هزینه‌های ارزی دولت نهم

یکی از بحث‌های پرمناقشه در مورد عملکرد اقتصادی دولت نهم میزان «هزینه‌های ارزی دولت نهم» در سال‌های ۸۴، ۸۵ و ۸۶ است، چرا که رییس دولت نهم در مصاحبه اخیر خود با سیما اعلام کرد:«مخارج ارزی دولت در این سه سال به ترتیب ۳۱، ۳۲ و ۲۷ میلیارد دلار و روی هم رفته معادل ۹۰ میلیارد بوده است.»
در این باره لازم به یادآوری است که تا سال ۱۳۸۳ محاسبه درآمد نفت در بودجه عمومی دولت بدین‌گونه بود که درآمد ارزی حاصله از فروش نفت به بانک مرکزی تحویل و معادل ریالی سهم بودجه‌ای آن به خزانه دولت واریز و از طریق بودجه عمومی هزینه می‌شد و مازاد بر سهم بودجه‌ای به صورت دلاری به «حساب ذخیره ارزی» واریز می‌شد، اما بر پایه ماده ۳ برنامه چهارم توسعه مصوب مجلس ششم بازتاب بودجه‌ای درآمد نفت در بودجه عمومی دولت به سه عنوان بهره مالکانه، مالیات عملکرد و سود سهام شرکت ملی نفت ایران تقسیم شد (محل بحث چرایی این تقسیم فرصت دیگری را می‌طلبد). هرچند این ماده در رسیدگی مجلس هفتم به ایرادهای شورای نگهبان از متن قانون برنامه چهارم توسعه حذف شد اما عمل به آن در قالب بودجه عمومی دولت از سال ۸۴ به این طرف جاری شده است.
بر این پایه اگر بخواهیم میزان استفاده از درآمد نفت را در بودجه عمومی دولت نهم در مقایسه با دولت‌های قبل از آن محاسبه کنیم باید سرجمع ارقام درآمد نفت (بهره مالکانه)، مالیات عملکرد و سود سهام شرکت ملی نفت ایران و برداشت از «حساب ذخیره ارزی» را ملاک قرار دهیم در غیر این صورت دچار اشتباه در محاسبه و مقایسه خواهیم شد. اگر اینگونه محاسبه کنیم هزینه ارزی دولت براساس گزارش عملکرد بودجه در سال ۱۳۸۴ معادل ۲/۳۵ میلیارد دلار (۲۷۶ر۳۱۶ میلیارد ریال) و سال ۱۳۸۵ معادل ۷/۴۰ میلیارد دلار (۴۲۵ر۳۶۶ میلیارد ریال) بوده است و در سال ۸۶ نیز رقم مصوب معادل ۱/۳۱ میلیارد دلار (۹۰۹ر۲۷۶ میلیارد ریال) است که سرجمع این ارقام بالغ بر ۱۰۷ میلیارد دلار می‌شود و نه رقم ۹۰ میلیارد دلاری که رییس دولت نهم اعلام کرده است، و این‌هم به شرطی است که هزینه ارزی دولت در سال جاری از رقم مصوب بیش‌تر نشود.
از طریق دیگر نیز می‌توان دریافت که هزینه ارزی دولت نهم بیش‌تر از رقم اعلام شده است.
برپایه گزارش بانک مرکزی درآمد حاصله از فروش نفت و گاز در دو سال ۸۴ و ۸۵ بالغ بر ۷/۱۱۰ میلیارد دلار بوده و در سال جاری نیز حداقل بالغ بر ۶۵ میلیارد دلار می‌شود. با احتساب حدود ۱۵ میلیارد دلار مانده «حساب ذخیره ارزی» که تحویل دولت نهم شد سرجمع این ارقام بالغ بر ۷/۱۹۰ میلیارد دلار می‌شود و اگر رییس دولت نهم مدعی است که در این سه سال بیش از ۹۰ میلیارد دلار «هزینه‌های ارزی دولت نهم» نشده است پس باید در پایان سال جاری حداقل رقم ۱۰۰ میلیارد دلار در مانده «حساب ذخیره ارزی» باشد که امر بعیدی می‌نماید چرا که بر پایه اعلام بانک مرکزی هم‌اکنون مانده این حساب حدود هفت میلیارد دلار است و اگر درآمد حاصل از فروش نفت و گاز تا پایان سال نیز به این حساب واریز شود حداکثر رقم مانده حساب بالغ بر ۲۴ میلیارد دلار خواهد شد که تفاوت فاحشی با رقم ۱۰۰ میلیارد دلار دارد. واقع آن‌که اعداد و ارقام عملکردی و اعلامی دولت نهم همدیگر را تایید نمی‌کنند و به رغم مدعای رییس دولت نهم همچنان این سوال پا برجاست که «هزینه‌های ارزی دولت نهم» چه رقمی است؟ و درآمد ۷/۱۹۰ میلیارد دلار حاصله در این سه سال چه شده است؟

علی مزروعی

منبع : روزنامه سرمایه