پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا
آب انبار ها؛ مرکز آبادی ها و محله ها
شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک بخش عمده ای از ایران، تاثیر ژرف و بنیادی در خلق پدیده های گوناگون معماری این سرزمین گذاشته است. ایرانیان در کنار ساخت قنات ها و سدها، به ذخیره سازی آب های فراوان زمستانی برای به مصرف رساندن آنها در فصل های گرم سال نیز توجه داشته اند و برای تحقق این مساله، «آب انبار» را بنیان گذاشته اند. به گزارش وب سایت کویر های ایران ،آب انبارها در بافت شهرهای حاشیه کویر، مرکز بسیاری از آبادی ها و شهرک ها و محله ها بوده اند و در بسیاری از محله ها بزرگ ترین و چشمگیرترین واحد معماری به شمار می روند. فن ساختمان و شیوه معماری در ساختمان آب انبارها دارای اعتبار خاصی است؛ چرا که سازندگان این واحدها با دقت و نکته سنجی بسیار، به مسایل عمده ای چون میزان فشار آب بر کف و سطح آب انبار، مساله اندود داخل بنا، تهویه، تصفیه و جلوگیری از آلودگی آب، توجه کامل داشته اند. هنر تزیین نمای خارجی این آب انبارها، به خصوص سردر ورودی آنها و در برخی از موارد، انتخاب اشعار جالبی برای کتیبه بالای سردر، همگی نشان دهنده آن است که این بناها با بسیاری از ویژگی ها و روحیات ساکنان پیرامون خود، ارتباط نزدیک و مستحکمی داشته اند.
▪ دلایل جمع آوری و نگه داری آب در آب انبارها:
الف) تبخیر شدن آب در اثر تماس مستقیم با گرمای خورشید و جریان هوا
ب) فاسد شدن آب در هوای آزاد
ج) گرم شدن آب به علت تابش نور خورشید
▪ انواع آب انبارها از نظر نوع عملکرد و ارکان:
۱) آب انبارهای خصوصی: این آب انبارها در خانه های شهری و یا روستایی، عموما در زیر ساختمان یا در زیر سطح حیاط ساخته می شوند. مخازن این آب انبارها معمولا مکعب یا مستطیل هستند و سقفی مسطح یا گهواره ای دارند. در این نوع آب انبارها اگر مخزن زیر حیاط خانه ساخته می شده، برداشت آب از آنها با دلو و از راه دریچه ای که در سقف یا نزدیک به سقف بوده، به وسیله تلمبه دستی انجام می گرفته است. اما چنان چه مخزن در زیر قسمت مسکونی ساخته می شد معمولا دسترسی به آب از طریق پاشیر صورت می گرفت. این مخازن، عمدتا یک هواکش یا بادگیر برای تهویه دارند که تا بام خانه امتداد می یابد. گنجایش برخی از این آب انبارها برای تامین مصرفی سه تا چهار سال یک خانه، کافی است.
۲) آب انبارهای عمومی: این آب انبارها اکثرا بناهای بزرگ و چشمگیری هستند و سازندگان آنها حکام و اعیان یا مردان نیکوکار محلی بوده اند که هزینه ساخت آنها را از بیت المال یا از اموال خویش می پرداخته اند.
الف) آب انبارهای شهری: معمولا در مراکز محله ها و در کنار امکان مذهبی، آموزشی، رفاهی و تجاری ساخته می شدند. نمونه های بازمانده از این آب انبارها نشان می دهد که آنها نسبت به انواع دیگر دارای ظرفیت بیشتری بوده و می توانستند نیاز محلات پرجمعیت شهری را برای ماه ها تامین کنند. از جمله معروفترین این آب انبارها در تهران می توان به: «سید اسماعیل، صاحب ایوان، بابا نوذر، یوزباش، سید ولی، امامزاده یحیی، رضا قلی خان، چهل تن و کوچه غریبان. در سمنان آب انبار قلی و سرخه، در قزوین آب انبارهای حاج کاظم و سردار بزرگ، در مشهد آب انبارهای حوض لقمان، حوض میرزا ناظر، بالا کوچه و چهل پایه و در کاشان آب انبار سیدحسین دخان، اشاره کرد.
ب) آب انبارهای روستایی: عموما در میدان های مرکزی روستاها ساخته می شدند. این آب انبارها معماری بسیار ساده ای داشتند و از مصالح موجود در محل و بیشتر بدون تزیینات و پیرایه ها، شکل می گرفتند. از نمونه های شناخته شده این آب انبارها می توان به آب انبار حاج سیدحسین در آبادی خنک (خونک) و آب انبار دو راه در آبادی در رحمت آباد استان یزد اشاره کرد.
ج) آب انبارهای قلعه ای: این آب انبارها بسیار ساده و اغلب به صورت حوض های سرپوشیده اند. مخزن آنها نسبتا کوچک و عمیق است و به شکل چاهی سریع در قسمت مرکزی آب انبار ساخته می شده است. برخی از آنها به نحوی با مجموعه بناهای قلعه ترکیب شده اند که بتوانند آب باران که روی بام ها و صحن قلعه روان می شود، جمع آوری و ذخیره کنند.
د) آب انبارهای میان راهی: این آب انبارها معمولا در مسیر جاده های کاروان رو و در کنار کاروانسراها شکل می گرفتند. آنها مخازن استوانه ای و پوشش گنبدی دارند و برخی نیز اطاق و کلاه فرنگی هایی برای استراحت مسافران و خواندن نماز دارند.
از نمونه آب انبارهای میان راهی می توان به آب انبارهای حوض بلند وزیر بر سر راه یزد به مشهد و آب انبار حاج حسین معمار در جاده یزد به تهران، اشاره کرد.
ه) آب انبارهای بیابانی: معمولا در بیابان های خشک و به منظور سیراب کردن دام ها ساخته می شدند.
مخازن این آب انبارها معمولا چهارگوش ساخته می شده و دیوارهای شان حدود دو متر بالاتر از سطح زمین بوده است.
منبع : روزنامه ابرار
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید بلیط هواپیما
ایران اسرائیل آمریکا روز معلم رهبر انقلاب معلمان مجلس شورای اسلامی بابک زنجانی مجلس خلیج فارس دولت دولت سیزدهم
تهران فضای مجازی هواشناسی شهرداری تهران سیل پلیس قوه قضاییه آموزش و پرورش بارش باران سلامت سازمان هواشناسی دستگیری
خودرو قیمت خودرو بازار خودرو قیمت دلار دلار قیمت طلا سایپا ایران خودرو بانک مرکزی کارگران تورم حقوق بازنشستگان
مسعود اسکویی تلویزیون رضا عطاران سریال سینمای ایران سینما دفاع مقدس تئاتر فیلم
دانشگاه علوم پزشکی مکزیک
رژیم صهیونیستی غزه جنگ غزه فلسطین چین روسیه حماس نوار غزه ترکیه عربستان اوکراین نتانیاهو
پرسپولیس فوتبال استقلال سپاهان تراکتور باشگاه استقلال لیگ برتر ایران رئال مادرید بایرن مونیخ لیگ قهرمانان اروپا لیگ برتر باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی اینستاگرام همراه اول شبکه های اجتماعی اپل ناسا وزیر ارتباطات تبلیغات گوگل پهپاد
کبد چرب کاهش وزن دیابت قهوه فشار خون داروخانه