جنگ ایران و انگلیس در خرمشهر (محمره) (در سال 1273 قمری ـ 1235 خورشیدی)

نویسنده : احتشام‌الدوله - خانلرمیرزا
مصحح : میری - بهجت
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۰۷/۲۸
رده دیویی : ۳۲۷.۵۵۰۴۲
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۹۴
نوع اثر : تالیف
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : DSR۱۳۲۴/ف‌لا۱۸ف‌لا۱۶
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۲۰۰
شابک : ۹۶۴-۶۶۹۹-۲۸-۶

یکی از رویدادهای مهم دوران سلطنت ناصرالدین قاجار , جنگ ایران و انگلیس در محمره (خرمشهر فعلی) به سال 1235ه ش بود .در پی لشکرکشی دولت ایران برای باز پس‌گیری هرات و تثبیت حاکمیت بر صفحات شرقی کشور, دولت انگلستان با اعزام نیرو و کشتی‌های جنگی به مناطق جنوبی از جمله محمره و بوشهر, دولت ایران را تهدید کرد که در صورتی که از هرات عقب ننشیند, به ایران حمله خواهد کرد .در چنین اوضاعی, نیروهای انگلیسی در محمره پیاده شدند و پس از بیست و چهار ساعت جنگ با نیروهای ایرانی به فرماندهی شاهزاده خانلو میرزا احتشام‌الدوله, موفق به عقب راندن ایرانیان و تصرف محمره شدند .گزارش چگونگی این نبرد, از زمان اعزام نیرو از مرکز به محمره به خصوص عملیات نظامی و سرنوشت جنگ مطالب کتاب را تشکیل می‌دهد .این مطالب به قلم یکی از افسران (یاوران) ایرانی به نام 'یاور فراهانی 'که در سپاه ایران بوده و احتمالا وظیفه تهیه گزارش و ثبت ماوقع را برعهده داشته است در کتاب بازگو می‌شود .در آغاز کتاب درباره محتوای گزارش چنین آمده است' :شرحی است از احوالات و حالات سرحد محمره و قشونی که در آن سرحد بوده از طریقه افتادن اردو و بستن سنگر جابجا و محل به محل و نظم اردو و از حرکات و سکناتی که درایام توقف در محمره روی داده چه در دعوا و چه قبل از دعوا و چه بعد از جنگ تا هنگام ورود به شوشتر که به طور روزنامه نوشته است .'