قبیله مورسی

مردم مورسی در یکی از غیر قابل دسترس ترین نواحی اتیوپی، در شرق آفریقا قرار دارند.هنگامی که در اوایل دهه ۱۹۷۰ یک انسان شناس انگلیسی برای اولین بار با افراد این قبیله برخورد کرد؛ این مردم هیچ چیزی درباره کشور اتیوپی که خود ساکن آن بودند، نشنیده بودند.
جالب اینجا که با وجود اینکه مورسی ها از بقیه جهان دور افتاده بودند اکثر مردان آن به سلاحهایی از قبیل، کلاشینکف اتوماتیک AK-۴۷ مجهز بودند.
مردم قبیله مورسی که از راه دامداری زندگی میکنند، با قبایل بانا (Banna) و بودی (Bodi) همسایه است و افراد این قبایل مدام در حال یورشهای ناگهانی به یکدیگر و ربودن گله و دامهای پر ارزش هم هستند و برای دفاع از خود، با روشهایی نامعلوم به این اسلحه دست یافته اند.
● موقعیت جغرافیایی
قبیله مورسی در دره اومو (Omo)، واقع در جنوب غربی اتیوپی قرار دارد. قلمرو آنها با سه رودخانه و یک رشته کوه محاصره شده است و آنرا به یکی از دور افتاده ترین و منزوی ترین مردم اتیوپی مبدل کرده است.
اتیوپی که زمانی به حبشه شهرت داشت، کشوری ناهموار در شاخ آفریقا است که با اریتره (Eritrea)، جیبوتی (Djibouti)، سومالی (Somalia)، کنیا (Kenya) و سودان (Sudan ) هم مرز است.
مشخصه بارز اتیوپی فلات مرکزی مرتفع و کوهستانی آن است که توسط دره ریفت (Rift) به طور اریب قطع میشود. تعدادی رودخانه از این منطقه عبور میکنند که مهمترین آنها رود نیل آبی (Blue Nile) است که از دریاچه تانا (Tana) سرچشمه میگیرد و به رود نیل سپید (White Nile) در سودان میپیوندد.
از مراسم مذهبی مردم مورسی منطقه ای که قبیله مورسی در آن مسکن دارند در بیشتر مواقع سال خشک و خاک آلود است اما در فصل بارندگی دچار بارانهای سیل آسا میشود.
● فرهنگ
مردم قبیله مورسی درواقع بازماندگانی هستند که مکان دورافتاده زندگیشان همراه با بحرانهایی چون خشکسالی، قحطی، جنگ، کوچ نشینی و بیماریهای همه گیر، شخصیت آنها را شکل داده است.
جنگ بر سر احشام و بی ثباتی روابط داخلی بین آنها و قبایل هم مرزشان، تنها روشی برای زنده ماندن هستند. هر جنبه از زندگی روزمره حول محور گله و محصولات کشاورزی آنها میگردد که در واقع شاخصهای اقتصادی این مردم به شمار می آیند.زیرا این مردم هنگام داد و ستد، به جای پول از دام و محصولات کشاورزی استفاده میکنند.
فرهنگ و عادات مردم مورسی و همسایگانش از زبان یک جهانگرد در راه رسیدن به مورسی از میان گروههایی از کلبه های مخروط شکل که از علف و گل ساخته شده بود گذشتیم. در خارج این کلبه ها مردمی با چهره های مغرور و موهایی که به شکل مجللی آراسته شده بود، ایستاده بودند.
اینها مردم همر (Hamar) بودند که بیش از هر چیز به خاطر آرایش مویشان شهرت دارند. آنها ماده ای مخلوط از گل رس، لجن، پیه جانوران و گل اخرا بر موی خود میمالند و نتیجه آن در اکثر اوقات بسیار دیدنی است. این آرایش سنگین در طول شب با بالشتکها یا پایه های کوچک چوبی، در جای خود حفظ میشوند.
دختر جوانی که لبهای خود را با سفال گرد بزرگ کرده است پس از آن، ما به کارو (Karo) رسیدیم که مردم آن استاد رنگ آمیزی بدن هستند. آنها به منظور آماده شدن برای جشن، جنگ یا تفریح بدن خود را رنگ میکنند. یک طرح رایج استفاده از خالهایی است که- با الهام از نقوش مرغ شاخدار - بر روی بدن خود ترسیم میکنند. آنها گچ، ذغال و سنگهای معدنی کوبیده و پودر حاصل از آن با آب مخلوط کرده و رنگ مناسب آرایش خود را تهیه میکنند.
راننده من میگوید که از میان این قبایل، مورسی ها از همه بدترند. "میدانی چرا؟ آنها لباسهای عجیب میپوشند! آنها وحشی هستند، وحشی"
من عکسهایی از مردم مورسی دیده بودم. آنها بسیار باشکوه هستند. بلند و تیره و کاملا برهنه. تنها پوشش آنها بند بلند اسلحه است که بر دوش انداخته اند.
ما در مسیر دره اومو، با یک رسم دیگر هم آشنا شدیم که تیغ زنی یا آراستن با زخم (scarification) نام داشت. این کار تنها برای تعیین هویت در قبیله انجام نمیشود بلکه درواقع نشان شجاعت یک جنگجوی دلاور است. مردان این قبایل تا زمانی که لا اقل یک دشمن اعم از انسان یا حیوان را نکشته باشند، حق ندارند بدن خود را به این روش بیارایند.
و اما مشهورترین آرایش لب، متعلق به زنان قبیله مورسی است. این زنان در حدود سن ۱۵ سالگی صفحه های گرد سفالینی را داخل لب پایین خود میگذارند، به این ترتیب که زیر لب را شکافته و در ابتدا یک صفحه کوچک در آن میگذارند و به تدریج با گشاد شدن این شکاف، این صفحه ها را بزرگتر میکنند.
البته مردم شناسان تئوریهای مختلفی را برای به وجود آمدن این رسم بیان کرده اند از جمله اینکه این روش آرایش موجب میشد که شکارچیان برده از همراه بردن این دختران خودداری کنند، این کار موجب دور شدن ارواح خبیثی میشود که از راه دهان وارد بدن شخص میشوند، یا اینکه موجب ارتقای سطح اجتماعی است زیرا هر چه صفحه لب زنان بزرگتر باشد، مردی که طالب ازدواج با آنها است باید دام بیشتری به پدر دختر اهدا کند.
تیغ زنی نیز در میان زنان این قبیله مرسوم است زیرا از نظر آنان، جای زخم برجسته، بسیار خوش آیند است. ما زنی از قبیله کارو را دیدیم که شکمش با طرح پرپیچ و خمی حاصل تیغ زنی، پوشیده شده بود.

منبع : بانک اطلاعات گردشگری