والدین در رشد زبانی کودکان تاثیر به سزایی دارند

به طور طبیعی سن شروع سخن گفتن متفاوت است گروهی از کودکان در ۱۲ ماهگی چند واژه ساده را بیان می کنند در حالی که گروهی حتی در ۱۵ تا ۱۸ ماهگی هم نمی توانند به مهارت صحبت کردن برسند.
۷۰ درصد کودکان تا ۲ سالگی حدود ۵۰ تا ۲۵۰ واژه را بیان می کنند و جمله های ۲ یا ۳ کلمه ای می گویند به عبارتی به گفتار تلگرافی رسیده اند و حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد نیز از نظر گفتار، دیرتر از دیگر کودکان هم سن خود به زبان می آیند.
دیر به حرف آمدن خطری ندارد اما در حدود ۱۸ ماهگی و گاهی یک سالگی به بعد اگر کودکان در درک مشکل داشته باشند، باید با پزشک مشورت کرد.بررسی ها نشان می دهد میزان حوزه واژگانی با تعداد واژه هایی که کودک می شنود و نیز با تشویق های اطرافیان هنگام صحبت کردن، رابطه مستقیم دارد که این جا تاثیر والدین مشخص می شود یعنی هرچه برای فرزند خود بیشتر قصه بگویند و بیشتر صحبت کنند تاثیر مثبت تری در زود حرف زدن کودک خواهند داشت و هرچه با کودک رسا، واضح و بلند صحبت کنیم و به ویژه اگر گفتار ما با انجام دادن کاری و فعالیتی عینی همراه شود مثلا همراه نوشیدن آب واژه نوشیدن و آب و یا موقع شیر خوردن کودک واژه شیر و خوردن را به کار ببریم در رشد زبانی کودک تاثیرگذارتر است. قصه گویی ها، لالایی ها و خواندن شعر های کودکانه هم در افزایش حوزه واژگانی و رشد زبانی بسیار تاثیرگذار است البته این واژه ها ابتدا از اسم ها شروع می شوند سپس به سوی کاربرد فعل ها مثل خوردن، گفتن، نشستن و ... پیش می روند و از واژه های عینی و ملموس به سوی واژه های ذهنی و انتزاعی پیش رفت می کنند و اگر کاربرد واژه ها همراه تصویرها باشد تاثیر بیشتری در رشد زبان کودک خواهد داشت.
برای رشد زبانی کودک، والدین نباید قبل از درخواست و احساس تمایل کودک، نیاز او را برطرف کنند. اگر کودک شیر یا آب می خواهد بعد از بیدار شدن از خواب ابتدا باید احساس نیاز کند که ممکن است این درخواست در مراحل اولیه به شکل گریه و حرکات باشد سپس والدین باید جمله یا واژه هایی به ویژه اسم ها مانند شیر، آب و فعل هایی مثل خوردن و نوشیدن را تکرار کنند و بعد از آن به کودک شان شیر بدهند، این کار هم انگیزه کودک را برای یادگیری بالا می برد هم چون کاربرد واژه ها همراه انجام فعالیتی است، در یادگیری تاثیرگذار و ملموس تر است.
در مراحل بعد که کودک بزرگ تر می شود، باید اجازه دهید در همه موقعیت ها، مهارت های گوش کردن و صحبت کردن را تقویت کند و دراین مرحله اگر کودک با گروه هم سن و سال خودش باشد، بهتر است. باید توجه داشت که بازی برای کودک علاوه بر سرگرمی، ابزاری برای یادگیری است و کودک در حین بازی مهارت های زیادی را از جمله مهارت گفتاری می آموزد و توان ارتباطی او تقویت می شود.
باید از فرصت های بازی استفاده کرد و بازی ها را هدایت کرد چرا که بازی خمیرمایه تفکر و زبان آموزی است. به عنوان مثال با خرید اسباب بازی هایی که زبان فارسی را آموزش می دهند، می توان به زبان آموزی فرزند خود کمک کرد.
والدین کم حوصله امروزی باید صبور باشند و به کودک فرصت دهند تا جمله ها و واژه های خود را کامل کند. این امر باعث اعتماد به نفس کودک نیز می شود زیرا اگر در حین خطاهای گفتاری به او فرصت ندهید، توانش زبانی و ارتباطی کودک را دچار اختلال خواهد کرد و حداقل سرعت رشد زبانی او کندتر می شود.
نکته دیگر رعایت اصل نوبت گیری در فرآیند صحبت کردن و توانش ارتباطی کودک است یعنی نباید بین حرف ها یا گفتار ناقص کودک پرید و باید به او فرصت داد تا سخن خود را بگوید و او را هدایت کرد که حرف های خود را در موقعیت های اجتماعی نیز بیان کند درغیر این صورت اگر اصل نوبت گیری در مورد کودک رعایت نشود، از اجتماع طرد و به علت کم حرفی کنار گذاشته می شود و این امر اعتماد به نفس کودک را دچار اختلال می کند.
نکته آخر این که بررسی ها نشان داده است که از شیشه و پستانک باید کمتر استفاده شود چرا که این امر احتمال نوک زبانی صحبت کردن را تقویت می کند. این امر در شکل دستگاه گفتاری به ویژه لب ها و لثه جلو تغییراتی ایجاد می کند و مانع تلفظ عادی و طبیعی کلمات خواهد شد.

علیرضا خواجوی
کارشناس ارشد زبان شناسی

منبع : روزنامه خراسان