انتخابات آمریکا - انتخابات ایران

پشت‌ پرده سیاست در ایران با وجود پیچیدگی‌ها و پنهان‌کاری‌هایش، گاه به‌اشکالی خود را جلوه‌گر می‌سازد یا حداقل آنکه قابل‌حدس می‌نماید. هرچند کمتر تحلیلگر و صاحب‌نظر و کنشگر سیاسی در مقطع انتخابات ریاست‌جمهوری نهم، شانسی برای پیروزی احمدی‌نژاد قائل بود اما مانورها و اقدامات وی در شهرداری تهران، به‌هرحال احمدی‌نژاد را به‌مثابه نامزدی جدی مطرح ساخته بود. البته چنانکه بعدتر از سوی نزدیکان و همفکرانش مورد تاکید قرار گرفت، وی با پروژه‌ای <پیچیده> و <چندلا‌یه> پیروز انتخابات شد و بر مسند ریاست‌جمهوری تکیه زد. اینک و در فاصله هشت ماه تا انتخاب رئیس‌جمهور آتی، پاره‌ای <پالس>ها و شواهد نشان از تحرک برخی <اوباماهای وطنی> دارد. حضور و <خودنمایی> و فعالیت و تبلیغات انتخاباتی این <اوباما>ها ظاهرا پابه‌پای تحولا‌ت در انتخابات آمریکا، متفاوت و پررنگ‌تر می‌شود. ‌
روند رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ایالا‌ت متحده کمتر از یک‌ماه دیگر به‌فرجام می‌رسد. تا اینجای کار نظرسنجی‌های گوناگون رسانه‌های متعدد در آمریکا و جهان، شانس بیشتری برای اوباما نسبت به مک‌کین قائل شده‌اند. اگر قرار باشد اوباما (دموکرات‌ها) و مک‌کین (جمهوریخواهان) را - از منظر تهران - به‌اجمال مورد بررسی و مقایسه قرار دهیم؛ به‌نظر می‌رسد با وجود اظهارنظرهای گاه متفاوت اوباما در مورد ایران و تعامل با جمهوری اسلا‌می، <خوش‌بینی>ها در تهران نسبت به دیدگاه‌های او و امکان برقراری گفت‌و‌گو با تیم سیاسی جدید مستقر در کاخ سفید، به‌گونه‌ای محسوس بیش از مک‌کین و جمهوریخواهان است. حداقل آنکه میان رویکردها و ادبیات اوباما و مک‌کین، فاصله‌گذاری محسوسی صورت می‌گیرد که برمبنای آن، واکنش و اتخاذ راهبرد و تعامل، متفاوت می‌شود. این ادعا - و نظر- را با برخی شواهد می‌توان پی‌گرفت و شفاف‌تر ساخت.
اگرچه درحال حاضر محمود احمدی‌نژاد گزینه و نامزد اصلی و شاخص محافظه‌کاران عنوان می‌شود اما به‌نظر می‌رسد که بخش واجد هژمونی در ساخت‌ قدرت، همزمان گزینه‌هایی دیگر را نیز مورد بررسی قرار می‌دهد یا حداقل آنکه از نظر دور نمی‌دارد. علی لا‌ریجانی، غلا‌معلی حدادعادل و علی‌اکبر ولا‌یتی، شاخص‌ترین و مناسب‌ترین گزینه‌هایی به‌نظر می‌رسند که می‌توانند به‌خوبی ایفاگر نقش <اوبامای وطنی> باشند و درصورت پیروزی دموکرات‌ها، در آن‌سوی <میز پینگ‌پونگ> به تعامل محتمل و گفت‌وگوی مفروض بپردازند. سه گزینه یادشده، افزون بر آنکه چهره‌هایی <معتمد> و <مورد وثوق> برای نظام سیاسی و هسته‌اصلی قدرت در ایران محسوب می‌شوند، از ادبیات، چهره و کنش سیاسی متفاوتی با احمدی‌نژاد برخوردارند. هرچند پس از انتخاب رئیس‌مجلس هشتم (لا‌ریجانی)، حدادعادل به حاشیه رفت و نوعی سکوت را برگزید و شخص لا‌ریجانی به‌ظاهر برای یک دوره- علی‌الحساب- از کرسی ریاست‌جمهوری صرف‌نظر کرد اما این‌ هردو، چندی است دوری جدید از فعالیت‌ها و تحرکات سیاسی را مورد توجه قرار داده‌اند. شاخص‌ترین شاهد برای این ادعا نوع پوشش رسانه‌ای این‌دو گزینه‌ - و نیز ولا‌یتی- است.
رفتار رسانه‌ای صدا و سیما به‌گونه‌ای برجسته، مستندات خوبی را برای تحلیل پشت‌پرده سیاست ایران دراختیار می‌گذارد.
هنگامی که خبر سفر لا‌ریجانی به شیراز و زیارت مرقد امامزاده احمدبن موسی(شاهچراغ) یا بازدید او از طرح گسترش حافظیه و کلنگ‌زنی باغ هنری مشاهیر ملی ایران، در صدر اخبار سیما - و حتی جلوتر از خبر نمازجمعه پایتخت- جای می‌گیرد و وقتی <رسانه ملی> حتی خبر <دیدارهای مردمی> لا‌ریجانی با برخی از شهروندان قمی (موکلا‌ن لا‌ریجانی) را نیز پوشش می‌دهد و منعکس می‌کند- اقدامی که درمورد کمتر نماینده مجلس شاهد آنیم- ظاهرا می‌توان و باید سفرها و سخنرانی‌ها و اظهارنظرهای رئیس مجلس را- از این پس- با دقت بیشتری پیگیری کرد. محتمل لا‌ریجانی امیدوار است که درصورت پیروزی اوباما، محافظه‌کاران بیشتری در مورد ضرورت حضور او در رقابت‌های انتخاباتی، بسیج شوند و هسته مرکزی بلوک قدرت را نیز بیش از پیش در مورد کارایی بیشتر خود نسبت به احمدی‌نژاد قانع سازد.
همین وضع- و البته تا حدودی کمرنگ‌تر- در مورد رئیس سابق مجلس قابل ردیابی است. صداوسیما درقبال حدادعادل نیز رفتاری جالب توجه نشان داده است. سخنان پیش از دستور حدادعادل تقریبا در تمامی بخش‌های خبری مورد توجه قرار می‌گیرد و در برخی از بخش‌ها مصاحبه اختصاصی با وی به خبر اضافه می‌شود. گفت‌و‌گوها و مصاحبه‌های ظاهرا تخصصی و فرهنگی و علمی با حدادعادل و ولا‌یتی، به‌گونه‌ای تقریبا پیوسته و به بهانه‌ها و مناسبت‌های گوناگون، از <رسانه ملی> پخش می‌شود. بماند که فعالیت‌های آقایان در سطح رسانه‌ها و محافل سیاسی و مجامع دینی، تغییر محسوسی یافته است.
این هرسه، محتمل‌ترین و مهم‌ترین گزینه‌هایی هستند که درصورت پیروزی اوباما در انتخابات ریاست‌جمهوری ایالا‌ت متحده، باید منتظر دور جدیدی از تحرکات و تبلیغات و فعالیت‌های انتخاباتی‌شان بود. سکوت تلویحی کنونی و تحرک خفیف ایشان، بی‌ارتباط با تعیین تکلیف انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و مشخص‌شدن حاکمان بعدی کاخ سفید، نیست.
می‌توان پیش‌بینی کرد که لحن انتقادی لا‌ریجانی در برابر احمدی‌نژاد و مقاومت مجلس در برابر سیاست‌ها و لوایح دولت نهم، درصورت پیروزی اوباما در آمریکا، تندتر و شدیدتر شود. چنانکه حضور محتمل ولا‌یتی و حدادعادل در رقابت سیاسی و تبلیغات معطوف به انتخابات- به‌ویژه با عنایت به جایگاه و مناسبات خاص آنان در درون ساخت ‌قدرت- بدین‌گونه، قابل حدس است.
‌ مگر آنکه جمهوریخواهان همچنان به حضور خود در کاخ سفید ادامه دهند و مک‌کین، سیاست‌ها و راه بوش را ادامه دهد؛ در این‌صورت محافظه‌کاران جدید در ایران، بهترین گزینه برای تعامل با <همتایان> آمریکایی خود خواهند بود. این ارزیابی و تحلیل، البته از منظر اردوگاه <راست> تدوین شده است و بخش قابل‌توجهی از سرنوشت انتخابات ریاست‌جمهوری دهم در پیوند با <رای> و کیفیت و کمیت حضور شهروندان خواهد بود. <همتاهای اوباما در ایران> از این زاویه نیز- بعدتر- نگرانی‌های جدی خواهند داشت

مرتضی کاظمیان

منبع : روزنامه اعتماد ملی