۲۱ آوریل سال ۱۹۳۸ ـ روزی که عّلامه محمد اقبال شاعر پارسی گوی شرق از این دنیا رفت

امروز سالروز درگذشت محمد اقبال (علامه اقبال) فیلسوف، اندیشمند و شاعر فارسی سرای شبه قاره هندوستان است که۲۱ آوریل سال ۱۹۳۸ (پیش از استقلال هند و ایجاد کشور پاکستان) وفات یافت. علامه اقبال که نهم نوامبر سال ۱۸۷۷ در سیالکوت (کشمیر پاکستان) به دنیا آمده بود در کشورهای پارسی زبان (ایران، افغانستان و تاجیکستان) به اقبال لاهوری معروف است.
اقبال و محمدعلی جناح از پدران موسس پاکستان بشمار می آیند. اقبال در دانشگاه لاهور و دانشگاههای انگلستان تحصیل کرده و از دانشگاه مونیخ آلمان دکترا گرفته و تز دکترای خود را درباره «متافیزیک از دیدگاه اندیشمندان و فلاسفه ایران» نوشته بود. اقبال عمیقا تحت تاثیر افکار مولوی و جامی بود و نیچه را متفکری بزرگ می پنداشت و از کارهای «گوته» تمجید می کرد. وی که از طریق وکالت دادگستری و مشاوره قضایی امرار معاش می کرد از دوران جوانی در فکر ایجاد کشوری مرکب از مسلمانان هندوستان در درون این شبه قاره بود، و برای تحقق این اندیشه در سال ۱۹۰۶ موضوع تاسیس حزب مسلمانان هندوستان مطرح ساخته بود. اقبال در برابر نوشته گوته، کتاب «پیام مشرق زمین» را نوشت و در برابر اشاره نیچه به «سوپرمن»، «پرفکت من (انسان کامل)» را مطرح کرد. مجموعه «اسرار خودی» تالیف اقبال به زبان پارسی، آن چنان نافذ جلوه کرد که انگلستان به او لقب «سر» داد. شصت درصد اشعار و نوشته های اقبال به زبان فارسی و مابقی به اردو و انگلیسی است. تالیف دیگر او به فارسی «رموز بی خودی» عنوان دارد
اقبال ضمن کارهای ادبی و فلسفی اش، به کار سیاست هم پرداخت و در سال ۱۹۲۶ وارد مجلس محلی لاهور شد و از آن پس وسیعا برای عملی ساختن فکر خود به ایجاد «پاکستان» مرکب از مسلمانان هند دست به اقدام زد و همگام «جناح» شد. پس از ایجاد پاکستان، اقبال لقب شاعر پاکستان و شاعر شرق گرفت. بیشتر اشعار اقبال ـ به پارسی و اردو ـ زمینه فلسفی دارد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز