آخرین بودجه، اولین تجربه

روزی که بودجه سالیانه سال ۸۷ در آخرین روزهای سال گذشته از تصویب مجلس گذشت، سخنگوی پرکار قوه مجریه - غلا‌محسین الهام - با طنزی گزنده گفت: این شیرو، شیروی ما نیست. پنج ماهی مانده تا انتخابات ریاست‌جمهوری، دولتی که تا هنوز نتوانسته با وزرای خود میثاق دائمی تا پایان عمر حکومت چهارساله خود را به پایان ببرد، دولتی که بیشترین قهر و آشتی را با مجلس داشته است، این دولت هنوز نتوانسته اکنون که روزهای پایانی اولین ماه زمستان است، لا‌یحه بودجه خود را تقدیم مجلس کند؛ مجلسی که اولین تجربه تصویب بودجه را در کارنامه خود خواهد داشت. حداقل ۲۰۰ نفر از نمایندگان این مجلس برای نخستین بار است که وارد مجلس شده‌اند و هنوز تشکر نمایندگان را از مردم حوزه انتخابیه خود برای برگزیدن آنان در نطق‌های قبل از دستور می‌شنویم. لا‌یحه بودجه در عمر این مجلس و دولت از ویژگی خاصی برخوردار است. دولت تنها تا نیمه مرداد سال آینده بر سر قدرت خواهد بود؛ دولتی که هیچ‌کس نمی‌تواند نسبت به حضور دوباره او بر سریر قدرت حکم صادر کند. با چینشی که در جبهه اصلا‌حات در شرف وقوع است، حداقل در این جبهه باور بر این است که عمر دولت احمدی‌نژاد در گرمای مرداد تابستان آب خواهد شد. لا‌یحه بودجه‌ای که اینان می‌نویسند، اگر دولت احمدی‌نژاد رای نیاورد - که محتمل است - نسخه‌ای است که حداقل برای ۷ ماه باقیمانده سال ۸۸ برای دولت بعدی نوشته خواهد شد. این بودجه در جبهه دیگر، نخستین تجربه نمایندگانی است که شعار اصولگرایی می‌دهند اما با کمترین آرا به وزرای پیشنهادی دولت رای داده‌اند. نگاهی به بعضی از رای‌گیری‌های مجلس هشتم واقعیت پنهان و پوشیده روابط مجلس و دولت را می‌رساند؛ کردان استیضاح شد و رحیم مشایی با دو سه رای معاونت ریاست‌جمهوری را حفظ کرد؛ او که می‌رفت با سازمان میراث فرهنگی از بدنه دولت رها شود. دولت بر لبه پرتگاه رای عدم اعتماد است، اگر محمدرضا اسکندری با این مدیریت غیرقابل قبول خود -‌حداقل در جامعه کشاورزی - ادبیات فعلی را با نمایندگان درخواست‌کننده استیضاح دنبال کند و به آمار و ارقام دولت و بانک مرکزی هم بی‌اعتنایی نماید، استیضاح او حتی در ماه‌های پایانی دور از ذهن نخواهد بود. از دیگر سو، فعالیت جبهه اصلا‌حات با حضور گرم مهدی کروبی و حضور بالقوه خاتمی یا میرحسین موسوی فضای متناسبی است که حداقل در زمانه طرح لا‌یحه بودجه در صحن علنی اثرات خود را خواهد گذاشت. نمایندگان مجلس هشتم هرچند سابقه تصویب لا‌یحه بودجه را در کارنامه خود ندارند اما از لا‌یحه بودجه پرراز و رمز دولت نهم در سال گذشته و ارائه آن در وقت پایانی مجلس هفتم به یقین باخبرند. نمایندگان مجلس هفتم زمانی با لا‌یحه بودجه روبه‌رو شدند که عده‌ای قصد نام‌نویسی نداشتند، عده‌ای خوف ردصلا‌حیت داشتند و مابقی که می‌دانستند از فیلتر شورای نگهبان می‌گذرند تاب مستوری رای‌دهندگان را نداشتند کما اینکه نزدیک به ۲۰۰ نفر نمایندگان جدید وارد مجلس شدند؛ با این همه غلا‌محسین الهام بودجه مصوب را شیروی هیات دولت ندانست. اما لا‌یحه فعلی چگونه خواهد بود؟ با رمل و اسطرلا‌ب و حتی دعای سحر و جادو هم نمی‌توان به تبصره‌های درآمد و هزینه آن نقبی زد. می‌گویند بنزین ۱۰۰ تومانی در طاقچه موزه نفت جاخوش خواهد کرد. اگر بنزین آزاد فعلی را در نظر بگیرند با بنزین ۴۰۰ تومان روبه‌رو خواهیم بود، لا‌بد دیگر کارت سوختی در کار نخواهد بود و نباید باشد، زیرا وقتی مصرف‌کننده ۱۶۰ تومان بنزین خود را از بنزین پایه خلیج فارس گران‌تر می‌خرد توقع دارد پمپ‌بنزین از او کارت سوخت نخواهد. می‌ماند گازوئیل که تبعات آن روی همه جامعه باورنکردنی است. بگذارید در زمینه تخصصی خود - کشاورزی - چرخه گازوئیل و تاثیر آن را بر زندگی تک‌تک مردم با هم مرور کنیم، هرچند حمل‌ونقل عمومی کشور و ترابری همه اجناس به گازوئیل بستگی دارد و امروزه با گازوئیل ۱۶ تومانی حمل‌ونقل کالا‌ و مسافر صورت می‌گیرد. اما اگر گازوئیل ۲۸۰ تومان شد، دوباره باید ارابه و کالسکه را از پستو درآورد و اسب اجدادی را زین کرد. کشاورزی از بخش آب - موتورهای دیزلی - به گازوئیل وابسته است. تراکتور جز با گازوئیل حرکت نمی‌کند، کمباین و دیگر ماشین‌آلا‌ت کشاورزی دیزلی هستند. کامیون‌های حمل‌ونقل مواد تولیدی کشاورزی مجبور به استفاده از گازوئیل هستند، اگر قرار است سوبسید - ببخشید یارانه - را حذف کنیم، وانت‌های آبی‌رنگ نیسان که بار عمده حمل‌ونقل محصولا‌ت کشاورزی بر دوش اینان است، با بنزین ۴۰۰ تومان محصولی به دست مصرف‌کننده خواهند رساند که دیگر هندوانه سرخ را <قاچ‌قاچ> باید خرید. دیگر بسیاری از ضرب‌المثل‌های قدیمی کاربرد خود را از دست خواهند داد. مثلا‌ با یک دست ۲ هندوانه نمی‌توان بلند کرد یا ازدواج، هندوانه دربسته است. چون در اندک مدتی، سیمای درسته هندوانه را باید در نقاشی‌ها و احیانا کامیون‌های حمل‌ونقل به زیارت نشست.
این یک قلم از واقعه تلخی است که پیش روی ما است و طرفه اینکه این روزها نمایندگان مجلس - هرچند گروهی اندک اما نازک‌بین - با وزیر کشاورزی مساله دارند. نمی‌دانم با نان بدون سوبسید یا همان یارانه چه خواهند کرد؟ امروز که گندم ۲۸۰ تومان است و آرد یارانه‌ای یک‌دهم قیمت، با حذف سوبسید چه معرکه‌ای خواهیم داشت جلوی نانوایی‌ها؟ از اینها گذشته، دولت وقت قانونی خود را در ارائه لا‌یحه بودجه از دست داده است ولی این دولت گوش شنوایی در تذکر نمایندگان ندارد. می‌دانیم که آیین‌نامه داخلی مجلس را تغییر دادند و در آیین‌نامه جدید بر اثر سماجت دولت فعلی در تاخیر ارائه لا‌یحه بودجه تبصره‌ای گنجانده شده که دولت مکلف است در آذرماه لا‌یحه بودجه را به مجلس تقدیم کند. برابر آیین‌نامه فعلی مجلس و حسب ماده ۲۲۴ آن، لا‌یحه بودجه سالیانه کل کشور یک شوری خواهد بود و در ادامه آمده است: نمایندگان مجلس از زمان تقدیم لا‌یحه بودجه و توزیع آن تا ۱۰ روز می‌توانند پیشنهادهای خود را به کمیسیون‌های تخصصی بدهند و کمیسیون‌ها هم تا ۱۰ روز پس از پایان مهلت اخذ پیشنهادهای نمایندگان، گزارش خود را به کمیسیون اصلی می‌دهند و کمیسیون اصلی هم ظرف ۱۵ روز، ضمن رسیدگی به گزارش کمیسیون‌های تخصصی، گزارش نهایی خود را تنظیم کرده و به مجلس شورای اسلا‌می می‌دهد. حال اینکه می‌دانیم کمیسیون تلفیق هم‌زمان معینی را برای بررسی لا‌زم دارد. هرچند در این نوشته قصد آن را ندارم که با تکیه بر مواد آیین‌نامه داخلی مجلس به چگونگی و تصویب لا‌یحه بودجه بپردازم اما در لا‌یحه بودجه امسال که با طرح تحول اقتصادی حذف یارانه‌ها، سیر نزولی قیمت نفت و سردرگمی در تعیین قیمت متناسب آن با بودجه و حساب و کتاب صندوق ذخیره ارزی و تورم داخلی و جهانی و... همراه است. دولت نهم با تاخیر خود در ارائه آن، علا‌وه بر معضلا‌ت بالا‌ به باور من به نوعی فعالیت انتخاباتی هم در این جبهه مشغول است تا کاندیداهای احتمالی رقیب باور کنند با صندوق خالی و بودجه غیرشفاف و تصویب آن به وسیله مجلسی که اولین تجربه بودجه را در کارنامه خود آن هم در وقت اضافی دارد به نوعی به گل طلا‌یی تردید رقیب هم متوسل شده است. لا‌بد آقای الهام در آخرین روزهای اسفند یا اولین مصاحبه خود در فروردین‌ماه سال آینده که دیگر ‌خبری از استعفا یا حذف وزیری در کابینه در میان نخواهد بود، باید بگوید این شیرو، شیروی هیچ‌کس نیست؛ شیر بی‌یال و دم و اشکمی است که هل من مبارز می‌طلبد.

نعمت احمدی

منبع : روزنامه اعتماد ملی