آداب انعام دادن در سرزمین های مختلف

● پول چای یادت نره!
شما چه جور آدمی هستید؟! راحت دستتان در جیب می‌رود یا كمی سخت این كار را انجام می‌دهید و تازه هر بار كه دست در جیب و كیف می‌شوید ضربان قلبتان هم تغییر می‌كند؟! اصلا اهل دادن انعام، پول چای، شیرینی بچه‌ها و... هستید یا خدا نكند، هرگز؟!.
مدت زیادی از عمر دادن انعام در سالن‌های غذاخوری در دنیا نمی‌گذرد. عقیده و رسم دادن انعام نخست به انگلستان و آمریكا وارد شد و ریشه و اصل آن را نوعی قدردانی ارادی و بر اثر تمایل می‌دانستند كه در شرایط دریافت خدمات خاص و غیرقابل انتظار پرداخت می‌شد. در واقع فرانسوی‌ها نخستین افرادی بودند كه دادن انعام را اجباری كردند. در سال ۱۹۵۵ براساس یك قانون جدید قرار بر آن شد كه هر رستوران و سالن غذاخوری حق سرویسی به مبلغ صورتحساب بیفزایند و این موضوع یك قرار كلی در نظر گرفته شد و شامل تمام رستوران‌ها با هر درجه و سطحی می‌شد. مردم از این قانون به خوبی استقبال كردند چرا كه براساس آن مشخص می‌شد دادن چه میزان پول ضروری است و همه با نظم واحدی این عمل را انجام می‌دادند. بدبختانه این رضایت و آرامش چندان طول نكشید وكم‌كم در شرایط خاص، خدمه انتظار دریافت مبلغ اضافی به عنوان انعام را هم داشتند و مشكل ۲ تا شد!!
در واقع اگر بخواهیم تعریف ساده و كلی از «انعام» داشته باشیم باید بگوییم: «انعام» پولی است كه در بخش‌های خدماتی خاص به كارگران آن پرداخت می‌شود و مبلغ آن جدای از قبض یا صورتحساب كلی است و شاید بتوان گفت به نوعی «دادن یا ندادن» آن رسم است و براساس موقعیت جغرافیایی و اجتماعی «بودن یا نبودن» آن تعیین می‌شود و در برخی كشورها و فرهنگ‌ها حتی ندادن این مبلغ اندك پول، خساست به حساب می‌آید و بسیاری از خدمتكاران و كارگران و... انتظار دریافت آن را دارند و در جایی دیگر و كشوری كمی آن طرف‌تر گرفتن انعام را رفتاری پست و غیرمودبانه می‌دانند و در گوشه‌ای دیگر كاری غیرقانونی است!!
● اصول و چگونگی دادن انعام
دادن انعام از كشوری به كشور دیگر فرق دارد. اما به طور كلی در تمام كشورهای غربی، رسمی عادی و معمول است و زمانی اقدام به این كار می‌شود كه كارگری با حقوق و دستمزد پایین كار یا خدمتی را برای مشتری و ارباب‌رجوع انجام می‌دهد. نمونه عینی و واضح آن پیشخدمت‌های رستوران‌ها هستند كه مشتری در آنجا برای غذا پولی را پرداخت می‌كند اما برای خدمات اضافی انعام می‌دهد یا باربران هتل‌ها كه برای حمل بار مسافران مبلغی را دریافت می‌كنند. از نظر لغوی و با مراجعه به فرهنگ‌های لغت، آن را پولی كه از فردی به فرد دیگر داده می‌شود و به نوعی قدردانی است معنا كرده‌اند و گاهی هم آن را علامت اختصاری برای مفهوم «تضمین خدمات آینده» می‌دانند! در كشورهایی همچون هندوستان، مصر و خاورمیانه و بوسنی‌هرزگوین آن را «بخشش» می‌نامند
● آفریقا
اگر بخواهیم از كشورهای آفریقایی شروع كنیم بهتر است به سراغ مصری‌ها برویم.
▪ مصر: در این كشور قانون یا اصول خاصی برای دریافت انعام وجود دارد اما اغلب در دستشویی‌های شبانه‌روزی كاركنانی وجود دارند كه انتظار می‌رود به آنها مبلغی پرداخت شود.
برای رانندگان تاكسی نیز حدودا ۱۵-۱۰ درصد كرایه به عنوان انعام راننده درنظر گرفته می‌شود.
▪ آفریقای جنوبی: در اینجا معمولا در مورد كاركنان جایگاه‌های بنزین رسم دادن انعام اجرا می‌شود و در مورد نظافتچی‌ها و خدمه دستشویی‌های عمومی نیز در صورت تمیزی و مرتب بودن آن و رضایت مشتری رقمی به آنها پرداخت می‌شود.
▪‌ اتیوپی: در اینجا رسم دادن انعام به خدمه هتل و رستوران عادی است و معمولا افرادی هم وجود دارند كه در پاركینگ‌ها (مشابه آنچه در كشور ما وجود دارد) مراقب ماشین‌ها هستند و (چه در خدمت جایی باشند و چه خود شخصا این كار را انجام دهند،‌ فرقی ندارد) و به آنها مبلغ اندكی پول داده می‌شود.
● اما بد نیست سری هم به كشورهای آسیایی بزنیم.
▪ چین: در آداب و رسوم این مردم، رسمی تحت عنوان دادن انعام وجود ندارد و تنها مشاغلی كه در خدمت خارجیان هستند، ‌با این رسم آشنایی دارند و بیشتر رانندگان شركت‌های توریستی و برخی راهنمایان این پول را دریافت می‌كنند.
▪ هنگ‌كنگ: گرچه در برخی شرایط در اینجا انعام دادن رسم است اما بعضی مواقع هم غیرقانونی و ممنوع به حساب می‌آید و تنها براساس قوانین و اصول تعیین شده قبلی به شرح زیر قابل اجراست.
۱)در رستوران‌ها، معمولا ۱۰ درصد از مبلغ كل صورتحساب به عنوان حق سرویس دریافت می‌شود اما انتظار می‌رود كه در نهایت رقم صورتحساب گرد شود و البته در رستوران‌های بسیار شیك و مجلل، این روزها انعامی هم داده می‌شود.
۲) در هتل‌ها، حق سرویس در این مراكز همیشه در صورتحساب وجود دارد اما انتظار می‌رود
(به طور دلخواه) به كارگران هتل انعامی داده شود.
۳) تاكسی‌ها: رانندگان تاكسی معمولا رقم صورتحساب را گرد می‌كنند و برای آنها مهم نیست كه مسافت طی شده در این سفر درون‌شهری چقدر باشد؟!
▪ هند: انعام دادن كاری عادی و متداول به حساب نمی‌آید و تنها می‌توان در رستوران‌های بسیار شیك و مجلل شاهد آن بود. از میان تمام كارگران مشغول به كارهای سخت و پایین فقط و گهگاه كالسكه‌ران‌های (خاص كشور هند) ‌تقاضای گرفتن انعام را دارند.
▪ ژاپن: ژاپنی‌ها هم آداب و عقاید خاص خود را دارند و انعام گرفتن را اصلا مناسب نمی‌دانند و به عبارتی آن را بی‌ادبی و كاری گستاخانه به حساب می‌آورند و گرفتن خدمات اضافی را به طور كلی حق مشتری می‌دانند.
▪ ‌كره جنوبی: در اینجا هم دادن انعام رسم نیست و فقط در رستوران‌ها و مراكز توریستی ۱۰ درصد حق سرویس در نظر می‌گیرند و گاه به باربران و خدمه زن هتل‌های بین‌المللی هم مبلغی پول داده می‌شود كه آن را لطف و دست و دلبازی می‌دانند و اوج ولخرجی هم زمانی است كه مسافر به راننده تاكسی می‌گوید پول خرد باقی‌مانده از كرایه را برای خودت نگه دار!!
▪ تایوان:‌ در اینجا هم بسیار كم و به‌ندرت انتظاری برای گرفتن و دریافت انعام وجود دارد و رانندگان تاكسی‌ها هم هرگز از پس دادن پول خرد باقیمانده طفره نمی‌روند.
● در كشورهای اقیانوسیه
▪ استرالیا: در این كشور كاركنان، حقوق و دستمزد كافی دریافت می‌كنند و انتظار این نیست كه كمبود درآمد خود را از این راه تامین كنند و به قول معروف از انعام، پول چای و شیرینی بچه‌ها و... خبری نیست. گرچه این روزها با رفت و آمد زیاد خارجی‌ها خصوصا آمریكایی‌ها به این كشور در شهرهای بزرگی چون سیدنی و ملبورن شاهد آن هستیم.
▪ نیوزیلند: در فرهنگ مردم این كشور رسم دادن انعام وجود ندارد و اغلب با ترشرویی و اخم با این موضوع برخورد می‌شود و اصولا آن را كار و عادتی مربوط به آمریكایی‌ها می‌دانند!! و به همین جهت با آن مخالفت می‌كنند.گرچه از روی اختیار و علاقه در برخی شرایط صورتحساب‌ها گرد شده و رقمی اندك به عنوان انعام درنظر گرفته می‌شود.
▪ اتریش: در این كشور گرچه خدمه و كاركنان رستوران‌ها و هتل‌ها و... حقوق مناسب دریافت می‌كنند و در صورتحساب‌ها هم حق سرویس منظور می‌شود اما ندادن انعام به طور كلی غیرمودبانه است و ندادن فقط زمانی اتفاق می‌افتد كه از سرویس دریافتی ناراضی باشیم. در رستوران‌ها هم دادن انعام كاری عادی و معمولی است كه فقط در مراكزی انجام می‌شود كه پیشخدمت‌ها غذا را بر سر میز آورند. در زبان آلمانی كلمه‌ای معادل انعام وجود دارد كه از نظر لغوی به معنای پولی اندك برای نوشیدنی است كه فرانسوی‌ها هم كلمه‌ای مشابه آن را دارند.
▪ بلغارستان: دادن انعام در هیچ جا رسم نیست گرچه برخی به خاطر قدردانی خاص در شرایطی اقدام به آن می‌كنند.
▪ مجارستان: در عوض در این كشور برای دریافت بسیاری از خدمات انعام می‌دهند.
▪ دانمارك،‌ سوئد، نروژ:‌ در این كشورها معمولا حق سرویس به صورتحساب اضافه می‌شود اما معمولا مبلغی اندك هم انعام داده می‌شود تا نشان دهند خدمات دریافتی مناسب و قابل تایید بوده است.
▪ فرانسه: در فرانسه حق سرویس معمولا به صورتحساب اضافه می‌شود و معمولا انتظار دریافت آن نیست گرچه اغلب مردم به دلخواه یك یا ۲ یورو را بعد از صرف غذا به روی میز خود می‌گذارند.
▪ هلند: در اینجا مبلغ ۱۰-۵ درصد در رستوران‌ها به كل صورتحساب اضافه می‌شود. مگر در شرایطی كه خدمات واقعا بد و غیرقابل قبول باشد!
به علاوه رسم است در ایام تعطیلات به كسانی كه روزنامه‌ها را تحویل می‌دهند نیز حدود ۵/۲ تا ۵ یورو انعام داده شود.
▪ ایسلند: انعام دادن و گرفتن ناآشناست و چیزی به این عنوان وجود ندارد.
▪ ایتالیا: در ایتالیا انعام دادن رسم است اما ضروری نیست.
▪ روسیه: در این كشور نیز دادن انعام ضروری نیست اما به آن توصیه می‌شود. معمولا
۱۰-۵درصد صورتحساب رستوران را انعام می‌دهند.
به رانندگان تاكسی هم ۵۰ تا ۱۰۰ روبل انعام داده می‌شود. و در شرایط دریافت سایر خدمات هم معمولا تا ۱۰ درصد انعام درنظر گرفته می‌شود كه البته ندادن آن غیرمودبانه نیست.
▪ انگلستان: در اینجا شدیدا اختیاری است. در رستوران‌ها، سالن‌های آرایش و... معمولا برای دریافت خدمات مناسب انعامی داده می‌شود. اما اگر شخصی در انتظار دریافت آن باشد و تقاضا كند به او پولی داده شده یا رقم انعام را كم بداند، مشتری عصبانی شده و شكایت می‌كند.
● آمریكا
▪ در كانادا و آمریكا: این رسم بسیار شبیه هم هست اما این رقم در مورد آمریكا بیش از كاناداست.
و جالب اینكه در كانادا بابت رقم انعام‌های دریافتی هم شخص باید مالیات بدهد!!
در آمریكا نیز معمولا به آن به شكل كاری اجباری نگاه می‌شود و به مشاغل گوناگون و متنوعی تعلق می‌گیرد.

مینو ضابطیان

منبع : روزنامه تهران امروز