تکرار جنایت ویتنام در عراق

برایان دی‌پالما یکی از همان بچه‌های بااستعداد نسل دهه ۷۰ سینمای آمریکاست. هرچند در ادامه او اعتباری برابر با همتایان و همفکرانش چون اسپیلبرگ، کاپولا، اسکورسیزی و لوکاس نیافت اما به‌هرحال امروز دی‌پالما یکی از بزرگ‌ترین فیلمسازان زنده دنیا محسوب می‌شود؛ کارگردانی که یکی‌درمیان فیلم‌های خوب و بد می‌سازد.
گفت‌وگوی او با شبکه تلویزیونی Coming Soon درباره فیلم جدیدش «غیرقابل انتشار» را بخوانید:
▪ به‌تازگی (اکتبر ۲۰۰۷) مقاله‌ای در نیویورک‌تایمز به چاپ رسید و در آن مقاله آمده است دو زن عراقی در یک ایست بازرسی نیروهای آمریکا، به ضرب گلوله کشته شده‌اند. در مورد ساختن فیلمی با موضوع وقایع مسکوت‌مانده در عراق به چه دستمایه‌ای نیاز داشتید و آیا این دستمایه برایتان فراهم بود؟
ـ باید این وقایع را در ذهن بازسازی می‌کردم. هرآنچه در فیلم می‌بینید، از وقایع رخ‌داده در عراق الهام گرفته‌ام اما به‌محض اینکه بخواهم از مستندات موجود در فیلم استفاده کنم، با اعتراض مراجع رسمی مواجه می‌شوم.
اخبار به‌طور رسمی در روزنامه‌ها و اینترنت منتشر می‌شوند اما به‌محض اینکه بخواهی از تصاویر مستند در فیلمت استفاده کنی، با مشکل روبه‌رو می‌شوی و مجبوری از خیال‌پردازی بهره بگیری. حقیقت این است؛ وقایع درون فیلم در حقیقت رخ داده و ثبت شده‌اند اما ما ناچار بودیم آنها را به شکل ذهنی بازسازی کنیم.
▪ در عنوان‌بندی پایانی فیلم، عکس‌هایی از مناطق جنگی عراق را نمایش می‌دهید اما چهره افراد در عکس‌ها پوشانده شده است. آیا از سوی مراجع قانونی برای پوشاندن صورت‌ها تحت‌فشار بودید؟
ـ بله، دقیقا. آنها می‌دانستند می‌توانیم از هر عکسی به‌محض انتشار استفاده کنیم اما مانعی سر راه ما قرار دادند.
گفتند باید رضایت افراد حاضر در هر عکس را برای نشان‌دادن آن جلب کنیم. خب، اینها عکس‌هایی از مناطق جنگی هستند، ما که نمی‌توانستیم در آن شرایط به‌دنبال افراد بدویم و از آنها امضا بگیریم. این موضوع خیلی مرا ناراحت کرد. اگر می‌دانستم برخی از آن عکس‌ها را بازسازی می‌کردم، مثل آخرین عکسی که در فیلم می‌بینید و بازسازی شده است. برای همین، نام فیلم را «غیرقابل انتشار» گذاشته‌ایم. بخشی از فیلم این است که ماموران ممیزی چگونه قلم سیاهی روی حقیقت می‌کشند.
▪ آیا تصاویری از فیلم ویدئویی که سربازان آمریکایی از تجاوز به دختر ۱۳ ساله عراقی گرفته‌اند، در فیلم شما وجود دارد؟
ـ نه، همه تصاویر را بازسازی کرده‌ایم اما اغلب سربازان آمریکایی در عراق یک دوربین کوچک همراه دارند و از هر چیزی که بخواهند فیلم می‌گیرند. گاهی اوقات فیلم‌ها را در اینترنت می‌گذارند و گاه با کنار هم قراردادن آنها مستند می‌سازند اما از آن تصاویر نمی‌توان در فیلم سینمایی استفاده کرد.
▪ آیا خود شما به خدمت سربازی رفته‌اید؟
ـ نه، اما پدرم به‌عنوان یک جراح ارتوپد درجبهه‌های جنگ جهانی دوم خدمت کرد. سعی کردم با پدرم درباره آن زمان حرف بزنم. سربازان به‌سختی حرفی از خاطرات خود در مناطق جنگی به زبان می‌آورند. مستند «بیمارستان بزرگ بغداد» را دیده‌اید؟ این فیلم خیلی روی من تاثیر گذاشت، به‌واسطه شغل پدرم با بسیاری از این حقایق تلخ آشنایی دارم.
▪ چه مقدار از وقایع فیلم واقعی‌اند و چه مقدار را در خیال خود پروراندید؟
ـ به لحاظ قانونی اجازه صحبت کردن در این زمینه را ندارم. تنها می‌توانم بگویم فیلم براساس یک حادثه واقعی ساخته شده است. می‌توانید به اینترنت بروید و فیلم موجود از حادثه را دانلود کنید. سال‌ها پیش فیلم «خسارت‌های جنگ» را با موضوع جنگ ویتنام ساختم. آن زمان دستم بازتر بود، اما امروز به هر بهانه‌ای می‌توانند از من شکایت کنند و مرا به دادگاه بکشانند. فقط این نکته را بگویم که سربازان حاضر در منطقه جنگی با بیماری‌های روانی گوناگونی مواجه می‌شوند.
▪ چرا این فیلم را در این دوره خاص ساختید؟
ـ یکی از کمپانی (Hdnet) با من تماس گرفت و پیشنهاد کرد فیلمی به شیوه دیجیتال بسازم. روز بعد خبر حادثه تجاوز سربازان آمریکایی به دختر ۱۳ ساله عراقی را خواندم. بعد به اینترنت مراجعه کردم و فیلم‌های موجود از حادثه را دیدم و به یاد فیلم خودم «خسارت‌های جنگ» افتادم، احساس کردم فاجعه ویتنام در عراق در حال تکرار است. مطمئن بودم چنین فیلمی را حتما باید به شیوه دیجیتال بسازم.
▪ تجربه فیلمسازی به روش دیجیتال چگونه بود؟
ـ عالی، به ویژه که همه منابع الهام فیلم، به شیوه دیجیتال در اینترنت قرار داشتند. تصاویر کشتار در عراق به شیوه دیجیتال واقعا تکان‌دهنده‌اند. البته به دلایل بسیار نمی‌توانستم از هیچ‌کدام آنها استفاده کنم، اما فیلمسازی به روش دیجیتال پدیده جالبی است و به تجربه کردنش می‌ارزید.
▪ چه چیز باعث شد موضوع را به فیلم درآورید؟
ـ فریادها و التماس‌های دختر عراقی که می‌خواست سربازان رهایش کنند، دلم را به درد آورد. او آنها را نفرین می‌کرد و من می‌خواستم ببینم آن نفرین‌ها چه تاثیری در سرنوشت سربازان ایجاد می‌کند. از اینجا بود که تصمیم گرفتم فیلم را بسازم.
● عوامل
▪ کارگردان: برایان دی پالما،
▪ فیلمنامه: برایان دی پالما براساس فجایع رخ داده در عراق،
▪ بازیگران: سحر علول، اریک اندرسون، لارا آتالا، کریمه عطیه، فرانسوا سیلو، پاتریک کارول،
▪ ۹۰ دقیقه،
▪ محصول: آمریکا و کانادا ـ ۲۰۰۶
● خلاصه داستان فیلم
«غیرقابل انتشار» کولاژی از تصاویر مستند باقیمانده از خشونت نیروهای آمریکا در عراق است. تصاویری مستند که با فیلم‌های بازسازی شده از حوادث رخ داده ترکیب شده‌اند.
خط اصلی داستان بر پایه حادثه‌ای واقعی شکل گرفته است: دوازدهم مارس ۲۰۰۶، شهر المحمودیه در جنوب بغداد. ۵ سرباز لشکر ۵۰۲ ارتش آمریکا، یک دختر سیزده ساله عراقی را مورد تجاوز قرار داده و سپس او و خانواده‌اش را به قتل می‌رسانند.
یک گروه مستندساز فرانسوی به طور پنهانی از این فاجعه فیلمبرداری می‌کنند. در حالی که دولت آمریکا به طور جدی تصاویری از این دست را سانسور می‌کند...

مترجم : سحر شاعر زاده

منبع : روزنامه تهران امروز