تأثیر کلام و روش منطقی

اسحاق کندی، دانشمند و فیلسوف بزرگ و کافر عراق بود او قرآن را مطالعه کرد و بعضی از آیات قرآن را با بعضی دیگر، ناسازگار دید. تصمیم گرفت کتابی در نقض قرآن بنویسد. یکی از شاگردان او به محضر امام حسن عسکری(ع) رسید، امام به او فرمود: آیا در میان شما شخص عالم و با شهامتی نیست که با استدلال، اسحاق کندی را از این کار باز دارد؟ او گفت: ما شاگرد او هستیم، چگونه او را از این کار باز داریم؟
امام حسن عسکری(ع) فرمود: سخنی را به تو می آموزم، به او بگو. با این ترتیب، نزد او برو و چند روز او را در این کاری که شروع کرده کمک کن. وقتی با او مانوس شدی، به او بگو، سؤالی به نظرم آمده می خواهم از تو بپرسم. او می گوید بپرس: تو بگو: اگر گوینده قرآن(خدا) نزد تو آید، آیا ممکن است که مراد او از آیات قرآن غیر از آن معنایی باشد که تو گمان کرده ای و فهمیدی؟
اسحاق کندی می گوید: آری چنین امکانی دارد.
بعد بگو: تو چه می دانی، شاید مراد خدا از آیات قرآن غیر از آن معنایی باشد که تو فهمیده ای. شاگرد نزد اسحاق رفت و مدتی او را در کار تألیف آن کتاب کمک کرد تا این که طبق دستور امام حسن(ع) به او گفت: آیا ممکن است که خدا غیر از این معنایی که تو از آیات فهمیده ای اراده کرده باشد؟
اسحاق فکری کرد و پس گفت: سؤال خود را دوباره بیان کن، شاگرد بار دیگر سؤال خود را مطرح کرد. اسحاق گفت: آری ممکن است که خداوند اراده معانی دیگری غیر از معنای ظاهری کرده باشد. پس به شاگرد گفت: این سخن را چه کسی به تو یاد داده است؟ شاگرد گفت: به دلم افتاد و از تو پرسیدم.
اسحاق گفت: این کلام، بسیار بلند پایه است که از مانند تو بعید است، تو هنوز به چنین مقام عالی نرسیده ای. شاگرد گفت: این سخن را از امام حسن عسکری(ع) شنیده ام. استاد گفت: اینک حقیقت را گفتی و چنین مطالبی جز از این خاندان شنیده نمی شود. آن گاه اسحاق کندی درخواست آتش کرد و تمام آنچه درباره تناقض گویی قرآن تألیف کرده بود سوزاند.(۱)

منبع : روزنامه کیهان