۵ نوامبر ۱۹۷۹ ـ کناره گیری دولت بازرگان در پی تصرف سفارت آمریکا در تهران - نگاهی به کارهای برزینسکی

پنجم نوامبر ۱۹۷۹ نماینده پانصد دانشجو که عنوان «دانشجویان پیرو خط امام» بر خود گذارده بودند در دومین روز تصرف سفارت آمریکا در تهران (۱۴ آبان ۱۳۵۸) اعلام داشتند که کارکنان سفارت را تا استرداد شاه آزاد نخواهند کرد و اضافه کردند که در ساختمان سفارت اسنادی را در رابطه با حوادث کردستان و خوزستان و اسامی برخی از جاسوسان و وابستگان به آمریکا را به دست آورده اند که آنها را کتاب خواهند کرد.
آخر وقت همین روز اعلام شد که مهدی بازرگان پس از ۲۶۸ روز حکومت، کناره گیری دولت خود را تسلیم کرده است و دلیل آن، رویدادهای اخیر (از جمله تصرف سفارت آمریکا) و نیز انتقاد افراد و گروهها به ویژه اعتراض این گروهها به ملاقات او در خارج از کشور با برژینسکی مشاور امور امنیت ملی رئیس جمهوری آمریکا بوده است. بازرگان که از همکاران دکتر مصدق و از موسسان نهضت آزادی بود، نخستین دولت نظام جمهوری اسلامی را تحت نام «دولت موقت» تشکیل داده بود. کمیته های انقلاب و دسته های مختلف با اعمال خود مانع از اداره کامل امور توسط دولت او بودند و دولت بازرگان در طول زمامداری توان اجرای نظامات دولتی را نداشت.
مورخان گروگان بودن ۵۲ آمریکایی به مدت ۴۴۴ روز را یک تحقیر و شکست سیاسی برای دولت آمریکا، ضعف دولت کارتر (کم تجربگی او) و درگیری برزینسکی مشاور ویژه وی با سایروس ونس وزیر امور خارجه وقت نوشته و افزوده اند که کارتر توجه بیشتری به برزینسکی (با این که متولد آمریکا نبود) داشت و برزینسکی با برخی مقامات تهران یک کانال مذاکراتی جداگانه داشت که کارتر هم از آن بی خبر بود و همین تعدد کانال باعث شد که کاخ سفید نتواند برای رهایی گروگانها اقدام قاطع و موثر بعمل آورد و ادامه این وضعیت باعث شکست کارتر در انتخابات بعدی شد و .... ونس در آوریل ۱۹۸۰ به علت مداخلات برزینسکی در وظایف او (در ظاهر به خاطر شکست ماموریت کماندوها در صحرای طبس) کناره گیری کرد.
شاه که به بیماری سرطان دچار بود در پی فشار و اصرار هنری کیسینجر، دیوید راکفلر، جان مک کلوی و گردانندگان گروه مالی «چیس» اجازه ورود به آمریکا را از کارتر گرفته بود که ورود او، دردسری طولانی برای دولت کارتر فراهم ساخت که به روی کار آمدن مجدد حزب جمهوریخواه انجامید.
× Zbigniew K. brzezinski زبیگنو برزینسکی۲۸ مارس ۱۹۲۸ در شهر ورشو (پایتخت لهستان) به دنیا آمده است. پدر وی یک ناسیونالیست لهستانی بود که در جوانی با سلطه روسیه بر لهستان مبارزه مسلحانه می کرد و بعدا وارد دیپلماسی لهستان شد و در سال ۱۹۳۹ سفیر لهستان در کانادا بود که هیتلر و استالین میهن او را میان آلمان و شوروی قسمت کردند. بنابراین، برزینسکی (پدر) و اعضای خانواده اش در کانادا ماندگار شدند. زبیگنو در کانادا وارد دانشگاه مکگیل شد ولی چون نتوانست وارد وزارت امور خارجه کانادا شود به ایالات متحده رفت و از دانشگاه هاروارد در رشته علوم سیاسی دکترا گرفت. زبیگنو در سال ۱۹۵۸ به تابعیت غیر بومی آمریکا درآمد و در امور سیاسی این کشور درچارچوپ حزب دمکرات به فعالیت پرداخت و چون با مسکو ذاتا دشمنی خونی و آشتی ناپذیر داشت و سیاست روز آمریکا آن را می پذیرفت مورد توجه قرار گرفت. پیشنهاد و اندرزهای برزینسکی به جان اف کندی در قضیه بحران موشکی کوبا باعث شد که فعالانه تر وارد بازی های سیاسی شود و در مسائل شوروی و اروپای شرقی به اظهار نظر بپردازد. وی باز بر مدار دشمنی خود با شوروی، در جریان جنگ ویتنام به لیندن جانسون رئیس جمهور وقت اندرزهای متعدد داد. پیشرفت سیاسی او از زمان جیمی کارتر آغاز شد. چون کارتر آشنایی کامل به مسائل خارجی و بین المللی نداشت، برزینسکی که فردی وقت شناس و باهوش است در حقیقت کار آموزش او را در آن زمینه ها برعهده گرفت و سپس مشاور ارشد امنیت ملی در کاخ سفید شد و رشته کار را از دست «سایرس ونس» وزیر امور خارجه وقت خارج ساخت. ازکارهای برزینسکی در این زمان، دور ساختن مصر از شوروی با ترتیب دادن قرارداد کمپ دیوید و آشتی مصر و اسرائیل بود. باز به دلیل دشمنی با مسکو، مناسبات آمریکا با پکن (رقیب شوروی در دنیای کمونیستها) را به حالت عادی درآورد و کارتر را به چین فرستاد. سپس تحت تاثیر همان دشمنی با مسکو، با کمک عربستان سعودی و پاکستان مجاهدان مسلمان را در افغانستان بر ضد شوروی مجهز ساخت که طالبان و القاعده از درون آنها بیرون آمده اند. برزینسکی، هنگامی که دوگلیست های فرانسه دم از جدایی اروپا از آمریکا و «استقلال» زدند با نطق و نوشته به جنگشان رفت. برزینسکی در یک مورد شکست خورد و آن «ایران» بود که با سیاست های خود باعث خروج ایران از حوزه و دایره غرب شد که در تاریخ معاصر آمریکا The Loss of Iran (ذ لاس آو ایران = از دست دادن ایران) عنوان گرفته است. خروج کامل ایران از حوزه نفوذ طولانی آمریکا را تصرف سفارت آمریکا در تهران به دست داد، رویدادی که تا آن زمان سابقه نداشت و قابل پیش بینی نبود.
برزینسکی که دختر و دو پسرش را هم وارد کار سیاست و رسانه ها کرده است، با این که شوروی فروپاشیده، هنوز دست از سیاست نکشیده و آن را با عضویت در انجمن های مطالعات سیاسی، تدریس در دانشگاه جانز هاپکینز و نوشتن مقاله و مصاحبه های تلویزیونی دنبال می کند. با وجود این، اعضای برجسته حزب دمکرات آمریکا او را به طور کامل از آن خود نمی دانند زیرا که بارها از خشونت و راستگرایی حمایت کرده است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز