برگی از تاریخ (۱۶اردیبهشت)

امروز ، شانزدهم اردیبهشت ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۱۸ ربیع الثانی ۱۴۲۸ قمری و ۶ می ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:
● اسکندر دموستینز را از صحنه خارج کرد
۲۳۴۲ سال پیش در چنین روزی در سال ۳۳۵ پیش از میلاد ، به نوشته مولف دائرهٔ المعارف دمكراسی، اسكندر مقدونی كه سرگرم انحلال «كشور - شهرها» ی یونان و تأسیس یك حكومت مركزی بود ، «دموستینز» حقوقدان یونانی را متهم به طرح توطئه نسبت به جان خود كرد و از صحنه خارج ساخت.
« دموستینز» معتقد به ادامه استقلال كشور ـ شهرهای یونانی و نیز كنفدراسیون بود و شعار می داد: یك دولت مركزی که اختیارات وسیع داشته باشد، پس از اندك مدتی، تبدیل به یك ماشین بوروكراتیك و چاهی ویل برای بلعیدن و اتلاف پول عمومی و وسیله ای برای تضییع حقوق مردم خواهد شد و با نطق هایش اسكندر را درمانده و كلافه كرده بود.
● زادروز نجم الدین ، از بزرگان فقهای شیعه
۸۲۶ سال پیش درچنین روزی در سال ۶۰۲ قمری ، « محقق حلی ملقب به نجم الدین» از مفاخر علمای امامیه و از بزرگان فقهای شیعه در قرن هفتم چشم به جهان گشود . او عالمی جلیل القدر و فقیهی فاضل بود و در شعر و ادب و فصاحت و بلاغت شهره آفاق بشمار می رفت. علاوه بر فقاهت و جامعیت تمامی علوم در انشاء و قریحه شعری ادیبی كم نظیر بود و اشعار بسیاری از این محقق برجسته باقی است. او شاگردان فراوانی تربیت كرد و اكثر فقهای نامی جملگی خوشه چین خرمن كمالات وی به شمار می رفتند كه از آن جمله می توان به علامه حلی اشاره كرد. از این فقیه برجسته آثاری قلمی متعددی بر جای مانده است كه از آن جمله اند« شرایع الاسلام مختصر الشریع، معارج در فقه« و« كتاب نافع» را بر شمرد.
● زادروز "رابیند رانات تاگور" ، شاعر و متفکر هندی
۱۴۶ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۸۶۱ میلادی ، رابیند رانات تاگور فیلسوف، ادیب و شاعرمتفكرهندی درشهر کلکته درخانواده مهاراجه ای که بسیار ثروتمند بود ، متولد شد.
تاگور از پیروان نهضت ادبی و فلسفی «راجا را موهان روی » در هند بود . او کار ادبی خود را درسال ۱۸۷۶ با سرودن اشعار «غنایی» آغاز کرد. آثار اولیه ی وی تقلیدی از شعرای بزرگ هندی بود که با مایه ای از فولکلور چاشنی خورده بود، لیکن درسال ۱۸۷۸ منظومه های «ترانه های آفتاب» و «سرودهای شبانه» که حاوی ایده های انسانی و بزرگی بودند انتشار یافت. انتشار آنها در سراسر هندوستان وی را به عنوان یک شاعر بزرگ معرفی کرد. او برای اندیشه های خود قالبی از رمانتیسمی داشت که از فرهنگ و دانش و سرودهای جاویدان و با عظمت هند باستانی آکنده بود.
این شاعرگرانقدردرسروده ها و نوشته های خود توصیفهای طبیعی را با تفكرات مذهبی و فلسفی درهم آمیخته است. ازاین ادیب بزرگ هند حدود ۵۰ نمایشنامه، ۱۰۰دیوان شعر، ۴۰داستان كوتاه و بلند و تعدادی رساله و كتابهای فلسفی باقیست.
تاگور درهند به نهضت ملی مردم هند پیوست و با آزادیخواهان هندی همراه شد تا استقلال كشورش را بدست آورد. او درسال ۱۹۱۳ میلادی به عنوان اولین هنرمند از آسیا جایزه ادبی نوبل را دریافت كرد.
رابیند رانات تاگور بیش از شصت اثر منظوم منتشر نمود وداستانهای بزرگ ، مقالات ، نمایشنامه های او به اغلب زبانهای زنده دنیا ترجمه شده است . ازآثار جاویدان او می توان «سلطان قصر سیاه »، «میوه جمع کن»، «اشعارخیبر»، «رشته های گسسته»، «نامه هایی به یک دوست»، «پیوند آدمی»،«مذهب بشر»، «شخصیت» ،«نکاتی از بنگال» و «هدیه عاشق» را نام برد .
شخصیت تاگور کاملاً در آثار او متجلی است. او به عنوان یک هنرمند رسالت خود را می شناخت و همیشه آماده ی مبارزه با بیداد و ظلم و شقاوت بود . متد فلسفی این نابغه ی بزرگ مبتنی بر درون بینی و اعتماد به تجلی بارقه ای از نورخداوند در وجود انسان است و اندیشه های فلسفی او در پیدایش مکاتب فلسفی جدید تاثیری عظیم بخشیده است . وی درهفتم اوت ۱۹۴۱ در شهر کلکته در۸۰ سالگی درگذشت .
● كشف عامل بیماری «سل» توسط رابرت کخ
۱۲۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۸۸۲ میلادی ، «رابرت كخ» زیست شناس آلمانی میكروب سل را كشف كرد و موفق شد این بیماری را مهار كند. دانشمندان جهان به پاس این خدمت، بر میكروب سل نام « باسیل دو كخ » گذارده اند.
این میكروب در برابر دارو مقاومت می كند و تا كشف پنی سیلین مخصوص درمان آن (استرپتوماسین)، این میكروب از قاتلین عمده بشر بود. میكروب بیماری سل می تواند سال ها در بدن بدون فعالیت باقی بماند و هنگامی كه زمینه را مهیا ببیند شروع به تاخت و تاز كند. ضعف بدن بر اثر بیماری های دیگر، سوء تغذیه و یا فعالیت جسمانی شدید، زمینه فعالیت این میكروب را آماده می سازد.
رابرت کخ در هانوور و در خانواده ای که دوازده فرزند داشتند، چشم به جهان گشود. او در سال ۱۸۶۶ درجه دکتری خود را از دانشگاه گوتینگن دریافت نمود. رابرت کخ در ابتدای مطالعات و آزمایشات خود، خون حیوان مبتلا به یک بیماری خاصی را مورد آزمایش قرار داد و متوجه شد که باسیلهایی در آن خون وجود دارند. به کمک باسیلها سرم سیاه زخم را کشف کرد. سپس یک باکتری ار به بدن موشی انتقال داد و مرتبا از موشی به موش دیگر منتقل کرد. در این انتقال ها پیوسته با سیل و افزایش تعداد روبه رو شد. او توانست میکروب را خارج از بدن موجود زنده کشف کند.این نخستین بار بود که میکروب را در خارج از بدن موجود زنده تولید می کردند. او نتیجه مطالعات خود را در مجله ای منتشر کرده و نشان داد که به چه طریق می توان با رنگ کردن میکروب ها آنها را زیر میکروسکوپ مشاهده نمود. او به واسطه کشف خود، پزشک مشهوری شده بود و دیگر گمنام نبود و همه او را می شناختند. کخ اصول و قواعدی را بنیان نهاد و مشخص کرد که ابتدا باید میکروب را در بدن بیمار تشخیص داد و سپس آن را کشت داده و وارد بدن دیگری کرد، اگر بیماری اصلی دوباره بروز کرد در این صورت می توان میکروب اولیه را عامل بیماری زا دانست. وی در سال ۱۸۸۲ میکروب سل را کشف کرد و یک سال بعد اظهار کرد با تلقیح سرم می توان از مبتلا شدن جانداران دیگر جلوگیری کرد. او با تکنیکهای خاص خود موفق به شناخت بساری از بیماری های عفونی گشت . وی در سال ۱۹۰۵ به اخذ جایزه نوبل نائل آمد. کخ در سالهای اواخر زندگی پربارش، به بیماری که خود میکروب آن را کشف کرده بود، مبتلا شد. این دانشمند بزرگ جهان در ۲۷ مه سال ۱۹۱۰ در اثر بیماری سل در سن شصت و پنج سالگی دیده از جهان فروبست.
● شكست نیروهای دولتی از سالارالدوله و كشته شدن یپرم خان
۹۵ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۲۹۱ شمسی ، در زد و خورد نیروهای دولتی با افراد مسلح سالارالدوله پسر مظفرالدین شاه ، كه ادعای سلطنت داشت در نزدیكی همدان، نیروهای دولتی شكست خوردند و با برجای گذاردن مقدار زیادی اسلحه و مهمات فراركردند.
در پی این شكست، از تهران یپرم خان رئیس نظمیه (پلیس) كه از مجاهدان مشروطیت بود و در شكست دادن محمدعلی شاه مشاركت فعال كرده بود، با افرادش عازم جنگ مدعیان سلطنت شد.
پیرم ۲۹ اردیبهشت در نبرد با هواداران مسلح سالارالدوله كشته شد. سالارالدوله سال ها در مناطق غرب ایران با نیروهای دولتی زد و خورد می كرد و تا ساوه هم پیشروی كرده بود كه بالاخره شكست خورد.
● استقلال آلمان
۵۲ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۹۵۵ میلادی ، جمهوری فدرال آلمان استقلال خود را اعلام کرد . این اتفاق ده سال پس از پایان جنگ جهانی دوم رخ داد .
آلمان ، امروز یکی از صنعتی‌ترین کشورهای پیشرو جهان است. این کشور که در قاره اروپا واقع شده از شمال با دریای شمال، دانمارک و دریای بالتیک، از شرق با لهستان و جمهوری چک، از جنوب با اتریش و سوییس و از غرب با فرانسه، بلژیک، لوکزامبورگ و هلند هم‌مرز است.
آلمان دارای نظام سیاسی جمهوری فدرال دموکراتیک پارلمانی بوده و دارای ۱۶ فدراسیون است. این فدراسیون‌ها می‌توانند در برخی مسائل مستقل عمل کنند. آلمان هنگام جنگ فرانسه و پروس در سال ۱۸۷۱ به عنوان یک ملت دولت متحد شد.
جمهوری فدرال آلمان یکی از اعضای سازمان ملل متحد، ناتو، کشورهای گروه هشت و گروه پنج بوده و از بنیانگذاران اتحادیه اروپا است. این کشور پرجمعیت‌ترین و ثروتمندترین عضو اتحادیه اروپا نیز هست.
احزاب عمده سیاسی در این کشورعبارتند از:
▪ حزب سوسیال دموکرات (سوسیالیست)
▪ حزب دموکرات مسیحی (محافظه کار)
▪ حزب سوسیال مسیحی
▪ حزب دموکرات آزاد (لیبرال)
▪ حزب سبز (حفاظت از محیط زیست)
▪ حزب سوسیالیسم دموکراتیک (حزب کمونیست آلمان شرقی سابق)
● آغاز نخست وزیری علی امینی
۴۶ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۴۰ شمسی ، در پی اعتصاب و تظاهرات خیابانی معلمان تهران و كناره گیری شریف امامی از نخست وزیری، علی امینی مأمور تشكیل كابینه شد . در این روز او ضمن نطقی كشور را در وضع بد اقتصادی و در آستانه ورشكستگی مالی توصیف كرد . تحت تأثیر این اظهارات بهای زمین و خانه ظرف چند روز به كمتر از نصف قیمت سابق پایین آمد.
برخی مدعی شده بودند كه تظاهرات معلمان به اشاره آمریكا صورت گرفته بود تا با تغییر كابینه، اصلاحاتی كه از شاه خواسته شده بود عملی شود.
اما علی امینی که در سال ۱۲۸۴ در تهران متولد شده بود ، از سال ۱۳۱۲ و در وزارت دادگستری فعالیتهای دولتی خود را آغاز کرد . وی در سال ۱۳۱۵ رییس کل گمرک و در سال ۱۳۱۸ معاون وزیر دادگستری شد .از دیگر پستهای وی این عناوین را می توان نام برد:
دبیر کل شورای عالی اقتصاد و ریاست بانک صنعتی و معدنی ایران ، وزیر اقتصاد ملی در دولتهای علی منصور و مرحوم مصدق ، وزیر دارایی در کابینه زاهدی ، وزیر دادگستری کابینه علاء و در سالهای ۴۰ و ۴۱ نخست وزیر .
از اتفاقات مهم دوره او ایجاد سیاست اصلاحات ارضی بود که قصد داشت به کمک این شیوه از بار سیاسی و اقتصادی مالکان و تاحدود زیادی نیروهای سیاسی چپ در کشور بکاهد . چراکه شاه معدوم تصورمی کرد در این صورت نیروهای کار از روستا ها به در خواهند آمد . با این حال سیاست اصلاحات ارضی نا موفق می نمود . چرا که علاوه بر افزایش طبقه متوسط شهر نشین بسیاری از روستاییان را همچنان از داشتن زمین و علاوه بر آن کار کشاورزی محروم ساخت .
او پس از سال ۴۱ طی ۱۵ سال از صحنه سیاست خارج بود تا اینکه در سالهای پایانی دوران پهلوی بار دیگر به صحنه سیاست بازگشت که البته این بازگشت دیری نپایید.
● درگذشت محمد علی امیر جاهد ، شاعر و تصنیف ساز
۳۰ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۳۵۶ شمسی ، محمد علی امیرجاهد ، شاعرپرشورایرانی ، در سن ۸۱ سالگی به سرای باقی شتافت.
محمد علی امیرجاهد معروف به امیر جاهد در سال ۱۲۷۵ شمسی در تهران به دنیا آمد. وی اولین فرزند خانواده بود ووقتی قدم به كلاس دوم دبیرستان دارالفنون گذاشت پدرش را از دست دادوسرپرستی خانواده پر عائله خود را به عهده گرفت . او تحصیلات خود را دردارالفنون به پایان رساند و ازهمان زمان درروزنامه های رسمی و جراید دیگربه خبرنگاری و خدمات مطبوعاتی مشغول شد. آنگاه در سال ۱۳۰۵ به انتشار سالنامه پارس پرداخت كه انتشار آن ۲۸ سال ادامه یافت .
امیرجاهد درزمان جنگ جهانی اول ازجمله خبرنگارانی بود كه به سیاست متجاوزان اعتراض می كرد و با سری پرشور ازمهرمیهن، اشعارو تصنیف های شورانگیزمی سرود و درجراید منتشرمی كرد.
محمد علی امیر جاهد یكی از شاعران وتصنیف سازان برجسته دوران خود است كه اشعارش دارای مضامین میهنی –اجتماعی- سیاسی وفلسفی است. تصنیف هایش در سال ۱۳۳۳ و ۱۳۴۹ در دیوانش همراه با نت آهنگهایش به چاپ رسیده است .
امیر جاهد در سفر به غرب كشور در هنگام پیوستن به مهاجرین در شرق قزوین از سوی قزاقهای روسیه تزاری دستگیر شد و پس از مدتی از این گرفتاری خلاص‍ی یافت در سال ۱۲۹۹ به استخدام مجلس شورای ملی درآ مد نامبرده دبیر انجمن اشاعه واعتلای موسیقی نیز شد ومدتی هم مسئولیت هنرستان شبانه موسیقی ملی به وی سپرده شد . تصانیف ارزشمندی توسط او ساخته شد که برخی از آنها از این قرارند:
▪ كشوردل ،
▪ جان من ،
▪ در بهار امید ،
▪ در ملك ایران،
▪ هزار دستان به چمن و ...
سر انجام این هنرمند فرهیخته وگرانقدر در سال ۱۳۵۶ در ۸۱ سالگی در گذشت .
● در گذشت بابی ساندز
۲۶ سال پیش درچنین روزی در سال ۱۹۸۱ میلادی ، بابی ساندزشاعر و مبارز مشهور ایرلندی پس ازهفته ها اعتصاب غذا در زندانهای انگلستان در گذشت .
وی عضو ارتش جمهوری‌خواه ایرلند و عضو مجلس عوام انگلیس بود . او در اعتراض به رعایت نکردن حقوق زندانیان سیاسی و شرایط نامساعد زندان دست به اعتصاب غذا زد و سرانجام پس از ۶۵ روز مقاومت بی‌امان در زندان "میز" در نزدیکی بلفاست درگذشت. ساندز ۲۷ ساله، طول مدت اعتصاب غذا بارها به اغما رفت، اما بر خواسته‌‌های خود پای فشرد تا مرگ او را مغلوب کرد.
بر اثر مرگ این شاعر و نماینده‌ مردم ایرلند بسیاری از مردم انگلستان دست به اعتصابات گسترده ای زدند .

منابع:
مهر
روزنامک
صدا و سیما
شرقیان
کتاب خاطرات علی امینی
زیست نامه
آستان جانان
تبیان
دانشنامه رشد
ویکی پدیا
irib

منبع : تبیان