خواننده متن - La Lectrice

سال تولید : ۱۹۸۸
کشور تولیدکننده : فرانسه
محصول : رُزالیند دوویل
کارگردان : میشل دوویل
فیلمنامه‌نویس : رُزالیند دوویل و میشل دوویل برمبنای رمان و مجموعه داستانی نوشته ریمون ژان
فیلمبردار : دومینیک له ریگولور
آهنگساز(موسیقی متن) : لودویگ وان بتهوون
هنرپیشگان : میو میو، رژی روایه، کریستیان روشه، ماریان دنیکور، شارلوت فاران، بریژیت کاتیون، کلوتیلد دو بزه، ماریا کاسارس، پی‌یر دوکس، لئو کامپیون و پاتریک شنه.
نوع فیلم : رنگی، ۹۸ دقیقه.


شهر آرل، زمستان. شب هنگام، «کنستانس» (میو میو) مشغول خواندن رمان «خواننده متن» برای محبوبش، «ژان» (روشه) است. قهرمان رمان، دختری به‌نام «ماری» است که درست مثل «کنستانس» علاقه زیادی به کتاب خوانی دارد... «ماری» (میو میو) به توصیه یکی از دوستانش تصمیم می‌گیرد به‌عنوان کتاب‌خوان به استخدام کسانی درآید که توانائی مطالعه ندارند. نخستین مشتری او، «اریک» (روایه)، جوانی اسیر ویلچر است که با مادرش (کاتیون) و پدر بررگش (کامپیون) زندگی می‌کند و در همان جلسه اول حواسش پرت و از خودبی‌خود می‌شود. مشتری دوم او بیوه یک ژنرال، زنی نابینا (کاسارس) است که با مستخدمه‌اش، «بلا» (دنیکور) و گربه‌اش زندگی می‌کند. بیوه‌زن می‌خواهد سالگرد تولد «لنین» را جشن بگیرد و از «ماری» می‌خواهد در آویختن پرچم‌های سرخ از بالکن خانه و ریختن گل‌های سرخ بر سر مردم به او کمک می‌کند - که «ماری» بعدتر توسط پلیس احضار می‌شود. مشتری سوم دختر بچه‌ای به‌نام «کورالی» (فاران) است، که با آویختن جواهرات مادرش (دوبزه) به خود، «ماری» را متقاعد می‌کند با هم به شهر بازی بروند. مادر دخترک که می‌پندارد «ماری» جواهرات را برداشته و دخترش را ربوده است، به پلیس خبر می‌دهد. مشتری دیگر، مدیر یک کمپانی است که وقت مطالعه ندارد. او پس از مدتی که با «ماری» رابطه‌ای صمیمانه‌تر پیدا می‌کند، به آفریقا می‌رود. «ماری»، در آخرین تجربه کتاب‌خوانی‌اش برای دیگران، برای قاضی بازنشسته‌ای (دوکس)، کتاب «مارکی دو ساد» را می‌خواند و... او پس از رها کردن کار، نزد محبوبش، «فیلیپ» (روشه) باز می‌گردد... حالا «کنستانس» به کتاب‌خوانی برای دیگران فکر می‌کند.
* فیلم اگرچه اقتباسی از چند داستان کوتاه و رمان ژان است، اما حاوی مایه‌های فیلم‌های پیشین دوویل (مثل چشم‌چرانی، انحراف، شخصیت‌های مضاعف، ماهیت بازی‌گونِ زندگی و...) نیز هست. «ماری / کنستانس» تصمیم می‌گیرد به فراخور شخصیت مشتری‌هایش، متن‌هائی متفاوت برای‌شان بخواند. به همین دلیل اگر برای بیوه نابینای یک ژنرال اروپای شرقی رمان جنگ و صلح را می‌خواند، برای یک تاجر ورشکسته عاشقِ مارگریت دوراس و برای «کورالی»، دختربچه بازیگوش، آلیس در سرزمین عجایب لوئیس کارول را می‌خواند. اما واکنش مشتریانش برخلاف انتظار او است، به‌همین دلیل باعث برهم خوردن رابطه کاری‌شان می‌شود، چرا که مشتریان لذتِ واقعی متن را درنمی‌یابند و درصدد قرینه‌سازی دنیای متن با «ماری» برمی‌آیند. به همین دلیل فیلم به یکی از مؤلفه‌های هنر پشت مدرن، یعنی برخورد دنیای متن با مخاطب و تبدیل آن به مایه اصلی اثر دست می‌یابد. میزانسن‌های استادانه دوویل بر ساختگی بودنِ دنیای فیلم دلالت دارد (رنگ‌های اغراق‌آمیز و قاب‌بندی‌های نامتعارف).