نگاهی به نقش MVNO ها در بازار ارتباطات سیار

امروزه كارشناسان اقتصادی در تلاشند كه از جزیی‌ترین فرصت‌ها، حداكثر بهره‌برداری را به ‌عمل آورند؛ به همین سبب با توجه به شرایط، همواره راه‌حل‌هایی جدید به سرمایه‌گذاران و بازیگران بازار، معرفی می‌كنند. در حال حاضر، بازار ارائه خدمات ارتباطی سیار در برخی نقاط دنیا با چالش‌هایی روبه‌رو شده است؛ یكی از مهم‌ترینِ این چالش‌ها، اشباع بازار است. در این مقاله به یكی از رایج‌ترین راه‌حل‌ها برای برخورد با این پدیده می‌پردازیم. شایان ذكر است كه می‌توان از این راه حل برای بازارهایی با وسعت جغرافیایی گسترده، كه امكان پوشش و ارائه خدمات در تمام نواحی آن فراتر از پتانسیل اپراتورها است و برای آنها صرفه اقتصادی بسیار كمی دارد، استفاده كرد.
از طرفی، با بهره‌گیری از این راه‌حل، شركت‌ها و بنگاه‌های كوچك می‌توانند با سرمایه‌گذاری كم به بازار ارتباطات سیار وارد شوند و به ارائه خدمات متناسب با آداب و رسوم آن نواحی بپردازند. بازار ارتباطات سیار كشور ما نیز چنین وضعیتی دارد.
رشد و پیشرفت تكنولوژی‌های مرتبط با خدمات ارتباطی سیار و ارائهٔ سرویس‌های متنوع و جذاب در بازار، سبب شده كه طی چند سال گذشته، در اكثر جامعه شاهد استقبال بی‌نظیر اقشار مختلف جامع از این خدمات باشیم كه این موضوع خود سبب افزایش علاقهٔ سرمایه‌گذاران برای كسب مجوز ارائهٔ این خدمات در این بازار‌ها شده است‌.
اما پس از عبور از این مرحله و پوشش مناسب اپراتورها، این بازار‌ها كم‌وبیش به وضعیت اشباع و بعضاً فوق اشباع نزدیك شدند. به همین جهت، سازمان‌های رگولاتوری، اعطای مجوزهای جدید را در بازارهای اشباع‌شده مناسب ارزیابی نمی‌كردند و بر این باور بودند كه اعطای مجوز جدید، به درآمدها و پویایی بازار ضربه می‌زند. از سوی دیگر، مسدود شدن امكان سرمایه‌گذاری در بازار، در طولانی مدت، ضربه‌ای جدی به فعالان این صنعت محسوب می‌شد و در عین حال، فعالیت و میزان درآمد اپراتورهای موجود در این بازارها را محدود می‌كرد.
● یك راه‌حل: MVNO
با بررسی شرایط این بازارها و پتانسیل اپراتورهای موجود آنها، راه‌حلی مناسب برای خارج ساختن بازار از حالت ركود و امكان تداوم سرمایه‌گذاری در این بازارها از سوی سازمان‌های رگولاتوری و اپراتورها انتخاب گردید. به این ترتیب كه اپراتورهایی "مجازی" در كنار اپراتورهای موجود در بازار با مجوزی محدود ایجاد گردند. مجازی بودن این اپراتورها به این جهت است كه باند فركانسی خاص و مجوزی مبنی بر ایجاد شبكه‌ای جدید به آنها اعطا نمی‌‌گردد. این اپراتور را با نام MVNO می‌شناسند.
در حال حاضر، تعریف و ساختار این گونه اپراتور‌ها كاملاً مستند شده است؛ گرچه عموماً همهٔ این تعریف‌ها بیشتر از منظر هدایت شبكه به MVNO توجه كرده‌اند تا تعریف آن به‌عنوان عاملی تجاری و مرتبط با مشتری. از دید هدایت شبكه، به ساده‌ترین بیان می‌توان گفت كه یك MVNO، واحدی است كه یك سرویس موبایل را بدون داشتن مجوز باند فركانسی مربوط به آن، ارائه می‌كند و لزوماً، همه یا نهایتاً یكی از عناصر زیرساخت شبكهٔ سیار را در اختیار ندارد.
از منظر تجاری و مسائل مرتبط با مشتری، یك MVNO واحدی است كه مشتری گمان می‌كند این واحد اپراتور سیار اوست؛ در حالی كه MVNO ملزم به داشتن یا ساماندهی و مدیریت همه یا بخشی از شبكهٔ فیزیكی اصلی زیرساختی نیست.
در واقع MVNO توافقی است كلی و گسترده كه به اپراتور شبكهٔ سیار MNO) ) امكان فروش حجم زیادی از خدمات را می‌دهد؛ این امر را یا با فروش مجدد و بسیار متنوع‌تر و تخصصی‌تر خدمات یا به‌وسیلهٔ میزبانی یك سرویس به عنوان یك MVNO روی شبكهٔ بازارهای دیگر انجام می‌شود.
در ابتدایی‌ترین سطح، این توافق می‌تواند شامل این موارد باشد: عرضه مجدد SIM با عنوان تجاری دیگر یا احتمالاً گوشی‌های جدید، داشتن روش‌های فروش مخصوص به خود، افزایش توجه به نیاز مشتركان‌، ایجاد و تنوع بخشیدن به سرویس‌های ارزش‌افزوده و به طور كلی، انجام مجموعه اقداماتی در راستای افزایش درآمد اپراتور دارای مجوز و حتی افزایش تعداد مشتركان این اپراتور.
به‌طور كاربردی می‌توان گفت كه یك MVNO در حقیقت یك فروشنده و MNO یك تولیدكننده است. در حال حاضر، همهٔ MNOها صاحب تمامی قسمت‌های مربوط به زنجیرهٔ تهیه و تولید سرویس سیار هستند و آنها را مدیریت می‌كنند.
به‌طور كلی در مدل ارائه خدمات توسط MVNO، سه ‌اصل اساسی وجود دارد:
۱) كلیهٔ خدماتی كه برای هر دو طرف (MNO و MVNO) از همان ابتدا سودمند است، باید به بازار ارائه شود.
۲) اگر تداخلی در ارائه این خدمات بین اپراتور و MVNO و یا بین MVNOها وجود دارد، حتی‌الامكان باید برطرف شود یا كاهش یابد.
۳) هر آنچه امروزه جزو نیازها و تقاضاهای جدید بازار قرار می‌گیرد، باید از طرف MVNO ارائه شود.
● MVNO و سازمان تنظیم مقررات
نظر كلی و جهانی حاكم در زمینهٔ تنظیم مقررات برای MVNOها این است كه مقررات آن باید توسط توافقات تجاری تعریف و مشخص شود و سازمان تنظیم مقررات نباید دخالتی در آن داشته باشد. در حالی كه این مسأله از یك سو بسیار هوشمندانه است، از سوی دیگر بهانه‌ای است برای برخی قانون‌گذاران تا كلاً MVNOها و هر مسأله مربوط به قانون‌گذاری و تنظیم مقررات مربوط به آنها را كنار بگذارند. این امر، ممكن است به ضرر MVNO تمام شود زیرا در حالی كه MVNO به یك توافق تجاری سودمند دوطرفه با یك MNO رسیده است، این MNO هنوز ممكن است یك رقیب بالفعل یا بالقوه برای MVNO به شمار ‌رود. می‌توان گفت كه MVNO‌ها به كمك و مساعدت سازمان تنظیم مقررات و حتی پشتیبانی MNOها و MVNOهای دیگر نیاز دارد.
نكته جالب آنكه در برخی نواحی همانند اتحادیه اروپا كه برخی قوانین آزاد تجاری حكم‌فرماست، روابط تجاری دیگری نیز در این رابطه شكل می‌گیرد، به‌طور نمونه، در این اتحادیه یك MVNO حق دارد كه آزادانه كالاها و سرویس‌های خود را در سایر كشورهای عضو اتحادیه جابه‌جا كرده یا حتی سرویس‌هایی را در آنجا راه‌اندازی كند. البته هنوز موانع عملی زیادی بر سر این وجود دارد كه به پشتیبانی و كمك سازمان تنظیم مقررات نیاز دارد و باید فراتر از مسألهٔ رسیدن به توافقات تجاری با یك اپراتور میزبان در هر عضو اتحادیه، به این مسأله پرداخت.
● نقش MVNE در این بازی؟
در كنار مقوله اپراتورهای مجازی كه فقط از ساختار و امكانات شبكه‌ای یك اپراتور میزبان استفاده كرده و به ارائه سرویس می‌پردازند، مجموعه‌های دیگری تحت نام MVNE شكل گرفته‌اند كه به عنوان یك بازوی دیگر اجرایی در زمینه راه‌اندازی و توسعه شبكه اپراتور فعالیت می‌كنند. یك MVNE زیرساخت لازم برای ارائه سرویس‌‌های مختلف را، از تأمین عناصر شبكه، كنترل و اداره شبكه تا عملكردهای مربوط به پشتیبانی BSS /OSS، عرضه می‌كند.
MVNE نقش میانه‌ای را بین MVNOهایی كه نمی‌خواهند هیچ كنترلی روی عناصر شبكه داشته باشند و آنهایی كه خواهان كنترل كامل هستند، ایفا می‌كند. بسیاری از MVNOها كاملاً به زیرساخت شبكهٔ بی‌سیم تحت نظر و اداره اپراتور شبكه سیار میزبان، اعتماد می‌كنند؛ در حالی كه MVNOهایی هم وجود دارند كه می‌خواهند خود صاحب یا اداره‌كنندهٔ عناصر شبكه خود باشند. MVNEها نقش میانه‌ای را در این زمینه ایفا می‌كنند؛ یعنی آنها می‌توانند مواردی را برای MVNO فراهم كنند كه به این وسیله MVNOها آن چه را لازم دارند خود انجام دهند. برای مثال، یك MVNE می‌تواند نیازهایی از قبیل HLR ، SMSC ، MMSC یا عناصر بالاتر شبكه‌ از قبیلGGSN ،OSS/BSS را برای MVNO فراهم كند.

Mobile Virtual Network Operator
. Mobile Network Operator
. Mobile Virtual Network Enabler
.Bases Station Subsystem
. Operations support system
. Home Location Register
.Short Messages Service Centre
. Multimedia Messaging Service Center
.Gateway GPRS Support Node
مراجع:
۱. ۳GSM daily, Feb ۲۰۰۷
۲. Analyst insight
۳. Internet news
نویسنده: محمد حسین طاهری

منبع : آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایستنا