گفتگو با دکتر بهرام مبشر ( فوریه ۲۰۰۷ )

دكتر «بهرام مبشر»، نماینده سازمان فضایی اروپا (ESA) در ناسا و از مجریان تهیه ژرف‌ترین تصویر نجومی جهان كه روز گذشته جایزه رتبه اول پژوهش‌های بنیادی بیستمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی را دریافت كرد، در گفت‌و‌گویی تفصیلی با ایسنا پاسخ داد.
این موفقیت علمی چندی پیش در یك كنفرانس خبری در دویست و نهمین نشست انجمن ستاره‌شناسی آمریكا در واشنگتن اعلام و در قالب مقاله‌ای در مجله نیچر گزارش شد. این پژوهش بهترین مدرك علمی، عنوان شده كه الگویی از توزیع كهكشان‌ها را در پی توزیع ماده تاریك ارائه می‌كند.
این تحقیق كه حاصل ۱۰۰۰ ساعت رصد توسط تلسكوپ فضایی هابل بوده است، تایید زیبایی از تئوری‌های استاندارد برای توضیح نحوه تكامل ساختارها در كائنات طی میلیاردها سال ارائه داده و در حالی كه مطالعات قبلی بر روی ماده تاریك وابسته به شبیه‌سازی‌ها بوده، یافته اخیر جزئیات توزیع ماده تاریك را در مقیاس گسترده به شكل سه بعدی ارائه كرده است.
دكتر مبشر كه در سال‌های اخیر علی‌رغم مسئولیت‌ها و مشغله‌ فراوان علمی بارها به ایران سفر كرده و هر بار نشست‌ها و سخنرانی‌هایی در مجامع علمی و دانشگاهی كشور داشته است، انگیزه خود را از حضور مستمر در محافل دانشجویی كشور، تشویق و تقویت روح خودباوری جوانان ایرانی در عرصه‌های علمی پژوهشی عنوان كرده و معتقدست در سایه تلاش و موفقیت جوانان ایرانی امروز حتی در مراكز علمی بزرگ دنیا نظیر ناسا دیدگاه مثبتی نسبت به محققان ایرانی به وجود آمده است.
دكتر بهرام مبشر كه در سال ۱۳۳۷ در تهران متولد شده، دیپلم ریاضی را از دبیرستان البرز و لیسانس فیزیك را از مدرسه عالی پارس دریافت كرده و سپس به انگلستان رفته و تحصیلات فوق ‌لیسانس و دكتری خود را در رشته كیهان‌شناسی مشاهداتی در دانشگاه «دورهام» انگلستان پشت سر گذاشته است.
وی پس از دریافت درجه فوق‌لیسانس مهندسی اپتوالكترونیك و دیپلم مهندسی میكروویو از دانشگاه لندن، مدت هشت سال در این دانشگاه به تدریس و تحقیق اشتغال داشته و از چند سال قبل در موسسه تلسكوپ فضایی هابل در ناسا فعالیت دارد.
دكتر مبشر در حال حاضر نماینده سازمان فضایی اروپا (ESA) در ناسا و از دانشمندان مسئول آشكارساز Nikmouse تلسكوپ فضایی هابل است.
دكتر مبشر در گفت‌و‌گوی تفصیلی با خبرنگاران گروه علمی ایسنا علاوه بر ارائه توضیحاتی درباره كشف اخیر خود و همكارانش از آینده تلسكوپ هابل، تلسكوپ‌های جدید فضایی و نقش آنها در دورنمای مطالعات كیهان‌شناسی، ابعاد بی‌كران كیهان و نظریه‌های مطرح درباره آغاز و انجام آن، برخی دیگر از طرح‌های تحقیقاتی هابل و مباحث دیگر سخن گفته است.
● تهیه نخستین نقشه سه‌بعدی از چارچوب ماده تاریك جهان
این كیهان‌شناس برجسته ایرانی كه از محققان و نویسندگان مقاله نیچر درباره تهیه نخستین نقشه سه‌بعدی از چارچوب ماده تاریك جهان است، درباره این طرح اظهار داشت: در این طرح، ماده تاریك جهان را با ماده نورانی موجود در جهان مقایسه كردیم و با یافتن نقاطی كه ماده تاریك وجود داشته و ماده نورانی وجود ندارد و یا نقاطی كه همراه با ماده نورانی، ماده تاریك نیز وجود دارد، به این نتیجه رسیدیم كه ماده نورانی كه شب‌ها در آسمان رویت می‌شود، توام با ماده تاریك است كه قابل رویت نمی‌باشد.
وی افزود: با مطالعه سرعت حركت كهكشان‌ها تصویری سه بعدی تهیه شد كه توزیع این ماده در كهكشان‌ها را در جهان نشان می‌دهد. این تصویر بر روی جلد مجله نیچر به تاریخ ۱۸ ژانویه ۲۰۰۷ به همراه مقاله‌ای منتشر شده است.
به بیانی دیگر، نور ناشی از كهكشان‌ها برای اینكه بتواند به ما برسد باید از میان ماده تاریك بگذرد. این ماده تاریك به واسطه جاذبه خود نور را خم می‌كند كه این پدیده بسیار شبیه به خم شدن نور به هنگام گذشتن از یك عدسی است. انحراف نور، شكل پیش‌زمینه كهكشان‌ها را بهم می‌زند و به این ترتیب ما این كهكشان‌ها را در یك شكل به هم ریخته و غیرطبیعی می‌بینیم.
نقشه توزیع ماده تاریك تاكیدی بر این مطلب است كه خوشه‌های كهكشانی در بین ماده تاریك مستقر شده‌اند.
● آینده «هابل»
نماینده آژانس فضایی اروپا (ESA) در موسسه تلسكوپ فضایی «هابل» در ادامه درباره دورنمای فعالیت تلسكوپ فضایی هابل اظهار كرد: حدود یك یا دو سال آینده شاتلی برای تعویض باتری‌ها و نصب یا تعمیر ژیروسكوپ و جهت‌یاب‌های هابل و نصب دستگاه‌های جدید روی آن به فضا پرتاب می‌شود كه در این صورت عمر هابل حداقل پنج سال افزایش می‌یابد. تلسكوپ جانشین هابل (جیمزوب) در سال ۲۰۱۴ با فضانوردان تعلیم دیده به فضا پرتاب شده و در مدار زمین قرار می‌گیرد كه زمان پرتاب آن به پروازهای آینده شاتل بستگی دارد.
دكتر مبشر درباره مشكلات اعزام فضانورد به هابل گفت: تلسكوپ فضایی هابل ورای جو زمین در ۳۵۰ مایلی بالای جو زمین و پایین‌تر از ایستگاه فضایی قرار دارد و اگر بخواهیم از هابل به ایستگاه فضایی برویم، برای تغییر مدار و حركت به طرف بالا باید انرژی بیشتری صرف كنیم، بنابراین اگر شاتلی به ایستگاه فضایی فرستاده شود و ایرادی پیدا كند، فضانوردان می توانند در ایستگاه فضایی بمانند تا شاتل دیگری به فضا پرتاب شده و آنها را برگرداند اما اگر این شاتل در پرواز به طرف هابل، مشكلی پیدا كند، محلی برای استقرار فضانوردان در آن تعبیه نشده است.
وی افزود: چند ماه پیش یكی از دوربین‌های هابل كه ۷۰ درصد كار فعلی آن را انجام می‌داد، از كار افتاد و پس از دو هفته مشخص شد كه مشكل از مدار الكترونیكی آن بوده و آن را با سیستم جانشینی ـ‌ كه در تلسكوپ برای زمان‌های اضطراری تعبیه شده بود ‌ـ عوض كردند. دستگاه جدیدی كه روی هابل نصب می‌شود، یك دوربین مادون قرمز بوده كه می‌تواند تا عمق جهان و زمان به وجود آمدن اولین كهكشان‌ها را تا حدود ۴۰۰، ۵۰۰ میلیون سال بعد از بیگ بنگ نگاه كند.
● تلسكوپ «جیمز وب» عمق دید ما را تا «دوران تاریك» افزایش می‌دهد
دكتر مبشر درباره طرح تلسكوپ جایگزین هابل(جیمز وب) كه قرار است تا چند سال دیگر در فضا مستقر شده و با قدرت بسیار بیشتر كاوش‌های هابل را دنبال كند، اظهار داشت: تلسكوپ «جیمز وب» با هدف نگاه به جهان قبل از دوران تاریك، در حال پیشرفت و تكمیل است. قطر آینه این تلسكوپ فضایی حدود ۵/۶ متر (بیش از سه برابر تلسكوپ هابل) و قدرت آن ۹ تا ۱۰ برابر هابل است.
این تلسكوپ در مداری در فاصله یك و نیم میلیون كیلومتری زمین (ورای ماه) قرار می‌گیرد تا تشعشعات و حرارت تولید شده از زمین، روی آن تاثیر نگذاشته و اختلالی روی دستگاه‌های آن ایجاد نشود.
وی خاطرنشان كرد: تلسكوپ جیمزوب كه قابلیت تفكیك بسیار بالایی دارد می‌تواند كرات در حال تشكیل را مشاهده و سیارات دیگری همانند زمین را پیدا كند و درون كهكشان‌های بسیار دور را آشكار كند و برد دید بشر را تا قبل از دوران تاریك گسترش دهد.
● «دوران تاریك» و سلطه هزاران ساله «هیدوژن» بر جهان
دكتر مبشر درباره دوران تاریك جهان گفت: دوران تاریك (DARK AGE) زمانی است كه در طول آن هیچ كهكشان یا ستاره‌ای شكل نمی‌گرفت و جهان فقط در حال انبساط بود. جهان در آن دوران كه از حدود ۳۰۰ هزار سال بعد از انفجار بزرگ(بیگ‌بنگ) آغاز شد و چند صد هزار سال ادامه داشت، همانند هوای مه آلودی بود كه چیزی در آن قابل رویت نیست و بعد از آن اولین ستاره‌ها و كهكشان‌ها مشاهده می‌شوند.
انبساط جهان از لحظه بیگ بنگ آغاز شد كه در اثر آن حرارت زیادی تولید ‌شد كه در اثر آن تمام جهان را نور فراگرفته بود و به علت وجود انرژی زیاد در فوتون‌ها، اتم‌ها و مولكول‌ها نمی‌توانستند شكل بگیرند و زمانی كه به وجود می‌آمدند، متلاشی می‌شدند؛ تا زمانی كه جهان منبسط و انرژی فوتون‌ها كم ‌شد و در نتیجه بعد از یك حد بحرانی، كم‌كم اولین ستاره‌ها و كهكشان‌ها به وجود می‌آیند. وقتی دما كم شد به تدریج هیدروژن شكل گرفت و هیدروژن، بیشترین عنصری بود كه به طور ملكولی در تمام جهان وجود داشت و مه ناشی از وجود هیدروژن در این دوره مانع از رویت كهكشان‌ها می‌شود اما پس از چند صد هزار سال فوتون‌های نوری ملكول‌های هیدروژن را یونیزه كرده و این مه كنار می‌رود.
● «فراژرف» جنجالی و سوالات همچنان بی‌پاسخ ...
دكتر مبشر كه از دانشمندان مسئول آشكارسازNikmouse تلسكوپ فضایی هابل است، نقش عمده‌ای در تهیه تصویر بی‌سابقه این تلسكوپ فضایی موسوم به «فراژرف» داشته كه ژرف‌ترین نگاه بشر به جهان و سرآغاز پیدایش آن است.
تصویر «فراژرف» برای نخستین بار امكان مطالعه نخستین كهكشان‌ها را كه ستارگان آنها تنها چند صد میلیون سال پس از انفجار بزرگ متولد شدند، برای دانشمندان فراهم و فرضیه‌های‌ تكامل كیهان را با چالشی اساسی مواجه كرد، به طوری كه دانشمندانی كه این تصویر را مطالعه می‌كنند آن را سوال برانگیز و یك معمای واقعی توصیف كرده‌اند.
تصویر فراژرف با تلفیق تصاویر و داده‌های تلسكوپ‌های فضایی در ناحیه مرئی و آشكارساز « نیكموس» در ناحیه مادون قرمز و« اسپیتزر» - در طول موج‌های بلندتر - و نیز برخی تلسكوپ‌های زمینی ۸ متری و ۱۰ متری نظیر كك، جمینا و سوبارو حاصل شده و امكان بررسی روند شكل‌گیری كهكشان‌ها را فراهم می‌كند.
نماینده آژانس فضایی اروپا (ESA) در موسسه تلسكوپ فضایی «هابل» درباره تصویر فراژرف تهیه شده توسط هابل گفت: «فراژرف» عمیق‌ترین تصویری است كه تاكنون بشر دیده است. وقتی به اعماق فضا می‌نگریم - به دلیل محدود بودن سرعت نور و در نتیجه زمانی كه طول می‌كشد تا نور به ما برسد-، گویی در زمان به عقب نگاه می‌كنیم، در نتیجه كهكشان‌ها را آن طور كه بوده‌اند می‌بینیم، نه آن طور كه در حال حاضر هستند و هر چه دورتر برویم، گویی به ابتدای جهان نزدیك‌تر می‌شویم.
وی در گفت‌و‌گو با ایسنا افزود: در تصویر فراژرف، كهكشانی را رویت كردیم كه حدود ۶۰۰ میلیون سال پس از «بیگ بنگ»(انفجار بزرگ) به وجود آمده و فاصله آن با ما ۱۲ میلیارد سال است و جرمی نزدیك به صد هزار میلیون برابر جرم خورشید دارد و این سوال پیش می‌آید كه در مدت زمان كوتاهی از ابتدای جهان، چطور توانسته چنین جرم زیادی را كسب كند.
در ادامه مطالعات، تعداد بیشتری از این نوع كهكشان‌ها را پیدا كردیم و مشغول مطالعه هستیم كه در صورت صحیح بودن نتایج، تئوری‌های موجود در زمینه پیدایش كهكشان‌ها را زیر سؤال می‌برد.
دكتر مبشر تصریح كرد: این كهكشان‌ها از ستاره‌های پیر تشكیل شده‌اند و اگر فرض كنیم تمام جهان به یك شكل و نظیر همان نقطه‌ای است كه ما این مطالعات را انجام داده‌ایم؛ پس در كل جهان این كهكشان‌های غول پیكر پراكنده هستند.
براساس تئوری‌های موجود، كهكشان‌های بزرگ در اثر ادغام كهكشان‌های كوچكتر به وجود می‌آیند، اما نكته اینجاست كه كهكشان‌های یاد شده آنقدر زود در طول عمر جهان به وجود آمده‌اند كه فرصتی نبوده تا كهكشان‌های كوچك به وجود آمده و با هم ادغام شوند و تنها در صورت تلقی پیدایش ناگهانی این كهكشان‌ها در اثر توده گاز و ابر، می‌توان این مساله را توجیه كرد كه صحت این تئوری هنوز به اثبات نرسیده است.● «فراژرف» دیگری در راه است ...
وی كه سال گذشته از تهیه تصویر فراژرف دیگری خبر داده بود با اشاره به این كه فراژرف دوم تا حد زیادی تهیه شده است، اظهار داشت: هدف از تهیه فراژرف دوم رویت كهكشان‌های موجود در فاصله دورتر(نزدیك به ۱۳ میلیارد سال) است كه عمق آن تقریبا به اندازه تصویر فراژرف اول است ولی سطحی به مراتب وسیع‌تر را می‌پوشاند.
دكتر مبشر خاطرنشان كرد: بروز مشكلاتی در تلسكوپ هابل و وقفه‌ای كه در كار آن ایجاد شد، تهیه این تصویر را چند ماهی به تاخیر انداخت چون باید چند ماه صبر كرد تا مجددا در موقعیت مناسب برای تصویربرداری قرار بگیریم.
این كیهان شناس برجسته ایرانی خاطرنشان كرد: تلسكوپ فضایی هابل دارای سه آشكارساز است كه یكی از آنها موسوم به ACS در طیف مرئی، یكی در طیف مادون قرمز (نیك ماوس) و دیگری در ناحیه ماورای بنفش عمل می‌كنند. در تهیه تصویر فراژرف دوم از آشكارساز‌های نیك ماوس و ACS استفاده می‌شود.
● جهان عرصه رقابت چند میلیارد ساله انرژی و ماده تاریك
این استاد ایرانی و رتبه اول بخش خارجی بیستمین جشنواره بین‌المللی خوارزمی در ادامه درباره مساله انرژی تاریك كه همواره یكی از مهمترین سوالات كیهان‌شناسی بوده است، اظهار داشت: با مطالعه ابرنواخترها و سوپرنوواها كه در طول چندین ماه به وسیله هابل یافت شده‌اند و به دلیل درخشندگی زیاد در كهكشان‌های دور دست هم مشاهده می‌شوند، فاصله خودمان تا كهكشان‌ها را مورد مطالعه قرار می‌دهیم و با مقایسه این فاصله با سرعت ابرنواخترها، اطلاعاتی درباره هندسه جهان، دینامیك و سرعت حركت جهان به دست می‌آوریم. مطالعات انجام شده نشان داده كه فاصله ابرنواخترها تا ما، كمتر از چیزی است كه به وسیله تئوری محاسبه شده بود؛ پس ایرادی در تئوری‌ها وجود دارد كه چیزی كه آن را حل می‌كند، انرژی تاریك و ورود آن به محاسبات است.
وی در گفت‌و‌گو با ایسنا خاطرنشان كرد: جهان از ابتدای لحظه بیگ بنگ در حال انبساط است كه به دلیل وجود ماده تاریك كه ۹۹ درصد ماده موجود در جهان را تشكیل می‌دهد، سرعت آن در حال كم شدن است.
ماده تاریك اگرچه قابل مشاهده نیست ولی جرم دارد و سبب كم شدن سرعت انبساط جهان می‌شود اما پس از دوره‌ای كه جهان حدود ۷۰ درصد از عمر كنونی‌اش را داشته، میزان كاسته شدن شتاب انبساط جهان تغییر یافته و سرعت انبساط افزایش یافته و این چیزی است كه با مشاهدات اخیر نشان داده شده است كه علت آن انرژی تاریك است كه فشار منفی ایجاد كرده و نیروی جاذبه، خاصیت دافعه پیدا می‌كند و كهكشهان‌ها از هم دور می‌شوند.
دكتر مبشر تصریح كرد: از ابتدای جهان رقابتی میان ماده تاریك و انرژی تاریك بوده و در برهه‌ای از زمان كه ما نیز در آن حضور داریم، اثر انرژی تاریك بیشتر می‌شود و در صورت ادامه یافتن این انبساط، تا ابد سرعت انبساط زیاد می‌شود.
● «بزرگترین اشتباه زندگی» انشتین، اشتباه نبود!
به گفته وی، اولین بار انیشتین به صورت تئوری به وجود انرژی تاریك پی برد و از آن به عنوان یك ثابت كیهانی در معادلات خود استفاده كرد و متوجه شد معادلاتش انبساط جهان را پیش بینی می‌كند اما به دلیل تصور ساكن بودن جهان، آن را باور نكرد و ثابتی به معادلات ثابت جهانی اضافه كرد كه در اثر آن سرعت انبساط جهان كم شده و جهان ثابت می‌شود و وقتی انبساط جهان كشف شد، اعلام كرد كه بزرگترین اشتباه زندگی‌اش را انجام داده و تا حدود ۵۰ سال ثابت كیهانی رد شد اما در حال حاضر دوباره به وجود آن پی برده‌اند.
دكتر مبشر در گفت‌و‌گو با ایسنا تصریح كرد: تاكنون دو گروه بر وجود ثابت كیهانی تاكید دارند كه یكی گروه تلسكوپ فضایی هابل و دیگری گروهی در دانشگاه بركلی كالیفرنیا هستند كه در حال طراحی پروژه فضایی به نام «استپ» هستند كه بتواند هزاران ابر نواختر پیدا كنند و به كمك آنها این مساله ثابت شود.
● «كاسموس» تلاشی دیگر برای شناخت نحوه تكامل كهكشان‌ها
دانشمند ایرانی سازمان فضایی اروپا (اسا) در ادامه گفت و گو با خبرنگاران ایسنا درباره سایر پروژه‌های خود در موسسه هابل گفت: یكی دیگر از طرح‌های هابل كه مسئولیت اصلی آن را بر عهده دارم پروژه‌ای موسوم به «كاسموس» است كه طی آن تلاش می‌كنیم كه در سطحی نسبتا بزرگ (۲ درجه در ۲ درجه) ساختار جهان، نحوه تشكیل خوشه‌های كهكشانی و .... را مشاهده و بررسی كنیم كه با توجه به قابلیت تفكیك بالای هابل و گستره دید وسیع آن امیدواریم كه به نتایج قابل توجهی درباره نحوه تشكیل جهان دست پیدا كنیم. در این بررسی جهان در عمق‌های مختلف (دوره‌های زمانی مختلف) بررسی می‌شود كه از این طریق حدود دو میلیون كهكشان پیدا شده است.
● كلكسیون كهكشان‌ها از بیضوی‌های پیر تا حلزونی‌های جوان
دكتر مبشر در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو با اشاره به تنوع اشكال و ساختار كهكشان‌ها درباره اطلاعاتی كه می‌توان با بررسی تصاویر تهیه شده از كهكشان‌ها كسب كرد، گفت: به عنوان نمونه كهكشان‌های بیضوی ستاره‌های پیرتری نسبت به كهكشان‌های حلزونی دارند كه این به دلیل حالت ریلكس كهكشان‌های بیضوی است كه در نقاطی كه چگالی كهكشان‌ها زیاد است، در اثر برخورد با كهكشان‌های اطراف، گاز آنها از بین رفته و نمی‌توانند ستاره تولید كنند، پس ستاره‌های باقی مانده پیر هستند و شكل كهكشان مرتب است اما در كهكشان‌های حلزونی ستاره‌ها در حال شكل گیری بوده و چگالی بین كهكشان‌ها كم است و برخورد كهكشانی كمتر صورت می‌گیرد و ستاره‌ها در بازوهای حلزونی بیشتر مشاهده می‌شوند كه از روی رنگ كهكشان‌ها قابل مشاهده است به طوری كه رنگ قرمز كهكشان‌ها دلیل بر وجود ستاره‌های پیر و رنگ آبی دلیل بر جوان بودن ستاره‌ها است.
وی خاطرنشان كرد: به عنوان مثال در مورد كهكشان راه شیری كه كهكشان‌ی حلزونی شكل است، حدود ۵۰ ستاره در هر سال شكل می‌گیرند كه این تعداد در كهكشان‌های بیضوی بسیار كمتر بوده و به سه، چهار ستاره در سال نیز می‌رسد.
● ما در كجای جهان ایستاده‌ایم؟
دكتر مبشر در ادامه گفت‌و‌گو با ایسنا درباره محل قرارگیری منظومه خورشیدی و زمین گفت: ما روی یكی از بازوهای كهكشان حلزونی شكل راه شیری و در گوشه‌ای از كهكشان‌ قرار داریم كه اگر از كهكشان‌های دیگر به این نقطه بنگریم اصلا مورد توجه قرار نمی‌گیرد و ۳۰ سال طول می‌كشد تا نور خورشید از كهكشان‌ ما خارج شود.
در اطراف ما ستاره‌ها در حال شكل گیری هستند و ما در حال حركت در كهكشان‌ هستیم اما به سمت خاصی كشیده نمی‌شویم.
وی خاطرنشان كرد: كهكشان‌ ما در حال گردش به دور خورشید است كه این امر سبب تغییر شكل بازوها می‌شود. ما در گروهی تحت عنوان LOCAL GROUP هستیم كه كهكشان‌های موجود در آن ممكن است در زمانی به هم برخورد كنند. آندرومدا یكی از نزدیكترین كهكشان‌ها به كهكشان‌ ماست كه در فاصله‌ای حدود چهار میلیون سال نوری ما قرار دارد.
● ما در جهانی فوق‌العاده سرد زندگی می‌كنیم!
دكتر مبشر با بیان این كه طبق یك در اصل كیهان شناسی، توزیع ماده در جهان همگن و ایزوتروپ است به گونه‌ای كه در تمام جهات توزیع كهكشان‌ها یكسان است، درباره دمای جهان گفت: در لحظه بیگ بنگ تابش و حرارت شدیدی وجود داشته كه این سؤال پیش می‌آید كه الان آن تابش كجاست. باید گفت در اثر انبساط جهان، این حرارت به شدت كم شده و دما جهان به ۲۷۰ ـ درجه سانتیگراد رسیده كه در تمام جهان یكسان است و یكی از بازمانده‌های ابتدای جهان و لحظه بیگ بنگ است.
البته در نقاطی كه ستاره‌ها در حال شكل گیری هستند دما میلیون‌ها درجه است اما در كل كیهان، دما ۳ درجه كلوین است.
● از ماورای جهان قابل مشاهده چه خبر؟
كیهان‌شناس برجسته ایرانی در ادامه درباره حد و مرز جهان قابل مشاهد و آنچه در ماورای آن قابل تصورست، گفت: جهان قابل مشاهده حد و مرزی دارد و در ورای آن، جهانی است كه ما آن را مشاهده نمی‌كنیم و در واقع حد كل جهان قابل اندازه‌گیری نیست. برای محاسبه آن بیشترین سرعت (سرعت نور) را كه ۳۰۰ هزار كیلومتر در ثانیه است را در بیشترین زمان در جهان (عمر جهان) كه ۱۳ میلیارد سال است ضرب كنیم كه عدد حاصل فاصله‌ای را به ما می‌دهد كه «بیشترین فاصله موجود در جهان» (افق) است و ورای آن را هیچگاه بشر نمی‌تواند ببیند و شعاع جهان مرئی از این میزان بیشتر نیست.
● ظرفیت‌های مساعدی برای گسترش اخترفیزیك در ایران وجود دارد
دكتر مبشر در ادامه با ابراز خرسندی از استقبال فزاینده جوانان ایرانی از مباحث نجومی و پیگیری اخبار مربوط به اخترشناسی و فضا در كشور با اشاره به ظرفیت‌های مناسب موجود در این حوزه بر ضرورت توسعه رشته اختر فیزیك در ایران تاكید كرد و اظهار داشت: این رشته را به راحتی می‌توان به فلسفه و آنچه ایرانیان علاقمند به آن هستند، ربط داد و در جهت توسعه آن در كشور گام برداشت.
وی گفت: با توجه به ماهیت این رشته و در دسترس بودن اطلاعات لازم از طریق منابع خارجی، انجام تحقیقات سطح بالا در علم كیهان شناسی در ایران میسر بوده و با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های موجود در جنبه‌های تئوری تا مشاهداتی اخترفیزیك می‌توان با راه‌اندازی این رشته در كشور و دعوت از اساتید و نخبگان ایرانی و خارجی این علم به ایران برای برگزاری دوره‌های آموزشی و آشنایی با جدیدترین روش‌ها به پیشرفت كشور در این حوزه كمك كرد.
دكتر مبشر در پایان بر ضرورت ارتباط هر چه بیشتر محققان ایرانی داخل و خارج كشور تاكید كرد و اظهار داشت: حضور اساتید و دانشمندان موفق ایرانی كه با دانشمندان خارجی در ارتباط و تعامل هستند، علاوه بر ترویج مطالب علمی آموخته شده در كشور، انگیزه‌ای برای افراد علاقمند ایجاد كرده و تاثیر ژرفی در آینده علمی كشور می‌گذارد.

گفت‌و‌گو: سعیده جلوسی - علی شمس

منبع : شبکه فیزیکی هوپا