جهش هراس انگیز

تضادها و تعارض های آماری فقط و فقط شامل پدیده ای چون ایدز نمی شود اما این تضادها و تعارض ها در برخی موارد آثار فاجعه بارتری بر جای می گذارند كه ایدز هم در همین حوزه قابل تعریف است. به راستی در كشور ما دقیقاً چند نفر آلوده به ایدز وجود دارد، چند نفر تحت كنترل هستند و چند درصد افراد شناخته شده از امكانات درمان و آموزش بهره مندند؟
آمار ایدز در ایران هر سه ماه یك بار منتشر می شود و در هر دوره، سیر صعودی قابل توجهی را شاهد هستیم اما بسیاری از كارشناسان تحلیلی منفی از رشد آمار ایدز ندارند و آن را نشانه ای از بالا رفتن فرهنگ شهروندان در برخورد صحیح با این بیماری و تلاش مراكز ذی ربط برای شناخت واقعی از تعداد بیماران ارزیابی می كنند.
به عبارت دیگر تورم آمار به معنای تورم بیماری نیست و بیش از آن نشان دهنده عینیت بخشی به موارد پنهان است.
در تازه ترین آمارها می خوانیم: گروه سنی ۲۵ تا ۳۵ سال، شایع ترین گروه سنی ابتلا به ایدز در كشورند. آخرین اطلاعات منعكس شده توسط وزارت بهداشت نشان می دهد در كشور، ۱۳ هزار و ۳۵۷ نفر آلوده به HIV هستند كه ۵/۹۴ درصد آنها مرد و ۵/۵ درصد را زنان تشكیل می دهند. انتقال این بیماری نیز ۴/۵۴ درصد از طریق اعتیاد تزریقی و ۸/۱۹ درصد به دلیل رفتارهای پرخطر جنسی تشخیص داده شده است. با این همه نگرانی و دغدغه مشترك تمامی كارشناسان و صاحب نظران، جابه جایی در اولویت ذكر شده است . اگرچه حتی اگر اعتیاد تزریقی را اصلی ترین عامل آلودگی بدانیم در نهایت رفتارهای بی محابای جنسی عامل پررنگ انتقال خواهد بود. دكتر رحمانی استاد دانشگاه در این زمینه اعتقاد دارد:
«طراحان برنامه های پیشگیری برای جوانان باید این نكته را به خاطر داشته باشند كه صرف نظر از نحوه ورود ویروس ایدز به داخل یك اجتماع، مطالعات ثابت كرده است، نهایتاً این ویروس از طریق انتقال جنسی گسترش می یابد بنابراین تمام جوانان نیاز به اطلاعاتی در مورد خطرات جنسی و روش های حفاظت در برابر آن دارند، حتی اگر منطقه محل سكونت آنها در حال حاضر گرفتار اپیدمی از طریق چنین انتقالی نباشد.»
●مرور تاریخی خواندنی
تحقیقات بر روی ویژگی های ژنتیكی ویروس HIV نشان می دهد این ویروس از تركیب دو ویروس مختلف در بدن شامپانزه به وجود آمده و در میمون های بیماری زا شكل HIV به خود گرفته است. یافته های ژنتیكی این نظریه را كه ایدز در طول یك قرن گذشته در جنگلهای غرب آفریقا ظهور كرده، تأیید می كند. دانشمندان می گویند، انسان برای اولین بار در نیمه اول قرن گذشته با شكار و تغذیه گوشت شامپانزه كه هنوز در آفریقا مرسوم است، به این ویروس آلوده شده و انواع متفاوتی از ساختمان ژنی ویروس HIV نشان دهنده آن است كه انتقال ایدز از میمون به انسان بارها و بارها اتفاق افتاده است. اولین گزارش رسمی از آلوده شدن انسان به ایدز مربوط به یك فرد آمریكایی در سال ۱۹۸۱ است اما شواهد نشان می دهد پیش از آن جوانی سیاهپوست در سال ۱۹۶۹ با بیماری ایدز درگذشته است.
نظریه نوع انتقال اولیه نیز در نوع خود جالب توجه است چنانچه برخی از دانشمندان به این نتیجه رسیده اند كه واكسن خوراكی فلج اطفال در اواخر دهه ۱۹۵۰ كه از خون ۴۰۰ شامپانزه شكار شده تهیه شده بود عامل اصلی انتقال و فراگیری بوده و افزایش سفرهای بین المللی در دهه ۱۹۶۰ آن را به حد انفجار رسانده است.
در ایران اولین مورد ابتلا به بیماری ایدز در سال ۱۳۶۴ گزارش شد. این گزارش حاكی از آن بود كودكی ۶ ساله به دلیل بیماری هموفیلی و استفاده از فرآورده های خونی آلوده وارداتی به ایدز مبتلا شده است. پس از آن در زندانهای كرمان و جیرفت و آرام آرام معتادان تزریقی كشور آلوده شدند. در این میان خبر بیماری تعدادی از پرسنل مراكز درمانی نیز در نوع خود جالب بود.
اجازه دهید یك بار دیگر به پدیده ایدز از نگاه آمار جهانی بنگریم. در اواسط دهه ۱۹۸۰ این بیماری ۱۰۰ هزار نفر در سراسر جهان را مبتلا كرد و بین ۵ تا ۱۰ میلیون ویروس HIV را دریافت كردند. در سال ۲۰۰۱ این آمار به ۴۰ میلیون نفر رسید و همان سال ۳ میلیون نفر جان خود را از دست دادند. كارشناسان می گویند طی۲۰ سال گذشته حدود ۲۲ میلیون نفر بر اثر ابتلا به ایدز جان خود را از دست داده اند و از زمان شیوع تاكنون ۶۰ میلیون نفر آلوده شده اند. جالب آن كه از ۲۲ میلیون كشته طی ۲۰ سال گذشته، ۵۰ درصد افراد، در سن ۱۵ تا ۲۴ سال ویروس را دریافت كرده اند.
آمار دیگری حاكی از آن است كه تزریق مواد مخدر با استفاده از سوزن های آلوده به ویروس ایدز تا پایان سال ۱۹۹۹ در ۱۳۶ كشور جهان رتبه اول انتقال را به خود اختصاص می دهد.
محققین سالهای ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۳ را سالهای انفجار انتقال ایدز در جهان می دانند؛ به گونه ای كه مسئولین سازما نهای جهانی را به واكنشی تند واداشت و دو سال بعد یعنی در سال ۲۰۰۵ رهبران جهان متعهد شدند تا اعلامیه تعهد مبارزه علیه ایدز را كه در سال ۲۰۰۱ تصویب شده بود با جدیت اجرا كنند.
كوفی عنان دبیركل سازمان ملل نیز در پیام خود عنوان كرد: «تعهد همه ما در راه تحقق یك اقدام استثنایی در برابر ایدز، موضوع جدید بسیج جهانی است، تعهد تضمین بودجه و ارائه خدمات مؤثر پیشگیرانه، مراقبت و درمان برای افرادی كه به این خدمت نیاز دارند، قولی است كه همه ما باید به آن وفادار باشیم؛ هیچ بهانه ای قابل قبول نیست.»
●جابه جایی عوامل انتقال
همان طور كه عنوان شد استفاده از فرآورده های خونی اولین شكل انتقال بیماری ایدز در كشور ما بوده و پس از آن اعتیاد تزریقی تاكنون اولویت دارترین عامل انتقال بوده است اما هراس كارشناسان از جابه جایی این عوامل است. دكتر مینو محرز معتقد است:
«ما به افرادی كه از طریق تماس جنسی ایدز می گیرند، دسترسی نداریم و این افراد در جامعه پخش می شوند. آنها وجود دارند و ما وجودشان را انكار نمی كنیم. اكثر افرادی كه ما كشف كرده ایم معتادان زندانی بوده اند، اما برخی شواهد نشان می دهد كه میزان ابتلا به بیماری ایدز ناشی از تماس های جنسی در كشور ما در حال افزایش است.»
جمعیت معتادان تزریقی قابل شناسایی و كنترل است بنابراین تشخیص و محصور كردن ایدز در میان این جمعیت نیز به مراتب كار ساده ای است اما اگر عامل انتقال اصلی جای خود را به عامل دیگری به نام تماس های بی مهابای جنسی بدهد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟
اگر این اتفاق بیفتد بیماری ایدز به بحرانی اجتماعی تبدیل خواهد شد؛ زیرا از یك سو شناسایی و كنترل آن سخت و از سوی دیگر بسیاری از ملاحظات اخلاقی و اجتماعی مانع آموزش های دقیق و فراگیر برای پیشگیری است و متأسفانه در چنین وضعیتی زنان آسیب پذیرتر از مردان خواهند بود. پس از جمعیت زنان هم نباید كودكان- قربانیان خاموش و معصوم- ایدز را از ذهن دور داشت.
دكتر معتمدی هروی می گوید: «زنان به علت وضعیت فیزیولوژیكی و اجتماعی، نسبت به ویروس ایدز آسیب پذیرتر از مردان اند. بنابراین، ما فكر می كنیم تعداد زنان مبتلا به این بیماری در كشور افزایش یابد.»
دردناك تر آن كه به علت بدنام بودن بیماران ایدزی، منزوی شدن و پرهیز آنها از فعالیت های اجتماعی، در برخی موارد ترد شدن از سوی خانواده و یا هراس از ترد شدن، انتقال و فراگیری سرعت بیشتری پیدا می كند.
بد نیست بدانید زنان و یا در برخی موارد مردان ایدزی وجود دارند كه از بیماری خود آگاهند اما خود را ناچار از مخفی كردن می دانند و به همین دلیل ساده همسر خود را هم آلوده كرده و حتی باعث تولد فرزندان آلوده نیز شده اند.
●قربانیان معصوم ایدز
كارشناسان می گویند بیشتر كودكانی كه مبتلا به HIV هستند در بدو تولد طبیعی به نظر می رسند. آنها سه الگوی كلی را برای این بیماران در كودكان ارائه داده اند:
۱- یك چهارم كودكان مبتلا به عفونت HIV در ۵/۱ سالگی دچار علائم بیماری می شوند و رشد بیماری در این كودكان نسبتاً سریع است.
۲- دومین گروه كودكانی هستند كه دارای دوره های تهاجمی از ایدز هستند. این كودكان علائم گذرا و خفیفی از بیماری بوده و تا سن ۳ تا ۵ سالگی زنده می مانند.
۳- كودكانی كه تا سنین آغاز نوجوانی زنده خواهند ماند. بنابراین دلایل ناشناخته دوره های بیماری در این افراد خفیف تر است و بیماری این كودكان تا قبل از سنین ۹ تا ۱۱ سالگی تشخیص داده نمی شود. تقریباً پزشكان هیچ امیدی ندارند كه كودكان مبتلا به عفونت HIV بتوانند بر بیماری خود غلبه كنند.

محمد مطلق

منبع : روزنامه همشهری