مشتری در دام محصولات پرزرق و برق

با نگاهی اجمالی به بازار امروز ایران، شرکت های موفق را به ندرت می توان یافت. بیشتر شرکت ها اگر هنوز به مسیر پرفراز و نشیب خود ادامه می دهند، باید مدیون شرایطی باشند که در آن همه چیز به نفع آنها تمام می شود؛ مثلاً در شرایطی که تورم به شدت بالاست و در نتیجه آن تغییری در گرایش مصرف مصرف کنندگان حاصل می شود، بسیاری از شرکت ها که پیش از این با فروغ کمی در نظر مشتریان روبه رو بودند به یک باره با تحولی در فروش بی سابقه محصولات خود مواجه می شوند.
مصداق این مساله را می توان در زمان افزایش قیمت مرغ و گوشت دید که مصرف کنندگان کم درآمد را به مصرف پروتئین های گیاهی سوق می دهد؛ بدیهی است که در این شرایط تولیدکنندگان مواد پروتئین گیاهی نسبت به گذشته فروش بیشتری خواهند داشت. کاملاً روشن است که تعداد شرکت هایی که در ایران به درستی در مسیر بازاریابی خود گام برمی دارند و از اهداف بلندمدت روشنی برخوردارند، بسیار اندک است. در این میان، شرکت هایی وجود دارند که برای رسیدن به منافع نامشروع خود حاضرند محصول خود را با قیمتی ناچیز اما به شرط فروش بیشتر در دست مصرف کنندگانی قرار دهند که هنوز شرایط لازم برای برخورداری از آن محصول را ندارند. متاسفانه یکی از شرکت های اپراتور تلفن همراه در یکی، دو سال اخیر برای جذب مشتریان بیشتر بازار هدف خود را در میان نسل نوجوان و جوان کشور تعریف کرده است، بی آنکه از اهمیت شخصیت مصرف کننده و ارزش های فرهنگی اش مطلع باشد. همانطور که می دانید تولیدکننده به غیر از در نظر گرفتن منافع شخصی خود باید به نگرش مصرف کننده نیز احترام بگذارد.
اگر قرار باشد هر شرکتی تنها برای رسیدن به منافع سودآور در میدان تولید محصولات کشور قدم بگذارد، دیگر نمی توان به حرکت درست نسل های جوان اطمینانی داشت چراکه در دنیای امروز این محصولات هستند که به زندگی آدم ها سمت وسو می دهند. انتخاب یک محصول نامناسب از سوی خریدار می تواند شیوه زندگی او را دستخوش تغییرات چشمگیری سازد. نوجوانی که تا دیروز به دنبال بازی های کامپیوتری بود، امروز به راحتی و با مبلغ بسیار ناچیزی به تلفن همراه دسترسی دارد و تمامی سرگرمی های خود را در این جعبه جادویی کوچک جست وجو می کند. باید بپذیریم که شرکت های موفق دنیا آنهایی هستند که علاوه بر کسب سودهای بالا، محصولی مطلوب و محبوب مصرف کننده عرضه می کنند و در کنار رسیدن به اهداف سودآور خود، لذت را نیز به مصرف کننده می بخشند؛ لذتی که مشتری سالیان سال آن را در یاد خواهد داشت. بالعکس در ایران بیشتر شرکت ها با صرف هزینه های بالا در ساخت و طراحی کمپین های تبلیغاتی تنها با فکر فروش بیشتر محصولات خود هیچ ارزشی را برای نسل خریدار خود قائل نیستند و با دلخوش ساختن آنها به محصولات سرگرمی بخش موقتی، شخصیت او را برای زندگی در این دنیای پیچیده شکل می دهند. مساله نگران کننده اثرگذاری منفی تولیدکنندگان بر طریقه مصرف خریداران است. اینکه شرکت ها می توانند با تولید یک محصول جدید و دوست داشتنی، گرایش مصرف را در مصرف کننده ایجاد کنند، یک امتیاز مثبت و باارزش برای شرکت ها محسوب می شود بنابراین شرکت ها باید از اصول اخلاقی پیروی و محصولی را به بازار عرضه کنند که نیاز مخاطبان را به نحو احسن مرتفع سازد نه اینکه او را دچار مسائلی سازد که از مسیر واقعی زندگی خارج شود.
متاسفانه روی آوردن قابل توجه کودکان و نوجوانان به مصرف خوراکی های کم ارزش غذایی همچون فست فودها، چیپس ها، پفک ها و آشامیدنی های مضر شرکت های تولیدکننده را به شتاب بیشتری در جهت افزایش محصولات خود واداشته است. در واقع در اینجا یک نوع بازاریابی غیراخلاقی کاملاً مشهود است، به طوری که تولیدکننده به هر طریقی می کوشد تا با تبلیغات پرهزینه و استفاده از بسته بندی های جذاب، مشتری را به مصرف هرچه بیشتر محصول نامرغوب خود هدایت کند. در این میان نقش مراکز استاندارد و بهداشت کاملاً حائز اهمیت است و انتظار می رود که آنها بتوانند اقدامات موثرتری درخصوص جلوگیری از تولید انبوه چنین محصولاتی صورت دهند. از آنجا که یکی از دغدغه های مصرف کنندگان، گرانی بیش از حد مواد اولیه است، در دهه اخیر بیشتر شاهد ورود محصولات مشابه به بازار موادغذایی هستیم. مثلاً ورود خیره کننده انواع آب میوه های غیرطبیعی و سوپ های آماده امروز به کلی ذائقه هر ایرانی را تحت الشعاع خود قرار داده است و مصرف کننده ایرانی به کلی طعم واقعی محصولات طبیعی را فراموش کرده است. در این میان بازارهای خارجی هم بیکار ننشسته اند و با مشاهده رفتار مصرف کننده ایرانی به هر طریقی در تلاشند تا محصولات کم ارزش خود را در سبد خرید هر ایرانی قرار دهند که از نمونه های آن ورود انواع تنقلات و جویدنی های غیرمجاز به بازار ایران است که این مساله توجه بیشتر از سوی مراجع ذی صلاح و تک تک مصرف کنندگان وطنی را می طلبد.
طبق آمار اعلام شده از سوی وزارت بهداشت بچه های روستایی چیپس، پفک و تنقلات را پنج برابر بیشتر از لبنیات تولیدی خود مصرف می کنند. براساس آخرین تحقیقات انجام شده بیش از ۳۲ درصد کودکان شهری و ۴۰ درصد کودکان روستایی پفک مصرف می کنند. براساس این آمار ۹۰ درصد کودکان ۲۴ ماهه تا ۱۲ ساله ایرانی روزانه دست کم یک بار پفک و نوشابه خورده اند. از سوی دیگر آمارها نشان می دهد گردش مالی یک شرکت تولیدکننده چیپس و پفک در ایران سالانه چیزی حدود ۱۰۰ میلیارد تومان است. تردیدی وجود ندارد که با گذشت زمان این ارقام افزایش بیشتری خواهد داشت، مگر آنکه هر یک از ما بیش از گذشته در انتخاب محصولات مصرفی دقت بیشتری خرج کنیم .

علیرضا پورمحمدی

منبع : روزنامه سرمایه