واقعیتی تلــخ یا خیــالی واهــی

با این وجود صندوق بین المللی پول می گوید: اقتصاد دنیا در حال حاضر نسبت به بحران های دهه ۷۰ میلادی از وضعیت بهتری برخوردار است و حتی رسیدن قیمت نفت به ۸۰ دلار تحول خاصی را در دنیا ایجاد نخواهد كرد.البته بسیاری از مردم دنیا نسبت به اطمینان و خوش باوری صندوق بین المللی پول IME انتقاد كرده اند. در این میان رییس بانك مركزی اروپا ، جان كلود تریچت هفته گذشته گفت : نوسانات حاضر یك شك نفتی بوده است و این نه برای رشد اقتصاد دنیا و نه برای اقتصاد كشورهای منطقه یورو اتفاق خوشایندی نبود.گفتنی است قیمت نفت در ماه های جاری به سه برابر خود نسبت به سال ۱۹۹۹ رسید. بسیاری كارشناسان معتقدند كه احتمال وقوع بعضی ناآرامی ها در خاورمیانه وجود دارد كه می تواند قیمت نفت را به ۸۰ دلار و یا حتی ۱۰۰ دلار برساند . بنابراین باید تمام نیروهای اقتصادی وسیاسی جهان بسیج شوند و تمهیداتی را برای ایجاد ثبات در قیمت نفت به كار گیرند. اندرو اسولد ، استاد دانشگاهwarwick درانگلیس در این باره گفت: « دنیا به سمت مشكلات پیش می رود چرا كه هر روز به میزان تقاضای ســـوخت در بـــازار افزوده می شود» در حالی كه اكتشاف نفت روز به روز كمتر می شود و این خود نشــانه ای برای آغاز دوران بحران در آینده است. ما یك دوره بسیار خطرناك را در پیش داریم كه در آن قیمت ۶۰ دلاری برای نفت یك امر عادی خواهد بود و این در حالی است كه زندگی غربی بیش از پیش به نفت و بنزین وابسته خواهد شد. كمبود سوخت موجب می شود هر كشوری برای تامین سوخت خود به تكاپو افتد و این منجر به ناآرامی و اغتشاش می شود. معمولاً با تجارتی كه از دوران اقتصادی گذشته به دست آمده است بعد از هر افزایش قابل ملاحظه در قیمت نفت یك دوران ركود ایجاد می شود. جنگ اسراییل در سال ۱۹۷۳، انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ و جنگ خلیج فارس در ۱۹۹۰ همه موكد این مطلب هستند كه افزایش ناگهانی در قیمت نفت به یك دوران ركود خواهد انجامید. اسولد معتقد است كه معمولا پس از وقایع ناهنجار سیاسی و اقتصادی ۱۸ ماه طول می كشد تا شركت های نفتی تاثیرات منفی را درك كرده و با بالا بردن قیمت نفت خود و یا كاهش كارمندان درصدد جبران آن برآیند.از اولین تاثیرات منفی، بالا رفتن هزینه استخراج و تولید برای این شرکت ها است که منجر به بالا رفتن قیمت تولیدی آنها می شود. البته به گفته کارشناسان بحرانی که در دهه ۷۰ ایجاد شد، تکرار شدنی نیست چرا که بحران دهه ۷۰ به علت بعضی تحریم های اقتصادی و جلوگیری از تحویل محموله های نفتی بود. در وضعیت کنونی تحلیل گران علت اصلی ایجاد بحران در سال های آتی را تقاضای بالا از سوی مصرف کنندگان و جوابگو نبودن تولید تولیدکنندگان عنوان کرده اند. در این میان روند صعودی تقاضا از سوی چین بیش از هر چیز دیگری موجب نگرانی شده است. بعد از بحران دهه ۷۰، بیشتر کشورهای صنعتی آموختند که باید برای تولیدات خود سوخت کمتری مصرف کنند تا از بروز (یک) بحران دیگر جلوگیری کنند ولی با وجود موفقیت کشورها در این مساله که توانستند مصرف خود برای تولید مقدار معینی کالا در دهه ۷۰ را به نصف در سال های جاری برسانند، افزایش میزان تولیدات کالا باعت بالا رفتن مصرف سوخت آنها شده است تا جایی که هم اکنون ۸۰ میلیون بشکه نفت روزانه برای مصارف تولیدی به این کشورها صادر می شود. جالب توجه است که این کشورها در سال ۱۹۶۰ روزانه تنها ۲۰ میلیون بشکه برای تولیدات مصرف داشتند. با توجه به مطالب گفته شده این سئوال پیش می آید که چرا با وجود اینکه نفت یک مساله و مشکل اساسی در سال های اخیر برای اقتصاد کشورها است اما اقتصاد دنیا در سال ۲۰۰۴ با بالاترین رشد خود در۴ سال گذشته روبه رو بود. وینست کن، یکی از اقتصاددانان سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) در این مورد می گوید هیچ کس نمی تواند بطور دقیق بگوید که صدمات ناشی از بالا رفتن قیمت نفت چقدر بوده است. باید گفت که اگر مشکلات ناشی از بالا رفتن قیمت نفت نبود ما در سال ۲۰۰۴ رشدی بسیار بیشتر را شاهد بودیم. آمریکا بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ با یک رکورد اقتصادی رو به رو شد و هم اکنون در حال بهبود وضعیت اقتصادی خود است. به موجب برنامه های اصلاحاتی امریکا، نرخ های بهره برای چند سال در کمترین میزانشان قرار داشت و این امر کم کم به رفاه در جوامع ثروتمند دنیا افزود. از طرف دیگر در اروپا ارزش یورو در برابر دلار افزایش روبه رو شد و از آنجایی که نفت به دلار سنجیده می شود کشورهای منطقه یورو، نفت بیشتری را با مبادله یورو خریداری کردند و همین امر خود از تاثیرات تورمی ناشی از بالا رفتن قیمت نفت کاهید. بطور کلی مهمترین تاثیرات منفی ناشی از نوسانات قیمت نفت جا به جایی در تجارت کشورها و انتقال ثروت از کشورهای مصرف کننده نفت به کشورهای تولید کننده نفت است. چون معمولا کشورهای تولید کننده نفت جریان کندی در گردش سرمایه و تزریق این ثروت به اقتصاد جهانی دارن، این انتقال ثروت مطمئناً به رشد اقتصاد دنیا ضربه خواهد زد. در این میان کارشناسانی هم هستند که به زوایای مثبت مساله نفت توجه دارند و شرایط و وضعیت کنونی اقتصاد دنیا را مساعد می خوانند. جیمز همیلتون یکی از اساتید دانشگاه San Diego در کالیفرنیا در این مورد می گوید: وضعیتی که ما الان با آن مواجه هستیم قابل مقایسه با بحران دهه ۷۰ نیست و افزایش قیمت نفت چون به صورت مرحله به مرحله و طی مدت زمانی طولانی صورت گرفته است. نمی تواند تهدیدی جدی برای اقتصاد کشورها باشد. شرایط حاضر کاملا با بحران دهه ۷۰ متفاوت است. مشکل اصلی در حال حاضر تقاضای بالا از سوی چین است که در پی آن عرضه نفت نیز برای پاسخگویی به نیاز بازار بالا رفته است و تا هنگامی که رشد قیمت ها در یک حد متعادل به صورت تدریجی باشد، اقتصاد دنیا می تواند با آن منطبق شود.
منبع: صبح اقتصاد، پروین درودیان، ۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۴

منبع : نمایشگاه بین‌المللی