دوستی شخصی - رقابت ملی

ولادیمیرپوتین رئیس جمهور روسیه در سفری غیر رسمی به آمریكا در مزرعه شخصی جرج بوش رئیس جمهور آمریكا موضوعات مهمی را با وی مورد بحث و تبادل نظر قرار داده است.
مناسبات آمریكا و روسیه در ماههای اخیر بشدت رو به تیرگی بوده است. بویژه موضوع استقرار سپر دفاع موشكی آمریكا در لهستان و چك موجب شده كه اختلافهای عمیقی بروز كند.
روسیه مخالف استقرار سامانه موشكی آمریكا در لهستان و رادارهای پیشرفته در جمهوری چك است، اما آمریكا این موضوع را روشن كرده است كه در تصمیم خود تجدید نظر نخواهد كرد.
حتی پیشنهاد روسیه كه پایگاه راداری «قبله» در جمهوری آذربایجان به صورت مشترك بین روسیه و آمریكا مورد استفاده قرار گیرد، آمریكا را از تصمیمش منصرف نكرده است. هر چند این پیشنهاد با استقبال روبه رو شده و اروپا و آمریكا آن را قابل تأمل و وسوسه انگیز یافته اند.
می توان گفت پوتین و بوش موضوعات جدی و متنوعی برای گفتگو داشته اند. ظاهراً هر دو به موقعیت خاص شخصی شان در سالهای آخر حكومتشان واقف هستند و نمی خواهند میراثی را برای حاكمان آینده روسیه و آمریكا بر جای بگذارند كه حل آنها دشوارتر از اكنون باشد.
با این حال، تضاد منافع روسیه و آمریكا گسترده تر از آن است كه در مذاكراتی غیر رسمی بوش و پوتین بتوانند آنها را حل و فصل كنند.
روسها از استقرار سامانه موشكی و راداری در لهستان و چك چنین برداشت كرده اند كه آمریكا و ناتو روسها را مدنظر دارند و شرو موشكهای ایران و كره شمالی بهانه ای بیش نیست.
واقعیت هم چیزی جز این نمی تواند باشد. با این حال قابل درك نیست چرا روسها استفاده مشترك از پایگاه راداری «قبله» را در جمهوری آذربایجان مطرح كرده اند. بویژه آنكه روسیه به حساسیتهای كشورهای منطقه حوزه دریای خزر و تردیدهایی كه نسبت به حضور آمریكا در جمهوری آذربایجان دارند به درستی آگاه است.
با این همه، قابل پیش بینی است كه رقابتهای رو به تجدید روسیه و آمریكا در مذاكرات غیر رسمی پوتین و بوش پایان نیابند و هر دو بر مواضع خود باقی بمانند.
در میان موضوعات مهم دیگری كه میان پوتین و بوش مطرح است تحولات خاورمیانه و مسأله هسته ای ایران جایگاه ویژه ای دارند. آمریكا خواهان همكاری كامل روسیه است، اما واقعیت آن است كه این همكاری را با حقوق مساوی و موقعیت یكسان آمریكا و روسیه نمی خواهد. پوتین رضایت نمی دهد كه تلقی آمریكا از كشورش همان باشد، كه در مقطع فروپاشی اتحاد شوروی به وجود آمده بود.
روسیه از موضع برابر می خواهد همكاری كند و این از منظر آمریكایی ها نشدنی است. حمایت پوتین از جنبش حماس و ابراز تردید نسبت به سیاستهای خاورمیانه ای آمریكا بویژه در عراق به خوبی نشان می دهد كه بوش و پوتین از دو زاویه متفاوت به تحولات خاورمیانه توجه كرده اند.
اینكه آمریكایی ها صحبت از خطر جنگ سرد جدید به میان می آورند و روسیه آن را رد می كند، بی ارتباط با تفاوت دید و تضاد منافع آمریكا و روسیه نیست.
با این حال نباید دچار خوش باوری افراطی شد. روسیه منافع محور است و اگر به امتیازات مورد نظرش دست بیابد، از معامله با آمریكا سرباز نخواهد زد. درك چنین معنایی كمك می كند كه دستكم ما دچار سوء تفاهم نشویم.

محمد ملازهی

منبع : روزنامه قدس