۲۸ ژوئیه سال ۶۳۶ ـ نشست بزرگان برای انتقال پایتخت از تیسفون به استخر (شیراز) در لحظه حساس تاریخ ایران

درپی کشته شدن رستم فرخزدا یکی از ژنرالهای ایران به دست اعراب مسلمان و افتادن درفش کاویان ــ پرچم ارتش ــ به دست آنان، ۲۸ ژوئیه سال ۶۳۶ میلادی یزدگرد سوم آخرین شاه ساسانی ایران به اصرار بزرگان کشور جلسه مشورتی درعمارت سلطنتی (طاق کسری) تشکیل داد تا پیشنهادهای تازه شنیده شود. در این جلسه پیشنهاد شد که راه حل، انتقال فوری پایتخت از تیسفون به استخر (شیراز) است. تا آن زمان این نخستین بار بود که پرچم کاویان تصرف شده بود. ارتش ایران در دوران خسرو پرویز و در نتیجه جنگهای غیر ضروری او با رومیان و لشکر کشی به مصر و تصرف این سرزمین و پیش از همه اینها درگیری اش با بهرام چوبین سردار ایرانی خسته و فرسوده شده بود و به علاوه حمله وسیع اعراب پیش بینی نمی شد که یزدگرد سوم با همه امکانات خود برضد آنان وارد عملیات شود. پس از برکناری خسرو پرویز و قتل او در زندان به تصویب سران کشور، اقتدار دولت ساسانی در زمان جانشینان وی که هرکدام مدت کوتاهی حکومت اسمی داشتند تضعیف و ادامه اختلاف طبقاتی در جامعه ایران مزید برعلت شده بود - همان اختلاف طبقاتی که قبلا مزدک برای ازمیان بردنش بپاخاسته بود.
به نوشته مورخان روم شرقی (قسطنطنیه)، یزدگرد سوم در نشست تیسفون (۲۸ ژوئیه ۶۳۶)، نخست پیشنهاد انتقال پایتخت را پذیرفت، ولی بعدا آن را رد کرد. اعراب، سال بعد تیسفون را مورد حمله قراردادند که یزدگرد به منطقه حلوان نقل مکان کرد و چون در همین سال در جلولا (نزدیک حلوان) هم شکست خورد به سوی نهاوند عقب نشینی کرد که بعدا در آنجا هم شکست خورد و به خراسان بزرگتر رفت تا در آنجا به مقاومت ادامه دهد که در مرو ترور شد و دولت چین حاضر نشد که در اختیار پسر او که به آنجا متوسل شده بود نیروی نظامی بگذارد. دلیل شکست یزدگرد سوم در جنگ نهاوند، عمدتا این بود که پیاده ارتش حاضر به مقاومت شدید در برابر مسلمانان نشده بود زیرا که تا این زمان پیام اعراب مسلمان مبنی بر بسط عدالت و برادری به گوش «ورکینگ کلاس» ایران که پیاده نظام از میان آنان بود رسیده بود. به علاوه، سپاهیان مسلمان می گفتند که قصد حکومت کردن ندارند و تنها برای ترویج اسلام آمده اند و پس از رسیدن به هدف، باز می گردند (که دیدیم باز نگشتند و تا سه قرن حکومت کردند) و ....

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز