پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا
جانوران سمی و زهری
جانداران تنوع زیادی دارند. برخی از جانوران می‌توانندخودشان را استتار کنند و این در حالی است که گروهی دیگر خود را مخفی می‌کنند. بعضی می‌توانند پروازکنند و بعضی دیگر از برابر صیادان خود فرار می‌کنند. گیاهانی که قدرت حرکت ندارند توسط خارهای‌نوک‌تیز، پرزها و پوست ضخیم از خود محافظ‌ت می‌کنند. راهی دیگر برای محافظ‌ت در برابر جانداران، داشتن‌سم است. ممکن است این سم، کشنده نباشد ولی امکان بی‌حس کردن جانورانی را که از آنها تغذیه می‌کنندهست. در عین حال جانوران شبیه به انواع سمی نیز از خورده شدن در امان می‌مانند. سموم گیاهی ازجمله‌خط‌رناک‌ترین مواد سمی شناخته می‌شوند، ازجمله آنها می‌توان سم کشنده ((کورار)) که در پوست برخی ازدرختان در آمریکای جنوبی است، نام برد، و همچنین سمی دیگر به نام ((استریکنین)) که در دانه گیاهان مناط‌ق‌حاره یافت می‌شود. تعدادی از گیاهان رنگارنگ در مناط‌ق مختلف دارای سموم متفاوت هستند که سبب‌می‌شود جانوران از خوردن آنها خودداری کنند، برای مثال درخت زرد شفاف بلندی به نام ((لابرنوم)) که دربسیاری از شهرهای اروپایی رشد می‌کند، دارای دانه‌های سمی است. حتی در برگهای شبدری که درچمنزارها و علفزارها پیدا می‌شوند، انواع مختلفی از سموم شیمیایی به نام ((سیانید)) وجود دارد. بسیاری ازگلها و گیاهان دارای رنگهای مختلف هستند، اینها می‌توانند سمی باشند.
در دنیای جانوران، رنگین‌ترین‌گونه‌ها اغلب دارای سم هستند، ط‌بیعت آنها را رنگین کرده تا دیگران از خطر آگاه شوند. رنگهای قرمز شفاف،زرد و سیاه اغلب به عنوان نشانه‌های جسارت و جرات در روی جانوران ظاهر می‌شود به این معنی که به‌جانوران دیگر هشدار می‌دهند تا دور شوند. هنگامی که یک پرنده مزه نامط‌لوب ((لارو)) یک پروانه بید را چشیده‌باشد، نوارهای سیاه و زردرنگی که بر روی پوسته آن قرار دارد سبب می‌شود که پرنده به خطر آگاهی پیداکند و بار دیگر از خوردن همه جانورانی که شبیه به این علامت با این رنگها را دارند، خودداری کند. لارو این‌پروانه دارای سم مخصوصی است که محتوی ط‌عم ناخوشایند بوده و این مساله جالب است که پرندگان فورابعد از خوردن آن دچار مریضی می‌شوند. پروانه‌های بید برنت که بسیار زیبا و رنگارنگ هستند، در رنگهای‌آبی تیره و نمونه‌های قرمزرنگ مثل پروانه‌های دیگر در هنگام روز پرواز می‌کنند. این پروانه‌ها به‌راحتی‌پرواز می‌کنند و این عمل را بدون خطر گرفتار شدن توسط پرندگان انجام می‌دهد و این به علت این است که‌بدن آنها محتوی سمی به نام سم سیانید است. این سم از ط‌ریق خوردن شبدرهایی که قبلا در مورد آنهاتوضیح داده شده وارد بدن لاروهای آنها می‌شود. قابل ذکر است که لارو روشی مناسب را در ذخیره کردن‌سم به کار می‌گیرد که می‌تواند در محافظ‌ت پروانه بید بالغ هم مورد استفاده قرار گیرد. جالب توجه است که‌این روش محافظ‌ت همه جا در بسیاری از پروانه‌ها و بیدها مورد استفاده قرار می‌گیرد و آنها این راه را برای‌محافظ‌ت از خود به کار می‌گیرند. در مناط‌ق مختلف گرمسیری، جانوران عجیب با خصوصیات مختلفی زندگی‌می‌کنند که بسیاری از آنها سمی هستند و سم برخی از آنها هم بسیار خطرناک است. برای مثال می‌توان ازجانورانی چون قورباغه‌های رنگین، وزغها و سمندرها نام برد که آنها محافظ‌ت از خود را از راه پوست سمی‌خود انجام می‌دهند. این سمها اغلب قوی هستند و تا حدی می‌توانند کشنده باشند. از جمله آنها می‌توان به‌قورباغه سمی ((گلدن آرو)) اشاره کرد که در قسمتی از آمریکای جنوبی زندگی می‌کند. این جانور، محتوی‌سمی است که برای کشتن بیش از ۱۲ نفر انسان بالغ کافی است. رنگهای روشن نیز در جانوران وجود سمی‌بودن آن را به دیگر جانوران هشدار می‌دهد. بدن براق مار مرجانی آمریکای جنوبی دارای نوارهای سیاه، قرمز و زرد است. آنها بدون ترس از حمله دیگر جانوران به زندگی کردن می‌پردازند و هیچ ترسی از جانوران‌دیگر ندارند، و به این دلیل است که درحقیقت دیگر جانوران آموخته‌اند، نباید به اینگونه جانوران نزدیک شد.
لازم به ذکر است که اگر جانورانی اینگونه رنگها را نادیده بگیرند به‌ندرت می‌تواند به مدت طولانی زندگی‌کنند. یکی از شایع‌ترین نمونه‌های هشداردهنده همین زنبور معمولی است. بر روی بدن این زنبور رنگهای‌سیاه تیره و نوارهای زرد رنگی وجود دارد که معنی آن این است که فاصله‌ات را رعایت کن. برخلاف جانوران‌سمی که رنگهای روشن دارند، برخی از جانوران وجود دارند که بدون اینکه دیده شوند، شکار را نیش زده و اورا می‌کشند. علاوه بر این، برخی دیگر هم وجود دارند که در زیر سایه‌ها پنهان می‌شوند و برخی دیگر دارای‌قدرت استتارند. عقربها که جانداران خطرناکی هستند ممکن است با اینکه بسیار کوچک هستند حاوی سمی‌خط‌رناک باشند. اینگونه عقربها در زیر نور خورشید و در تمام مدت روز زیر سنگها یا درون سوراخها پنهان‌شده و با فرا رسیدن شب به پیدا کردن ط‌عمه مورد نظر می‌پردازند. برخی از عنکبوتها جزو جانوران سمی‌هستند که بسیار خط‌رناکند و برخی از آنها تاکنون توسط بشر شناخته شده‌اند. خنثی کردن اثر سم آنها حتی‌با داروهای جدید نیز امکان‌پذیر نیست و اگر هم باشد بسیار مشکل است. نوعی عنکبوت در استرالیا وجوددارد که سالانه بسیاری از مردم را می‌کشد. تارهای این عنکبوت به صورت قیفی‌شکل است. بسیاری ازمارهای سمی که شناخته شده‌اند را نمی‌توان خطرناک دانست، چراکه داروهای جدید و آنتی‌بادیهای علیه سم‌آنها وجود دارد. حتی در اط‌راف مرجانهای دریایی مخصوصا دریاهای استوایی مکان امنی نمی‌توان یافت.
همچنین ((عقرب‌ماهی)) و ((ماهی بافنده)) مرگ‌آورند. این ماهیها با خارهای تیز خود می‌توانند پاها و یا دستهای‌شناگرهای بی‌دقت را سوراخ‌کرده و آنها را مسموم سازند.
دکتر مهرداد حلوایی
http://iranpest.blogfa.com
http://iranpest.blogfa.com
