اصول بین المللی اخلاق حرفه ای در روزنامه نگاری

اصول بین المللی اخلاق حرفه ای در روزنامه نگاری در طی چندین نشست مشورتی (۱۹۷۸ تا ۱۹۸۳)که به وسیله تعدادی از سازمان های روزنامه نگاری منطقه ای و بین المللی برپا شد، تهیه و تصویب گردید. سازمانهای زیر در تهیه این اصول نقش داشته اند:
ـ سازمان بین المللی روزنامه نگاران (IOJ)؛
ـ فدراسیون بین المللی روزنامه نگاران (IFJ)؛
ـ اتحادیه کاتولیک بین المللی مطبوعات (UCIP)؛
ـ فدراسیون روزنامه نگاران امریکای لاتین (FELAP)؛
ـ فدراسیون کارگران مطبوعات امرایکای لاتین (FELATRAP)؛
ـ فدراسیون روزنامه نگاران عرب (FAJ)؛
ـ اتحادیه روزنامه نگاران آفریقا (UAJ)؛
ـ کنفدراسیون روزنامه نگاران آسیا (CAJ).
از این میان، «فدراسیون بین المللی روزنامه نگاران» در نشست نهایی که در۲۰ نوامبر ۱۹۸۳ (۲۹ آبان ۱۳۶۲) در پاریس تشکیل شد، شرکت نکرد.
اصول بین المللی اخلاق حرفه ای در روزنامه نگاری که به عنوان سنگ پایه ای برای تهیه قوانین اخلاقی در سطوح ملی و منطقه ای فراهم شده اند، به شرح زیر هستند:
● اصول اول: حق مردم در دستیابی به اطلاعات تحقیقی
مردم و افراد حق دارند از طریق اطلاعات دقیق و جامع به تصویری عینی از واقعیت دست یابند و آرای خود را آزادانه از طریق رسانه های گوناگون فرهنگ و ارتباطات بیان کنند.
● اصول دوم: روزنامه نگار، وقف واقعیت عینی است
بارزترین وظیفه روزنامه نگار این است که با وقف صادقانه خویش نسبت به واقعیت عینی، خود را در خدمت حق مردم در راه دستیابی به اطلاعات حقیقی و موثق قرار دهد و به نحوی رویدادها را وجداناً در گستره صحیح خود با ترسیم مناسبات اصلی و بدون تحریف و با کاربرد ظرفیت خلاقانه خود انعکاس دهد، مطالب کافی در اختیار مردم قرار گیرد تا بتوانند با استفاده از این مطلب به تصویری جامع و صحیح از جهان دست یابند؛ جهانی که در آن منشأ، ماهیت و جوهره رویدادها، و نیز فرایند و وضعیت امور به عینی ترین شکل ممکن قابل درک باشد.
● اصل سوم: مسوولیت اجتماعی روزنامه نگار
اطلاعات در روزنامه نگاری نه یک کالا که یک «خبر اجتماعی» است، و این امر به این معناست که روزنامه نگار در مسوولیت انتقال اطلاعات سهیم است و لذا نه تنها در برابر کسانی که رسانه ها را کنترل می کنند، بلکه نهایتاً در برابر مردم به طور کل و مشتمل بر انواع منافع اجتماعی، باید پاسخگو باشد. مسوولیت اجتماعی روزنامه نگار وی را ملزم می سازد که تحت هر شرایطی همسو با وجدان اخلاقی خود عمل کند.
● اصل چهارم: شرافت حرفه ای روزنامه نگار
نقش اجتماعی روزنامه نگار اقتضا می کند که معیارهای عالی شرافت در این حرفه، مشتمل بر حق روزنامه نگار برای خودداری از کار برخلاف اعتقاد شخصی، حق عدم افشای منبع اطلاعات و همچنین حق شرکت در روند تصمیم گیری در رسانه ای که برای آن کار می کند، محفوظ بماند. شرافت حرفه ای به روزنامه نگار اجازه نمی دهد که به هیچ نحوی از آنها رشوه بپذیرد و یا برخلاف رفاه عمومی به ارتقای منافع خصوصی بپرازد. همچنین، احترام گذاشتن به داراییهای معنوی، و به طور اخص پرهیز از سرقت ادبی، جزو اخلاق حرفه ای محسوب می شود.
● اصل پنجم: دسترسی همگانی و مشارکت
ماهیت این حرفه اقتضا می کند که روزنامه نگار دسترسی همگان را به اطلاعات و مشارکت مردم را در رسانه ها، مشتمل بر حق تصحیح یا اصلاح و حق پاسخگویی ارتقا دهد.
● اصل ششم: احترام به حریم خصوصی و شوون انسانی
احترام به حق فردی، حفظ حریم و اسرار خصوصی و شوون انسانی که با قوانین ملی و بین المللی مربوط به حفظ حقوق و شهرت افراد، منعِ افترا، تهمت، توهین و مخدوش کردن شهرت افراد، هماهنگ است، بخشی لاینفک از معیارهای حرفه ای روزنامه نگار محسوب می شود.
● اصل هفتم: احترام به منافع عمومی
معیارهای حرفه ای روزنامه نگار احترام بایسته را برای جامعه ملی، نهادهای دموکراتیک و عفت عمومی تجویز می کنند.
● اصل هشتم: احترام به ارزشهای جهانی و تنوع فرهنگها
یک روزنامه نگار واقعی در حالی که به شخصیت ویژه، ارزش و شأن هر فرهنگ و همچنین به حق انتخاب و توسعه آزادانه نظامهای فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی به وسیله مردم، احترام می گذارد، مدافع ارزشهای عام انسانی و بالاتر از همه، مدافع صلح، و دموکراسی، حقوق بشر، پیشرفت اجتماعی و رهایی ملی است. به این ترتیب، روزنامه نگار به طرزی فعال در تبدیل جامعه به جامعه ای دموکراتیک تر مشارکت می جوید و از طریق گفت و شنود به ایجاد فضایی آکنده از اعتماد در مناسبات بین المللی مساعدت می نماید تا صلح و عدالت، تشنج زدایی، خلع سلاح و توسعه ملی در سراسر جهان تحقق یابد. آگاهی روزنامه نگار از مقررات مربوطه مندرج درکنوانسیونها، بیانیه ها و قطعنامه های بین المللی جزو اخلاق حرفه ای به شمار می آید.
● اصل نهم: امحای جنگ و سایر مصایب فراروی بشر
تعهد اخلاقی نسبت به ارزشهای عام انسانی، روزنامه نگار را به پرهیز از هر نوع توجیه و یا تحریک به جنگهای متجاوزانه و مسابقه تسلیحاتی، بویژه در مورد تسلیحات هسته ای، و به پرهیز از همه شکلهای خشونت، نفرت یا تبعیض، به خصوص، نژاد پرستی و آپارتاید، سرکوبگری رژیمهای استبدادی، استعمار و استعمار نوین و همچنین به پرهیز از سایر مصایب بزرگ مضر به حال بشریت نظیر فقر، سوء تغذیه و بیماریها ملزم می کند، و با تعقیب چنین رویه ای است که روزنامه نگار می تواند به امحای جهل و سوء تفاهم میان مردم کمک کند و اتباع یک کشور را در مورد نیازها و آمال دیگران احساس سازد، و احترام به حقوق و شوون همه ملل، مردم و افراد را بدون لحاظ نژاد، زبان، ملیت، مذهب و باورهای فلسفی تضمین کند.
● اصل دهم: ارتقای نظم نوین اطلاعاتی و ارتباطی جهانی
روزنامه نگار در جهان معاصر در چارچوبی ازحرکت به سوی مناسبات نوین بین المللی به طور عام و در چارچوبی از نظم نوین اطلاعاتی به طور خاص، عمل می کند. هدف این نظم نوین، که بخشی لاینفک از نظم نوین اقتصادی بین المللی به حساب می آید استعمار زدایی و دموکراتیک کردن اطلاعات و ارتباطات در سطوح ملی و بین المللی است که بر پایه همزیستی مسالمت آمیز مردم و با احترام کامل به هویت فرهنگی آنان صورت می گیرد. تعهد ویژه روزنامه نگار در این زمینه ارتقای روند دموکراتیک کردن مناسبات بین المللی در عرصه اطلاعات است که با عنایت به حفاظ و تقویت مناسبات دوستانه و مسالمت آمیز مردم و دولتها صورت می پذیرد.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی علوم ارتباطات ایران