کارنامه ۱۰ ساله بانک مرکزی اروپا

ما به استقلال بانک مرکزی اروپا احترام می گذاریم ولی بانک مرکزی اروپا نیز باید با مسائل مختلف بر اساس مسوولیت های خود رفتار کند . این اظهارات نخست وزیر اسپانیاست که ضمن انتقاد شدید از سیاست های پولی بانک مرکزی اروپا با تصمیم این بانک برای افزایش نرخ بهره بانکی در اروپا از ماه آینده مخالفت کرده است .
خوزه لوئیس زاپاترو با انتقاد از سیاست های پولی بانک مرکزی اروپا معتقد است ژان کلود تریکت رئیس بانک مرکزی اروپا باید در اظهارات خود درخصوص نرخ بهره بانکی بیشتر دقت کند .
اظهارات رئیس بانک مرکزی اروپا مبنی بر افزایش نرخ بهره بانکی اروپا طی ماه آینده تاثیر منفی زیادی بر شاخص های سهام در بازارهای بورس اروپا داشته است و اسپانیا که طی ماه های اخیر با کاهش شدید رشد اقتصادی و رشد تورم روبه رو بوده است به شدت مخالف سیاست های بانک مرکزی اروپا در زمینه افزایش نرخ بهره بانکی است .
هفته گذشته مصادف بود با دهمین سالگرد تاسیس بانک مرکزی اروپا در منطقه تجاری فرانکفورت. این نهاد مهم اروپایی در آغاز مخالفان فراوانی داشت اما اکنون بسیاری از آنها نسبت به ضرورت، اهمیت و موفقیت آن متقاعد شده اند. ژاک روف اقتصاددان فرانسوی در سال ۱۹۵۰ پیش بینی کرده بود که اروپا یا به وسیله یک واحد پول مشترک به موفقیت می رسد یا هرگز موفق نخواهد شد. نخستین طرح ها برای ایجاد واحد پول اتحادیه اروپا در دهه های ۶۰ و ۷۰ تهیه شد اما فشار برای عمل کردن در نهایت از خارج آمد. هلموت اشمیت صدراعظم پیشین آلمان که در آن زمان وزیر دارایی این کشور بود موضوع را چنین به خاطر می آورد: «اندیشه واحد پول مشترک، برآیند جنگ ویتنام و سیاست مالی دولت نیکسون بود که تعهد فروش طلا را به عنوان پشتوانه دلار لغو کرد.» علاوه بر این در سال های ۱۹۷۲ و ۱۹۷۳ اصل توازن ثابت میان ارزها مطرح شد. وزرای دارایی آن روز فرانسه و آلمان در واقع علیه حذف سیستم مبادله ارزی ای که از ۱۹۴۵ عمل می کرد به پا خاستند اما ما طبعاً نمی توانستیم با وزن اقتصادی سنگین آمریکا مقابله کنیم. به این ترتیب این موضوع را که در سال ۱۹۷۲ شش و بعداً ۹ عضو آن زمان بازار مشترک اروپا ارز مصنوعی جدیدی را پذیرفتند، می توان نوعی دفاع اضطراری در برابر دلار به حساب آورد. آنها متعهد شدند که به واحدهای پولشان تنها در مرزهایی بسیار محدود امکان نوسان بدهند. این قاعده مبادله ارزی باید تبادل کالا، خدمات و سرمایه را میان کشورهای عضو بازار مشترک اروپا تسهیل می کرد. این هدف با مداخله بانک های مرکزی کشورهای سهیم عملی بود. محاسبات با یک واحد پول مصنوعی به نام Europan Curreny Unit یا ECU انجام می شد.
هلموت اشمیت در این مورد می گوید: «ما آن زمان این هدف بیان نشده را داشتیم که بعدها از ای سی یو یک ارز واحد ایجاد کنیم. کاملاً روشن نبود که این ارز نهایی باید باشد. احتمالاً قرار بود این ارزی باشد که به موازات ارزهای ملی به کار می افتد. کسی که وارد عمل شد و ایده را پیش برد، ژاک دلور بود.
ژاک دلور به عنوان رئیس کمیسیون اروپا زمینه های بنیادین واحد پول مشترک اتحادیه را تدارک دید که ۱۰ سال پیش به تشکیل بانک مرکزی اروپا و یک سال پس از آن به گردش یورو منتهی شد اما از دید کارل اتو پول رئیس وقت بانک مرکزی آلمان این موفقیت تاریخی مارک آلمان بود که سبب ایجاد یورو و بانک مرکزی اروپا شد.»
وی معتقد است: «موضوع برای کشورهایی مثل هلند یا دانمارک قابل پذیرش بود.» آنها گفتند: «ما خیلی کوچک هستیم و وقتی آلمانی ها یک سیاست درست مالی پیش می گیرند ما هم می توانیم آن را دنبال کنیم. برای فرانسه مساله بر سر پرستیژ بود.» امروز در شورای بانک مرکزی اروپا همه کشورهای عضو اتحادیه نماینده دارند. یعنی سیاست پولی اروپا را دیگر نه بانک فدرال آلمان بلکه شورایی تعیین می کند که همه کشورهای عضو اتحادیه در آن حضور دارند.بانک مرکزی اروپا ۱۰ سال پیش کار خود را آغاز کرد و ویم دویزنبرگ هلندی نخستین رئیس آن بعداً به مستر یورو معروف شد و این ناحق نبود. تحت نظارت او، بانک مرکزی اروپا توانست یورو را به صورت پول نقد در ۱۲ کشور عضو آن روز اتحادیه به گردش در آورد و به آن ثبات ببخشد. آلمانی ها از همان آغاز اصرار داشتند که بانک مرکزی اروپا براساس الگوی بانک فدرال آلمان سازماندهی شود. یعنی این نهاد تنها به پاسداری از ارزش و ثبات پول متعهد است و به صورت کاملاً مستقل عمل می کند. هیچکس مجاز به دخالت در تصمیمات این نهاد نیست حتی اگر بعضی وقت ها از رم یا پاریس فشار بیاید که بانک مرکزی اروپا باید برای تحرک بخشیدن به اقتصاد، در سیاست های مالی نرمش نشان دهد. فرانسوی ها در مرحله نخست به تعیین دویزنبرگ هلندی به ریاست بانک مرکزی اروپا اعتراض داشتند اما بعد او متعهد شد که نصف دوره ماموریتش را به ژان کلود تریشه فرانسوی بسپارد و به این ترتیب موافقت فرانسوی ها را با کار بانک مرکزی جلب کرد. دویزنبرگ در آن زمان درباره جانشین خود گفت: «بهترین حالت این است که او کپی من باشد زیرا جانشین من هم باید برای ثبات یورو همه کاری بکند. آنچه ما مثل هر بانک مرکزی دیگری نیاز داریم ایجاد اعتماد در مردم و حفظ این اعتماد است.» امروز حدود ۳۲۰ میلیون اروپایی به یورو اعتماد دارند. یورو وسیله پرداخت ۱۶ کشور است و شش کشور دیگر اکثراً از کشورهای کوچک اتحادیه بدون آنکه یک رای در بانک مرکزی اروپا داشته باشند آن را در سکوت به جریان انداخته اند. متقاضیان جدید هم با بی صبری انتظار ورود خود را به باشگاه یورو می کشند. هلموت اشمیت در این مورد اظهار می کند: «به نظر من نیم قرن دیگر لازم است تا بتوانیم از کامل شدن اتحادیه اروپا حرف بزنیم اما یورو خواهد توانست خود را ظرف کمتر از یک دهه به عنوان یک ارز جهانی ثابت کند.»

منبع : روزنامه سرمایه