راهنمای عملی زنده ماندن در زلزله

• پیش از آن كه زلزله اتفاق بیفتد...
• اول از همه به فكر مكانی باشید كه در آن زندگی می كنید. بسیاری از بناهای تهران خصوصاً در مركز و جنوب شهر قدیمی هستند، خانه هایی بدون اسكلت فلزی. تا قبل از تصویب قانون ایمن سازی منازل در دهه شصت، بسیاری از خانه هایی كه با اسكلت فلزی ساخته می شدند هم اصول ایمن سازی را رعایت نمی كردند. ضمن اینكه اصولاً بساز و بفروش های تهران افرادی هستند كه اصولاً صلاحیت ساخت مسكن را ندارند و غالباً تشكیل شده اند از افراد كم سواد و سودجو كه برای سود بیشتر حاضرند با جان شما معامله كنند. اما چیزی كه مسلم است خانه های قدیمی مقاومت كمتری در برابر زلزله دارند. اگر در چنین مكانی زندگی می كنید حتماً به فكر تهیه یك مكان ایمن باشید. فعلاً دست به نقد اگر می توانید نقشه ای از گسل های تهران تهیه كنید و به شدت از تهیه مسكن روی مرز گسل ها خودداری كنید. هیچ ساختمانی با هر درجه ضریب ایمنی در مرز گسل ها سالم نخواهد ماند.
• شصت درصد زلزله ها در نیمه شب اتفاق افتاده است. بعید نیست كه زلزله تهران هم جزء همین شصت درصدی ها باشد. فراموش نكنید كه بعد از این لباس كامل را در كنار تخت و در دسترس قرار دهید.
• همین الان كه این نوشته را تمام كردید بروید دو تا بطری نوشابه خانواده خالی را از آب پر كنید و داخل ماشین بگذارید. حواستان باشد كه همیشه آن را پر نگه دارید و دو بطری دیگر هم پرآب كنید و در مكانی امن در خانه قرار دهید.
• مكان های امن خانه را شناسایی كنید.
• یك ساك كوچك تهیه كنید. سعی كنید از نوعی باشد كه دسته بلند دارند و روی دوش قرار می گیرند. یا یكی از این كوله پشتی ها كه قدیم ها برای كوهنوردی و در حال حاضر برای مدارس استفاده می شود. چند تا كنسرو تن ماهی، كمی خشكبار، قند، یك رادیوی كوچك و یك چراغ قوه داخل آن بگذارید. برای تمام این وسایل باطری تهیه كنید و حواستان باشد هر دو ماه باطری را عوض كنید. قوطی های تن ماهی را قبل از سررسید مهلت مصرف عوض كنید. اگر جا باشد بطری های آب را هم داخل همین ساك قرار دهید. پیچ گوشتی، شمع، چاقو، سوت و آچارفرانسه را هم داخل همین ساك قرار دهید. لوازم كمك های اولیه را در این ساك قرار بدهید. شامل یك قیچی كوچك، باند استریل، چسب، قرص آنتی بیوتیك و استامینوفن، قرص اسهال، الكل و داروی مسكن، اگر دارویی دارید كه عدم مصرفش باعث مرگتان می شود از آنها هم چندتایی در ساك قرار بدهید. اگر از سوییچ ماشینتان دو تا دارید یكی را داخل ساك قرار دهید. اگر ندارید بروید یكی تهیه كنید بعد آن را داخل این ساك قرار دهید. یك بسته دستمال كاغذی رولی فراموش نشود. چند متر طناب، حوله، كوچك، مقداری پول و طلا یك یا دو قطعه خیلی كوچك از یادگاری كه خیلی برایتان ارزش دارد.
• داخل اتاق خواب را از لوستر و تابلو و اكواریوم و آینه و هر چه وسایل این طوری است خالی كنید. تنها یك تخت برای اتاق خواب كافی است و احیاناً یك میز آرایش بدون آینه. همین لوازم را از اتاق خواب بچه بردارید. در مورد اتاق خواب او با سخت گیری بیشتری كار كنید.
• با خیال نسبتاً راحت بخوابید.
• اگر زلزله اتفاق افتاد...
• قبلاً برایتان گفتم تمام جاهای امن خانه را مشخص كنید. چارچوب درها، زیر میز ناهارخوری و كنار ستون ها بهترین مكان ها هستند.
• اگر هنگامی كه خواب بودید دیدید كه زمین می لرزد زیاد به خودتان زحمت ندهید، تا از گیجی خواب بیدار شوید زلزله تمام شده است. مدت زلزله بین سی ثانیه تا یك دقیقه است. اگر از شانس بدمان زلزله یك دقیقه ای نصیبمان شد باز هم از جایتان تكان نخورید در جایی كه هستید بمانید و سرتان را حفظ كنید. چون ساختمانی كه سی ثانیه جلوی زلزله ایستادگی كرده است سی ثانیه دیگر هم ایستادگی خواهد كرد. اگر دسترسی شما به یكی از این نقاط با یك گام امكان پذیر است به طرف آن بروید. اگر قرار است چند قدم تا آن مكان بردارید شاید بهتر باشد در جای خود سنگر بگیرید. حركت در هنگام زمین لرزه كار بسیار سختی است.
• اگر عادت دارید كنار تختتان پارچ آب بگذارید حتماً از این به بعد از پارچ و لیوان پلاستیكی استفاده كنید.
• بعد از این كه زلزله اتفاق افتاد...
• بعد از زلزله بسیار دقت كنید بیشتر آسیب ها از این زمان به بعد شروع می شود.
• اول اینكه مراقب هر حركت خود باشید. به هیچ وجه از تخت خارج نشوید. احتمالاً این نوشته را در مورد پاكسازی اتاق خواب از تابلو و آینه زیاد جدی نگرفتید، یا شب قبل پارچ آب و لیوان را كنار تخت گذاشته اید و اینها حالا تبدیل شده اند به بلورهای زیبای شیشه. بعد از زلزله برق ها قطع شده است و از نور و این حرف ها خبری نیست. حواستان باشد كه یك حركت اضافی می تواند باعث بریدگی بسیار بد در پایتان بشود. باز هم حواستان باشد كه در این شرایط برخی از ساختمان ها تبدیل شده به تل عظیمی از خاك. زخم بسیار راحت عفونی می شود تا حالا اسم كزاز و قانقاریا به گوشتان خورده؟ دوا و دارو هم كه دیگر خوابش را ببینید. پس حواستان باشد به این راحتی خودتان را زخمی نكنید.
• اگر دمپایی روفرشی تان را پیدا نمی كنید، یك تكه از ملافه روی تشكتان را بكنید و دورپایتان بپیچید. سعی كنید قسمت كف را بسیار كلفت بپیچید. اگر همسر دارید به او هم توصیه كنید همین كار را بكند. بسیار سریع عمل كنید اما هول نشوید تا حال هر چه می خواست بشود شده.
• به سرعت فرزند كوچكتان (تا ده سال) را بغل كنید و به طرف در بروید به همسرتان ماموریت بدهید به طرف ساك و آب برود. اگر فرزندتان بزرگ تر از ده سال است اجازه بدهید خودش راه برود.
• احتمالاً چارچوب در خانه از شكل خارج شده است. شاید ناچار شدید با كمی زور آن را باز كنید. اگر خواستید با زور شانه آن را باز كنید، دقت كنید كه خیلی محكم ضربه نزنید. هیچ كس از آن سمت در خبر ندارد.
• زیاد نگران بسته نشدن در خانه نشوید. نسبت خانه نیمه ویران به افراد دزد بیشتر از آن است كه به خانه شما هم دستبرد بزنند.
•به هیچ وجه به این تصور نباشید كه خانه شما كه جلوی زلزله ایستادگی كرده بعد از این هم جای امنی است. از خانه خارج شوید. حتماً با لباس گرم خارج شوید اگر توانستید یك پتو هم همراه بردارید، سرما هم به اندازه زلزله كشنده است، به گونه ای از خانه خارج شوید كه گویی بار آخر است كه این آخر را ترك می كنید.
•شما جلو حركت كنید. بعد فرزندتان بعد همسرتان. اگر ناچار شدید كودك تان را در بغل بگیرید بهتر است فردی كه كودك را در بغل می گیرد از عقب حركت كند. در حین حركت بسیار دقت كنید حتماً دستان خود را به دیوار (اگر باقی مانده باشد) یا نرده یا به چیزی بگیرید. بسیار احتمال دارد كه زیر پایتان ناگهان خالی شود و این دست گرفتن كمك می كند كه پرتاب نشوید.
•اگر در طبقات بالا زندگی می كنید به آرامی پایین آمدن را شروع كنید. چراغ قوه را شما در دست بگیرید و هر قدم را حساب شده بردارید و بعد نور را به عقب بیندازید كه همسر و فرزندتان بتوانند شما را تعقیب كنند. به هیچ وجه ندوید.
•اگر بوی گاز شنیدید چراغ قوه را خاموش كنید و سعی كنید در تاریكی راهتان را پیدا كنید. به هیچ عنوان از كبریت یا فندك استفاده نكنید.
• در حیاط آپارتمان بسیار مراقب باشید. دهانه تمام چاه ها حالا دیگر باز شده است، ممكن است با كمی آجر یا سیمان پوشیده شده باشد و شكل كامل یك دام را برای فرو بردن شما تشكیل داده باشد. از كنار دیوار حركت كنید تا به در برسید و زیاد سرعت نداشته باشید. اگر برایتان امكان دارد همین الان مكان چاه منزلتان را پیدا كنید و آن را شناسایی كنید.
•اگر فكر می كنید كه می توانید با دست خالی به كمك همسایه ها بروید حتماً این كار را بكنید.
• خیلی خیلی مراقب بوی گاز باشید. اگر این بو را حس كردید به سرعت به طرف جهت مخالف آن فرار كنید. هنگام حركت سعی كنید از وسط خیابان یا كوچه عبور كنید (كنار های پیاده رو معمولاً یكی از هزاران دهانه چاهی هستند كه حالا دیگر سرپوش ندارند.)
زمانی كه از كار نجات همسایه ها فارغ شدید به دقت این اعمال را انجام دهید.
• اگر در مركز شهر هستید هر چه سریع تر خود را به سمت خارج شهر برسانید. به ذهنتان هم خطور نكند كه به همراه زن و بچه برای نجات برادر یا خواهر یا پدر و مادری كه دو خیابان بالاتر یا پایین تر هستند بروید. من شما را درك می كنم كه دوست دارید برادر، خواهر، مادر یا پدر خود را هم نجات دهید اما فرزندان خود را فراموش نكنید. شما سوپرمن نیستید. در ضمن اگر مجرد هستید حتماً برای نجات افراد خانواده اقدام كنید. عموماً خطاب من در این نوشته افراد متاهل است.
• اگر خواستید برای خروج فردی كه از زیر آوار فریاد می كشد بروید دو نكته را فراموش نكنید:
اگر واقعاً فكر می كنید می توانید این كار را بكنید، حتماً یك كلنگ داخل ماشین تان بگذارید بعد از زلزله می فهمید مخترع آن چه نعمتی را اختراع كرده است. اگر نیمی از بدن فردی را بیرون از آوار دیدید با كمك كلنگ و احتمالاً دو سه نفر دیگر شاید بتوانید از زیر خاك خارجش كنید. اگر تنها از زیر هزاران كیلو آوار صدایش را شنیدید بهتر است دست به هیچ اقدامی نزنید تا شاید كمك های خاص با وسائل ویژه برسند. هنگام خروج همان فردی كه نیمه در آوار قرار دارد بسیار حساب شده عمل كنید. یك حركت اشتباه می تواند باعث شود كه دیوار نیمه خراب روی سرش خراب شود و برای همیشه صدایش قطع شود. می دانستید یكی از بیماری های روانی رایج بعد از زلزله مختص كسانی است كه با همین حركت اشتباه باعث مرگ عزیزی شدند و تا آخر عمر خود را سرزنش می كنند كه چرا آن روز آن حركت اشتباه را كردند؟
• یك نكته دیگر: همین الآن به همه دوستانی كه دوستشان دارید این نكته ها را بگویید. به برادر، خواهر، مادر و پدر.

منبع : روزنامه شرق