جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
مجله ویستا


آرامگاه میررضی‌الدین آرتیمانی ، روستای آرتیمان ، تویسرکان


میر سید محمد رضی‌الدین آرتیمانی متخلص به رضی، شاعر و عارف نیمه دوم قرن دهم هجری در روستای آرتیمان به دنیا آمد، در همدان و اصفهان كسب دانش كرد و به كار میرزایی در دربار شاه‌عباس صفوی پرداخت. وی سیدی كریم‌الطبع و نیكوخوی بود، و در سیر و سلوك و عرفان نیز مقامی شامخ داشت. پس از بازگشت از اصفهان، در شهر تویسركان و بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر، خانقاهی بنا كرد و به ارشاد مستعدان پرداخت. ساقی‌نامه و سوگندنامه از آثار مشهور اوست.
ساقی‌نامه رضی‌الدین آرتیمانی یكی از معروف‌ترین ساقی‌نامه‌های ادبیات فارسی است كه چند بیتی از آن را می‌خوانیم :

الهــی بــه مستــانِ میخانـه‌ات بــه عـقــل‌آفـرینــانِ دیـوانــه‌‌ات
بــه اندُه‌پرستــانِ بـی پا و سـر به شادی فروشانِ بی ‌شور و شر
بــه رنــدانِ سرمســتِ آگاه دل كــه هرگــز نرفتنــد جـــز راهِ دل
خــرابـات را گـــر زیـارت كُنـی تجلــّی بــه خــروار غــارت كُنــی
بیـا تـا بـه ساقی كنیـم اتفــاق دورن‌ها مصفــّا كنیــم از نفــــاق
بیاییـد بـا جملـه مستـان شویم ز مجمــوعِ هستــی پریشان شویم
چو مستان به هم مهربانی كنیم دیــم بــی‌ریــا زنــدگــانــی كنیــم

بــه صبـری كـه در ناشكیبا بُوَد بــه شوقــی كـه در روی زیبـا بُوَد
بــه عزلت‌نشینانِ صحـرای درد بــه ناخــن‌كبــودانِ شب‌های سرد
كــه خاكم گِل از آبِ انگـور كـن سراپـــای مــن آتــشِ طــور كــن
خدایــا بــه جــانِ خراباتیـــان كــز ایــن تهمتِ هستی‌ام وارهـان
كــه از كثرتِ خـلق تنـگ آمــدم به هر سو شدم سر به سنگ آمدم

آرامگاه رضی‌الدین آرتیمانی بر فراز تپه‌ای در روستای آرتیمان از توابع شهرستان تویسركان قرار دارد.
نمای آرامگاه رضی آجری است و سه دهنه طاق بلند دارد. در پشت این طاق‌ها، بنایی با ورودی طاقی شكل و سر در كاشی‌كاری شده قرار گرفته است.
پلان بنا مربع شكل است و در جبهه بیرونی آن نیز سه اتاق وجود دارد كه در چهار ضلع تكرار شده‌اند. محل اصلی آرامگاه به وسیله این اتاق‌ها محصور شده است. مقبره دارای چهار در ورودی در چهار ضلع است كه همه آن‌ها طاقی‌ شكل‌اند و بر سر در آن‌ها كاشی‌كاری‌های زیبایی به چشم می‌خورد. داخل بنا به سبك معماری جدید و با اشكال هندسی ساخته شده است و دارای سنگ قبری از سنگ خاراست.
نمای بیرونی بنا از آجر است. بنا دارای تأسیسات و اتاق‌های دفتر و نگهبانی است. محوطه بیرونی نیز گل‌كاری و درخت‌‌كاری شده است.