آسیب شناسی پیام کوتاه تلفن همراه

ارسال پیام های كوتاه -اس ام اس- در میان دارندگان تلفن همراه به خصوص جوانان محبوبیت فراوانی یافته، به گونه ای كه گزارش شركت مخابرات ایران نشان می دهد از ۱۱میلیون مشترك تلفن همراه در هفت ماه اول سال جاری، چهار میلیارد و ۲۰۰میلیون پیام كوتاه ارسال شده است.
براساس گزارش یاد شده مهرماه با ۶۷۰میلیون اس ام اس بیشترین و تیرماه با ۹۰۵ میلیون اس ام اس، كمترین آمار ارسال پیام كوتاه را دارا بوده اند.
متوسط ارسال اس ام اس در هر ماه ۶۰۰میلیون و متوسط روزانه ۲۰میلیون پیام بوده است.
با توجه به آمارهای فوق می توان این گونه نتیجه گرفت كه اس ام اس به عنوان یك وسیله ارتباطی مدرن و نوظهور می تواند به خوبی در نقش رسانه ای تأثیرگذار ظاهر شود و با كاركردهای مهم همچون ایجاد ارتباط انسانی، پیام رسانی، سرعت عمل، از آن در جهت اطلاع رسانی به موقع، سریع و تأثیرگذار در تمام زمینه های اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و... استفاده كرد، كه همه این موارد در گرو نوع نگاه و شیوه هدایتی متولیان امور به این پدیده اجتماعی است.
اما عكس موارد مذكور هم می توان در نظر گرفت به این گونه كه از پیام های كوتاه در راستای مردم آزاری، هتك حرمت شخصیت های حقیقی و حقوقی، ایجاد فضای تنش و تشویش اذهان عمومی، تضعیف باورهای دینی و ملی مردم و از همه مهمتر نقض حریم خصوصی شهروندان استفاده كرد كه متأسفانه در حال حاضر این موارد تا حدودی كاركرد پیام كوتاه یا اس ام اس در ایران را تشكیل می دهد!
● كاركردهای منفی اس ام اس
امروزه دریافت پیام های كوتاه غیراخلاقی از طریق تلفن همراه تقریبا به یك امر عادی مبدل شده و گویا دست هایی در كار است تا شكستن حریم های عرفی و اخلاقی جامعه در فضای مجازی اس ام اس را در كشورمان نهادینه كند! كه در سایه نبود قوانین بازدارنده این امر به شیوه ای لجام گسیخته در حال گسترش است.
برای اطلاع از كاركردهای پیام های كوتاه و نحوه استفاده شهروندان از این رسانه نوظهور نظرات برخی از شهروندان تهران را جویا شدیم.
«فرشته اكبری» دبیر یكی از دبیرستان های تهران است، وی اس ام اس را یك پدیده اجتماعی در دنیای مدرن امروزی می داند و می گوید: «قبلا برای احوال پرسی دوستان و اقوام به دیدن آنها می رفتیم، اما وقتی تلفن آمد این احوال پرسی و دید و بازدیدها به تماس های تلفنی تغییر شكل داد یعنی فقط صدای فرد مورد نظر را می شنیدیم. تلفن همراه هم كه جای خود دارد با ایجاد امكان اس ام اس و به دلیل كم هزینه بودن آن ارتباط صدایی هم قطع و فقط با نوشتن چند جمله كوتاه مثل حال شما چطور است، سلام، خوبی و... خلاصه شد!»
وی می گوید: «به نظر من پیام های كوتاه دنیای ما را به سوی دنیایی بی عاطفه و عاری از احساس و كاملا ماشینی سوق داده است.»
«كامران وثوق نژاد» در میدان امام خمینی(ره) فروشگاه لوازم صوتی و تصویری دارد، وی می گوید: «بیشترین استفاده من از اس ام اس ارسال و دریافت جوك و لطیفه بوده است، حالا شاید گاهی وقت ها هم حال و احوالی از دوستان و اقوام از این طریق بپرسم اما این مورد كاربرد كمتری دارد.» همكار دیگرش نیز معتقد است كه كاركرد اس ام اس در ایران بیشتر در دایره جوك و طنز دور می زند. وی می گوید: «طنز و فكاهی و لطیفه نقش مهمی در التیام بخشیدن به خستگی اعصاب و روان به ویژه در خلال امور روزمره دارد و پیام های كوتاه نیز به خاطر ایجاد زنگ تفریحی كوتاه در خلال كار روزانه، طرفداران فراوانی دارند.»
یكی دیگر از فروشندگان لوازم صوتی و تصویری از این كه اس ام اس های غیراخلاقی برایش ارسال می شود كلافه شده و در این باره نمی داند چه كار كند. وی كه حدود ۵۶ سال سن دارد می گوید: «هر روز مطالبی برایم از شماره های ناشناس ارسال می شود كه حقیقتا خواندن آنها شرم آور است، برای جلوگیری از این كار به مخابرات مراجعه كردم، می گویند این پیام ها از طریق اینترنت به تلفن های همراه ارسال می شود و امكان ردیابی آن میسر نیست، حال من مانده ام كه با این موضوع چكار كنم.»
فرد دیگری كه او هم از دریافت پیام های ناشناس و همچنین تبلیغات برخی بانك ها توسط تلفن همراهش حسابی كلافه شده با انتقاد به این نوع تبلیغات می گوید: «از صبح تا شب رادیو و تلویزیون مدام آگهی های بازرگانی و تبلیغات بانك ها را پخش می كنند، حال نمی دانم چه لزومی دارد كه هر روز باید این آگهی ها را از طریق اس ام اس هم دریافت كنیم، آیا این موضوع نقض حریم شهروندان نیست!؟ از همه مهمتر اگر بخواهیم از این پیام ها برایمان ارسال نشود باید چكار كنید...»
● لطفاً تقاضا كنید!
بسیاری افراد در گفتگو با سرویس گزارش كیهان از دریافت آگهی های تبلیغاتی به صورت اس ام اس انتقاد می كنند. یكی از مسئولان شركت ارتباطات سیار مخابرات در پاسخ به سؤالم می گوید: «مشتركان تلفن همراه می توانند از طریق تماس با تلفن ۰۹۹۹۰ و اعلام نام و نام خانوادگی، شماره تلفن همراه و شماره پرونده مندرج در شناسنامه سیم كارت، تقاضای قطع و عدم دریافت پیام كوتاه تبلیغاتی را بكنند.»
شركت ارتباطات از خرداد ماه سال گذشته به منظور رعایت حقوق مشتركین شرایط انتخاب برای آنان در مورد پیام های كوتاه تبلیغاتی ایجاد كرده است. آن دسته از مشتركانی كه مایل به دریافت پیام كوتاه تبلیغاتی و اطلاع رسانی كه به صورت انبوه ارسال می شود، نیستند كماكان می توانند از طریق تماس با تلفن گویای اعلام شده از شمار دریافت كنندگان این گونه پیام ها خارج شوند.
در طول قریب به یكسال گذشته تنها سه هزار و ۵۶۱ نفر مشترك شركت ارتباطات سیار درخواست عدم دریافت اینگونه پیام ها را داده اند.
● اطلاع رسانی توسط اس ام اس
اگر یكی از اساسی ترین وجوه پیام های كوتاه تلفن همراه را وجهه اطلاع رسانی آن بدانیم درخواهیم یافت كه به ویژه در مقاطعی معین و همزمان با وقوع برخی حوادث سیاسی، فرهنگی و اجتماعی، اس ام اس می تواند نقش اطلاع رسانی خود را به بهترین وجهی ایفا كند، نمونه بازر آن را در ایام انتخابات شاهد بوده ایم، اما چرا تاكنون این رسانه مهم و فراگیر در جامعه ماجدی تلقی نشده و چگونه می توان از آن به عنوان یك ابزار مهم در امر اطلاع رسانی استفاده كرد؟
«رضا كرمی» كارشناس مسائل اجتماعی درباره كاركردهای اس ام اس در ایران می گوید: «متأسفانه باید اذعان داشت كه از پیام های كوتاه استفاده های بهینه صورت نمی گیرد، چرا كه به جرات می توان گفت از میان پیام های ارسال شده شاید یكی دو درصد آنها مفید و ضروری به نظر برسد و بقیه آن در حیطه طنز، فكاهی، شوخی و اهانت است.» وی به نحوه كنترل پیام های كوتاه اشاره می كند و می گوید: «اگر فضای پیام های كوتاه را بخشی از حریم خصوصی افراد به حساب آوریم در این صورت به هیچ عنوان امكان كنترل آن وجود ندارد بلكه فرهنگ و سطح آگاهی جامعه باید به حدی برسد كه خود مردم پذیرای این چنین پیام های غیراخلاقی نباشند، یعنی در این رابطه نیاز به فرهنگسازی مهم و موثری داریم تا از یك طرف جامعه را با كاركردهای مثبت پیام های كوتاه آشنا كند و از طرف دیگر راه را بر بسترهای غیراخلاقی این چنین فضایی ببندد.»
این كارشناس مسایل اجتماعی معتقد است كه اگر برای بسترسازی فرهنگ استفاده از پیام های كوتاه چاره ای اندیشیده نشود این فضا آلوده به مسایلی خواهد شد كه در درازمدت جامعه اسلامیمان را با مشكلاتی روبرو خواهد كرد كه آنگاه كنترل و مهار آن هزینه های سنگین برای كشورمان در پی خواهد داشت.
اما «كیومرث فلاحی» كارشناس ارتباطات انسانی و استاد دانشگاه پیشنهادات جالبی را مطرح می كند و می گوید: «مسئولین وزارتخانه هایی مثل فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارتباطات می توانند با دایر كردن مراكزی خبری در حوزه پیام های كوتاه فعالیت كنند و اخبار مهم و روز ایران و جهان را برای دارندگان تلفن همراه در طول روز ارسال نمایند كه این امر مهم چند پیامد مثبت در جامعه خواهد داشت.»
این كارشناس ارتباطات انسانی درباره پیامدهای مثبت پیشنهادش می گوید: «اولین پیامد مثبت آن این كه فرهنگ استفاده صحیح از پیام های كوتاه را در میان دارندگان تلفن همراه نهادینه می كند، یعنی مشتركان تلفن همراه به این موضوع به خوبی پی می برند كه ارسال یا دریافت پیام كوتاه فقط جوك و طنز و پرده دری و نادیده انگاشتن معیارهای عرفی و اخلاقی جامعه نیست، بلكه از این وسیله ارتباطی می توان همانند یك روزنامه یا سایت خبری كه هر لحظه در دسترس می باشد استفاده كرد.
دومین مورد هم سلامت روحی و روانی جامعه است، چون اگر ارسال اخبار به روز و مهم در سراسر دنیا را به نقل از سایت های خبری به صورت مدام برای مشتركان تلفن همراه ارسال نماییم، دیگر مجالی برای مطالب غیراخلاقی نخواهد ماند و چه بسا افرادی هم باشند كه بی صبرانه مشتاق دریافت اخبار مهم داخلی و خارجی از طریق اس ام اس باشند سومین مورد هم این است كه اگر اخباری تحریك آمیز به قصد تشویش اذهان عمومی و علیه امنیت ملی برای دارندگان تلفن همراه ارسال شود، این افراد باتوجه به اطمینانی كه به اخبار ارسالی وزارتخانه متولی ارسال خبر دارند به راحتی به صحت و سقم اخبار پی می برند و هر خبر مشكوك و غیرموثقی را نمی پذیرند.»
امروز با این واقعیت روبرو هستیم كه كاركرد بی قید و شرط رسانه ای اس ام اس سبب شده كه پیام های كوتاه دارای نوعی اثرگذاری مثبت یا منفی در جامعه باشد.
● هرزنامه های موبایلی
ایجاد مزاحمت و مردم آزاری از طریق پیام های كوتاه تلفن همراه فقط مختص كشورمان نیست بلكه بسیاری از كشورهای جهان نیز با این پدیده جدید و مشكلات آن دست به گریبانند.
به عنوان مثال پیام های كوتاه ناخواسته و مزاحمت های آن باعث دردسركاربران تلفن همراه در كره شده است و دولت این كشور در نظر دارد با اتخاذ یك سری راهكارهای جدید با این مشكل دنیای نوین به مبارزه برخیزد. به گزارش پایگاه خبری تالیانیوز، به منظور حل این معضل كمیته ارتباطات كره در نظر دارد با تعیین یك سری مجازات های خاص برای اپراتورهای تلفن همراه و بازاریاب هایی كه به طور غیرقانونی به فعالیت در این زمینه مشغولند به این مشكلات خاتمه دهد.

منبع : روزنامه کیهان