درباره فیروز توفیق

▪ متولد ۱۳۱۳ تبریز
▪ استاد دانشگاه، پژوهشگر اقتصادی
▪ دكترای جامعه شناسی
▪ گذراندن دوران تحصیلی دبیرستان در دبیرستان البرز
▪ اخذ مدرك كارشناسی و دكترا از دانشگاه علوم اقتصادی و اجتماعی ژنو
▪ تدریس در دانشگاه های ژنو
▪ تدریس در دانشگاه امام صادق تهران
▪ مدیر تلفیق طرح های كالبدی مناطق البرز جنوبی، جنوب غربی، زاگرس و آذربایجان
▪ همكاری در تهیه طرح مجموعه شهری مشهد ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۷
▪ تهیه گزارش درباره كاربرد الگوهای ریاضی در طرح های شهری ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۵
▪ تهیه گزارش درباره كاربرد سیستم های اطلاعات جغرافیایی در طرح های شهری ۱۳۷۰تا ۱۳۷۵
▪ مسئول هماهنگی و تلفیق طرح كالبدی ملی (از آغاز تا پایان)
▪ تهیه الگوی (ریاضی) برای برنامه ریزی و پیش بینی وضع مسكن در ایران
▪ تهیه گزارش درباره اجرای طرح های سازمان مذكور در ایران
▪ تهیه گزارش درباره بخش خصوصی در ایران
▪ آثار تألیفی:
ـ درآمدی بر برنامه ریزی اقتصادی، با نگاهی به وضع ایران ۱۳۵۹
ـ مجموعه مباحث و روش های شهرسازی ۱۳۶۹
ـ تحلیل داده ـ ستانده در ایران ۱۳۷۱
ـ امكان سنجی تهیه بودجه اقتصادی ۱۳۸۲
ـ تجربه چند كشور در برنامه ریزی؛ با تأكید بر تجربه شوروی سابق، فرانسه، هند و كره جنوبی ۱۳۸۳
ـ آمایش سرزمین؛ تجربه جهانی و انطباق آن با وضع ایران ۱۳۸۴
ـ برنامه ریزی در ایران و چشم انداز آینده آن ۱۳۸۵
▪ برخی مقاله ها:
ـ بودجه اقتصادی، دفتر مطالعات برنامه و بودجه، بودجه برنامه ریزی در ایران (مسائل و چالش ها)
ـ اقتصاد به روایت الگوهای یكپارچه شهری، مجله هفت هنر
ـ الگوسازی به كمك سیستم اطلاعات جغرافیایی (ساج) در طرح كالبدی ملی
▪ گزارش ها:
ـ گزارش تلفیق طرح كالبدی منطقه جنوب غربی با همكاری هایده نصیری
ـ الگوهای ریاضی در طرح های شهری
ـ گزارش تلفیق طرح كالبدی منطقه زاگرس با همكاری ناصر عظیمی
ـ الگوهای مسكن برای مناطق شهری
ـ سیستم های اطلاعات جغرافیایی در طرح های شهری
ـ داشتن اقتصاد سالم تكیه گاه كشورها محسوب می شود و اقتصاد پویا و سازنده منوط به علم برنامه ریزی است، تا در پرتو آن همراه با بررسی های علمی و دقیق بتوان به صورت مطلوب از آن بهره گیری كرد.
ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. در سال های گذشته ایران دارای برنامه ریزی های ملی، منطقه ای، استانی و حتی محلی بوده و است.
در برنامه ریزی ملی بسیاری از استادان دانشگاه ها، مشاوران و برنامه ریزان اقتصادی همكاری دارند و با علم و دانش خود، برنامه ریزی كشور را هدایت می كنند.
آنها با حس وطن پرستی و آینده نگری با مطالعه آمار و ارقام مؤسسات و سازمان ها به رشد اقتصاد كشور كمك می كنند.
فیروز توفیق از جمله استادانی است كه برای بسیاری از سازمان ها و مراكز برنامه ریزی كرده و گزارش های جامعی عرضه كرده است.
همكاری و حضور مستمر او در مراكز دولتی و خصوصی، باعث قوت پایه های اقتصادی كشورمان شده است.
دكتر فیروز توفیق سال ۱۳۱۳ در شهر تبریز دیده به جهان گشود و در خانواده ای فرهنگ دوست و اصیل رشد كرد، پدرش پزشك و مادرش خانه دار بود كه به تربیت و رشد فرزندانش اهمیت می داد. دوران ابتدایی را در مدرسه مهر تهران و متوسطه را در مدرسه البرز گذراند. برای ادامه تحصیل به كشور سوئیس رفت و در دانشگاه ژنو (دانشكده علوم اقتصادی و اجتماعی) ادامه تحصیل داد و توانست مدرك لیسانس و دكترای خود را در رشته جامعه شناسی دریافت كند.
عنوان پایان نامه دوره دكترای فیروز توفیق نظرخواهی درباره آینده شغلی دانش آموزان بود.
این پایان نامه با همكاری مدارس سوئیس انجام شد. فیروز توفیق به مدت ۵ سال به عنوان دستیار استاد، در دانشگاه ژنو مشغول تدریس شد و به مطالعه و تحقیق پرداخت و سپس به ایران برگشت و در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت.
از سال ۱۳۷۷ به بعد به مركز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران منتقل شد و در آنجا به عنوان مدیر تلفیق طرح های كالبدی مناطق البرز جنوبی، جنوب غربی، زاگرس و آذربایجان بود. فیروز توفیق درسال های ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۷ نیز به عنوان عضو شركت مهندسان مشاور شمارگان در تهیه طرح مجموعه شهری مشهد همكاری داشته است.
دكتر فیروز توفیق طرحی را با نام «تهیه الگوی ریاضی برای برنامه ریزی و پیش بینی وضع مسكن در ایران» در سال ۱۳۶۹ برای وزارت مسكن و شهرسازی به انجام رسانید.
در همان ایام در طرح های متعددی به عنوان مدیریت یا تلفیق یا گزارش نهایی شركت داشته است. دكتر فیروز توفیق مدتی مدیر مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران بوده است و بعدها به صورت مأمور به مركز آمار وزارت مسكن منتقل می شود و بعد از انقلاب و پس از بازنشستگی دست از فعالیت برنداشت و در مؤسسات دولتی و خصوصی به فعالیت و تحقیق پرداخت و از جمله این سازمان ها، می توان به مؤسسه مطالعات شهرسازی وابسته به وزارت مسكن، مؤسسه عالی آموزش و پژوهش در مدیریت و برنامه ریزی وابسته به سازمان برنامه ریزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و ...
فیروز توفیق سال ها در دانشگاه امام صادق ـ تهران، واحد اقتصاد برنامه ریزی، تدریس می كرد و همچنین در دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات نیز برنامه ریزی اقتصادی را تدریس كرده است و همزمان با تدریس برنامه ریزی جزواتی را تهیه كرد كه بعدها در سال ۱۳۵۹ انگیزه كتابی با عنوان «درآمدی بر برنامه ریزی اقتصادی با نگاهی به وضع ایران» شد.
این كتاب سال ها به عنوان كتاب دانشگاهی مورد استفاده دانشجویان و علاقه مندان به برنامه ریزی اقتصادی بود. دكتر فیروز توفیق درباره برنامه ریزی در ایران معتقد است:
«مهم ترین نكته در برنامه ریزی ایران، به هر روشی كه انجام گیرد، جدیت بیشتر در تهیه برنامه هاست. برای این منظور باید مؤسسات یا مشاوران تخصصی ایجاد شود.
ما حتی هنوز واحدی را كه به صورت جدی و مداوم به تهیه و ارزیابی الگوهای كوتاه مدت و میان مدت اقتصاد سنجی بپردازد نداریم. حال آن كه بسیاری از مشكلات اقتصادی ما در سیاستگذاری های اقتصاد كلان است و ابزاری كه به كمك آن بتوان درستی پیامدهای سیاستگذاری های اقتصادی (حجم اعتبارات، كسری بودجه، فروش اوراق مشاركت و ...) را سنجید بسیار مغتنم است.»
«تحلیل داده ـ ستانده در ایران» عنوان یكی از تألیفات دكتر فیروز توفیق است كه در سال ۱۳۷۱ به وسیله مجموعه جامعه و اقتصاد، انتشارات انقلاب اسلامی به بازار كتاب عرضه شد.
یكی از روش های تحلیل اقتصادی، تحلیل داده ـ ستانده است. در این كتاب سعی شده است؛ تحلیل داده ـ ستانده با وضع ایران منطبق شود و بعدها این كار به وسیله بانك مركزی دنبال شد و منابع و مآخذ این كتاب در این زمینه راهگشا بود و از جداول این كتاب نیز استفاده شده است. این جداول ارتباط بین بخش ها را یك جا نشان می دهد مثلاً در بخش كشاورزی چه چیزی را می گیرد و چه چیزی می دهد و تحلیل هایی نیز در این زمینه انجام شده است.
دكتر فیروز توفیق با ارائه نمونه و راهكارهایی در جهت بهبود وضع در ایران كوشیده است، در بهره وری وضع اقتصادی ایران كمك كند.
«امكان سنجی تهیه بودجه اقتصادی» از دیگر تألیفات دكتر فیروز توفیق است.
بودجه اقتصادی بودجه ای است كه به صورت پیوست بودجه سالانه تقدیم قانونگذار می شود كه نشان می دهد، این بودجه حجم و كسری اش چه اثراتی در متغیرهای اقتصادی دارند. در این كتاب از مدل های اقتصادی كوتاه مدت استفاده شده است.
گزارش تلفیق طرح كالبدی منطقه زاگرس میانی، جنوب غربی كهگیلویه و بویراحمد و آذربایجان مجموعه تحقیقات دكتر فیروز توفیق با همكاری مهندس عظیمی، ایرج صدیقیان و هایده نصیری است كه پس از سال ها تلاش و تحقیق به ثمر رسیده است و بزودی در چهار جلد چاپ می شود.
دكتر توفیق معتقد است؛ برنامه ریزی مبحثی بسیار پیچیده و مهم است. ایران ۵۰ سال برنامه ریزی دارد و یك كتاب اختصاصی ندارد. در ایران از سال ۱۳۱۶به بعد چهار برنامه ریزی تهیه شده است.
عموماً روش هایی كه برای برنامه ریزی اقتصاد و صنعت و ... استفاده می شود كلی است.
در برنامه ریزی منطقه ای برنامه آمایش سرزمین، ارزشیابی طرح ها و برنامه ریزی های بلندمدت و آینده نگری ها بررسی شده است.
«اقتصاد به روایت الگوهای یكپارچه» عنوان مقاله ای از دكتر فیروز توفیق است كه در آن مباحث و جایگاه مطالعات اقتصادی در طرح های شهرسازی و همچنین معرفی الگوهای یكپارچه كاربری و ترابری شهری می گنجد. این مطالعات از جمله در چارچوب الگوهای یكپارچه شهرسازی كه مباحث اقتصادی مانند عرضه و تقاضای زمین و زیربنا، قیمت زمین و ساختمان اعتبارات مالی مانند درآمدها، هزینه ها، انواع عوارض شهرداری ها را به مباحث شهرسازی مانند كاربری زمین ها و تراكم ساخت و سازها، ترابری مانند مبدأ و مقصد و حجم سفرها و انواع ترابرها و نیز به مسائل زیست محیطی مانند انتشار گازها مانند منواكسید كربن، اكسیدهای ازت، سرب و ذرات معلق پیوند می دهد، معنا می یابد.
پیشه الگوهای شهری و كاستی های آنها، الگوهای یكپارچه، مبانی اقتصادی در الگوهای بزرگ اقتصاد و الگوهای میانجی و ترابری از جمله مواردی است كه در این تحقیق و تألیف مورد بازكاوی قرار گرفته است.
از دیگر مقاله های دكتر فیروز توفیق می توان به «نگاهی به آینده برنامه ریزی در ایران» اشاره كرد: «تقریباً در سراسر جهان دگرگونی های كم و بیش اساسی در هدف، جایگاه، و شیوه تهیه برنامه ها رخ داده است. برنامه های كنونی از نظر هدف متنوع تر شده اند و تأكید آنها بیشتر بر پایداری توسعه است تا نفس توسعه؛ از نظر روش تهیه، برنامه ها بیشتر راهبردی و مشاركتی هستند تا فن سالارانه (تكنوكراتیك)؛ سرانجام این كه از نظر جایگاه بیشتر غیرمتمركزند تا با نگرش از بالا به پایین، هر چند غالباً سلسله مراتب ملی، منطقه ای، استانی و محله هم حفظ شده است.
روش برنامه ریزی در ایران از روش «جمع طرح ها» به روش «فراگیر» استحاله و در دوران اخیر به روش «راهبردی» گرایش یافته است. از برنامه سوم پس از انقلاب هم گام هایی مهم در جهت تمركززدایی از برنامه ریزی برداشته شده است. اگر روند كنونی ادامه یابد در آینده در ایران برنامه های بخشی بیشتر راهبردی و ملی و تلفیق سرزمینی آنها بیشتر استانی خواهد بود.»
... لازم است یادآوری شود كه در ایران فكر برنامه ریزی در محافل دولتی در سال ۱۳۱۶ شكل گرفت. پیش از آن هم موضوع به وسیله افرادی از جمله مهندس زاهدی در حدود سال ۱۳۱۰ مطرح شده بود. این اندیشه ها سرانجام در سال ۱۳۲۷ به تدوین نخستین برنامه هفت ساله كشور انجامید. از آن پس در ایران پیش از انقلاب اسلامی۶ برنامه تهیه كه از آن میان پنج برنامه به موقع اجرا گذاشته شد و ...»
خوشبختانه ایران كشوری است كه در راستای توسعه و پیشرفت گام های مؤثری برداشته است و در همین ارتباط برای تسهیل و سرعت بخشی در پیشرفت نیازمند استادان و بزرگانی هست و خواهد بود.

منبع : روزنامه ایران