مته به خشخاش گذاشت زیرا که به هر حال مصالحه به منازعه باید ترجیح داده شود، هر چند که بدون شک برای آن نیز می بایست بهائی پرداخت شود. دمکراسی و حقوق بشر به همان نسبت که بین نهادهای مدنی و حقوق بشری اهمیت بسیار بالائی دارد ولی معمولا در محاسبات و معاهدات ژئوپلتیکی نقش درجه دوم و حتی ناچیزی در مقابل امنیت ایفاء می کند، به خصوص در جائی که جنگ های سریالی و بحران های مزمن منطقه ای جهان را در چنبره آشوب و بی ثباتی خود گرفتار کرده باشد. به همین دلیل کنفرانس مدیترانه ای پاریس را بیشتر باید از زاویه مراودات و مناسبات ژئوپلتیکی و همچنین مسیری برای خروج از بن بست های موجود منطقه ای مورد توجه قرار داد که با تمام ایراداتی که می توان در پایان آن بر شمرد ولی مطمئنا از تاثیر انکارناپذیر آن در چینش های منطقه ای و تغییر در وضعیت کنونی نمی توان چشم پوشید.

اردشیر زارعی قنواتی

منبع : پایگاه اطلاع‌رسانی فرهنگ توسعه