پنجه شیطان

پنجه شیطان عنوان شناخته شده انواع كرفس هارپاگوفتیم و زهری هارپاگوفتیم است كه وابسته به تیرهٔ كنجد است. این گیاه بومی جنوب آفریقا و ماداگاسكار است، امروزه در ساوانها و دامنه های دور دست صحرای كالاهاری در آفریقای جنوبی و نامیبیا یافت میشود. هر دو گیاه مزبور برای ساخت ریشه پنجه شیطان با ریشه هارپاگوفتیم در آمیخته میشوند. محققان علوم پزشكی دریافته اند كه ریشه پنجه شیطان می تواند التهاب و درد را كاهش دهد.
مردم منطقه خویزان صحرای كالاهاری در طول سالیان دراز از ریشه این گیاه برای اهداف درمانی از قبیل معالجه و درمان درد و مشكلات دوران بارداری و همچنین در تهیه پمادهای موضعی برای درمان مشكلات پوستی استفاده كرده اند. امروزه، این گیاه به عنوان داروی هاضمه و اشتهاآور نیز مصرف میشود. این گیاه دارای خاصیت كاهش دردهای خفیف نیز است.
● معرفی گیاه
پنجه شیطان فاقد بوی مشمئز كننده اما حاوی موادی است كه مزهٔ آنرا تلخ كرده است. این یك گیاه پربرگ بادوام با ریشه ها و جوانه های شاخ دار است. این گیاه دارای ریشه ها یا پوششهای ثانوی نیز است كه از ریشه های اصلی یا جانبی آن رشد می كنند.
● تركیبات گیاه
فرآورده های دارویی گیاه پنجه شیطان از برشها یا دكمه های خشك سائیده شده، تهیه می شوند. از ریشهٔ خشك این گیاه كه قابل دسترسی نیز است می توانید انواع چای (دم كرده ها) را تهیه كنید. دكمه های آن حاوی تركیبات فعالی به نام "مونوترپنیس" است، كه در این میان ماده "هارپاگوسید" فعالترین ماده است.
● اشكال موجود
پنجه شیطان به شكل دكمه های ریشه ای به زمین چسبیده یا به صورت كلی قابل دسترسی است. می توانید انواع چای این گیاه (دم كرده) را از ریشهٔ خشك آن تهیه كنید.
● نحوه مصرف
پزشكان معالج از ریشهٔ این گیاه برای درمان كم اشتهایی، روماتیسم، آتریت، تب، درد ماهیچه ای، التهاب تاندون ها، مشكلات معده ای- روده ای، بیماریهای كبدی و صفرا استفاده می كنند. این گیاه نیز درمان مؤثری برای ناراحتیهای ماهیچه ای عضلات میباشد، به عنوان مسكن، آرامبخش و ادرارآور نیز كاربرد دارد.
تحقیقات به عمل آمده روی حیوانات نشان داده است كه گیاه پنجه شیطان التهاب ناشی از آرتریت را كاهش می دهد. با این وجود، سایر تحقیقات هیچگونه خواص ضدالتهابی از این گیاه نشان نداده است. به نظر می رسد كه این گیاه اثرات متفاوتی در مقایسه با اغلب داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) از خود بر جای می گذارد. عنصر فعال این گیاه به نام هارپاگوسید (یا تركیب مرتبط به نام هارپاگید) در داخل بدن به ماده دیگری تبدیل میشود. ماده جدید، به نام هارپاگونین، نیز می تواند تركیب فعالی باشد كه سبب كاهش التهاب ناشی از آرتریت شود.
می توانید از ریشه خشك گیاه پنجه شیطان، یا از تنور آن (محلولی كه از گیاه، الكل یا گیاه، الكل و آب تهیه میشود) استفاده كنید. اگر از آن برای درمان جدی بیماریهایی نظیر روماتیسم استفاده می كنید، همیشه به یاد داشته باشید با پزشك خود مشورت كنید.
میزان مصرفی توصیه شده برای موارد عمومی این گیاه عبارت است از:
▪ دكمه خشكیده: روزانه سه بار به میزان ۰/۱ تا ۰/۲۵ گرم از این داروی گیاهی را كه به شكل كپسول یا جوشانده موجود است (مایع تهیه شده در اثر جوشاندن گیاه مورد نظر درآب)، مصرف كنید.
▪ عصارهٔ مایع آ“ (۱:۱ تا ۲۵ درصد الكل): روزانه سه بار به میزان ۰/۱ تا ۰/۲۵ میلی گرم.
▪ تنتور (۱:۵ تا ۲۵ درصد الكل): روزانه سه بار به میزان ۰/۵ تا ۱/۰ میلی گرم.
● نكات احتیاطی
نجه شیطان گیاهی غیرسمی و بی خطر است، كه اساساً هیچگونه عوارض جانبی در صورت رعایت میزان مصرفی توصیه شده ندارد. با این وجود، هیچكس به یقین نمی داند كه آیا پنجه شیطان در صورت مصرف دراز مدت سمی خواهد بود یا نه. اگر زخم معده و دوازدهه یا سنگهای صفراوی دارید، نباید از این گیاه استفاده كنید، مگر اینكه پزشك دستور دهد. پنجه شیطان ماهیت قلبی دارد بدین معنا كه اثرات پزشكی جدی روی قلب برجای می گذارد و از اینرو نباید از آن استفاده كنید، جز اینكه پزشك معالج دستور داده باشد. به نظر برخی، این گیاه می تواند سبب سقط جنین شود اما اسناد و مدارك علمی مؤید این ادعا وجود ندارد. اگر باردار هستید، باید موضوع را قبل از مصرف دارو یا هر نوع تقویت كننده گیاهی به اطلاع پزشك خود برسانید.
● تداخل های احتمالی
شناخته شده نیست.

منبع : در گاه طب مکمل جایگزین ایران