خانم ها در انجام وظایف شان مسوولیت پذیرترند

پرداختن به مسائل زنان در سال‌های اخیر به‌ویژه سال‌های پس از انقلاب به دلیل حضور آنها در عرصه‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و نقش مثبتی که در این حوزه‌ها ایفا کرده‌اند همیشه مورد توجه صاحبنظران و کارشناسان حوزه زنان بوده است اما اینکه تا چه حد اقدام‌ها و فعالیت‌های صورت‌گرفته در بهبود وضعیت زنان موثر بوده است همچنان نیازمند بحث و تامل است.
آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که چرا در دنیای ما همیشه حق با مردان است و مردان هیچگاه برای برخورداری از حقوق طبیعی خود نیاز به هیچ قانون، طرح و لایحه‌ای ندارند؟ ولی زنان... دکترالهام امین‌زاده از جمله فعالان سیاسی زن و نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی است. وی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و استاد حقوق بین‌الملل دانشکده حقوق دانشگاه تهران است. امین‌زاده از جمله موسسان کانون حمایت از ایرانیان خارج از کشور است. وی بر این اعتقاد است که برای بهبود وضعیت زنان و حل مشکلات فعلی تنها راه حضور فعال زنان در عرصه‌های مختلف است و به وجود آوردن این باور در مردان است که زنان هم همچون مردان می‌توانند درست فکر کنند، تصمیم بگیرند و کار کنند. حاصل گفت‌وگوی ما با ایشان را در ذیل می‌خوانید.
▪ شما به عنوان کسی که سابقه طولانی در عرصه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دارید زمینه را برای حضور فعال زنان در جامعه چگونه می‌بینید؟
ـ به عقیده من فضای فعلی جامعه برای حضور زنان بسیار مناسب است، نه‌تنها در کلانشهرها فضا برای حضور زنان فراهم شده است بلکه در شهرهای کوچک زنان فعال و پرتلاشی داریم که فعالانه در عرصه‌های مختلف حضور دارند.
▪ شما به عنوان یک زن در یکی از حساس‌ترین کمیسیون‌های مجلس فعالیت می‌کنید. چگونه توانستید روحیه خود را با این حوزه وفق دهید؟
ـ رشته تحصیلی من دکترای حقوق بین‌الملل است. به همین خاطر احساس کردم با توجه به دستور کارهای موجود و حوزه‌هایی که این کمیسیون در آن فعال است این کمیسیون بیشتر با علایق و تخصص من سازگار است و به عضویت آن درآمدم.
▪ نظر شما در مورد اجرای طرح امنیت اجتماعی از سوی نیروی انتظامی چیست؟ آیا اجرای چنین طرح‌هایی آن هم به صورت مقطعی و ضربتی کاری است؟
ـ به عقیده من خانم‌ها تا حدی قربانی عدم نظارت در بحث پوشاک و لباس هستند. نیروی انتظامی هم نگاهش به این مساله بیشتر یک نگاه ارشادی است نه نگاهی تنبیهی یا توهین‌آمیز به خانم‌ها ولی به هر حال در برخی از موارد چنین برخوردهای تنبیهی هم لازم است.
ولی آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این است که باید در کنار طرح‌های اینچنینی یکسری طرح‌های فرهنگی هم وجود داشته باشد. اگر واقعا در جامعه ما شأن زن مسلمان به خوبی رعایت می‌شود باید الگوهای درست و مناسب به جوانان ما شناسانده شود. باید انتظارها از زنان و دختران جوانمان را مشخص کنیم. باید دید جامعه چه انتظاری از ۳۷ میلیون زن ایرانی و مسلمان کشور دارد. باید تمامی ابزارهای آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و حتی تنبیهی را در کنار هم قرار دهیم و به کار ببریم صرف برخورد تنبیهی کارساز نیست.
▪ امنیت زنان در کشور ما در مقایسه با زنان کشورهای دیگر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ـ امنیت برای زنان در جامعه ما خوب است. در مقایسه با برخی کشورها که مثلا خانم‌ها در برخی از ساعات شب امنیتی برای رفت و آمد ندارند، خیابان‌ها و کوچه‌های ما در بسیاری از ساعات شبانه‌روز باز هم برای رفت و آمد خانم‌ها امن است. خصوصا الان با وجود خانم‌های راننده وضعیت بهتر از قبل شده است. البته در برخی از نقاط شهر با یکسری مزاحمت و عدم امنیت هم روبه‌رو هستیم که این هوشیاری خانم‌ها را می‌طلبد که در هر منطقه‌ای حضور نیابند.
▪ شما به عنوان یک زن در جامعه احساس امنیت می‌کنید؟
ـ بله، من معتقدم جامعه برای حضور زنان امنیت کافی را دارد و همان‌طور که عنوان کردم در برخی از موارد هم هوشیاری خود خانم‌ها لازم است و الا فضای امنیتی کشور مثبت است.
▪ برخی از مواد قانون مدنی زنان ما را دچار مشکلات جدی کرده است که اصلاح آنها را می‌طلبد. فکر می‌کنید فراکسیون زنان مجلس هفتم تا چه اندازه در تحقق بخشیدن به این هدف موفق عمل کرده است؟
ـ از سال ۸۴ که سال ورود ما به مجلس بود، خود من طرحی را آوردم در جهت تحقق حقوق زنان در عرصه داخلی و بین‌المللی که دولت را موظف به ارائه طرح‌هایی در این زمینه می‌کرد. در شرایط کنونی هم انتظار ما از دولت این است که در بخش‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حقوق زنان را تبیین کند.
در مورد زنان آسیب‌پذیر و سرپرست خانوار پیشنهاد دادیم که از ۲۵ درصد خانه‌هایی که در اختیار افراد کم‌بضاعت قرار می‌‌گیرد، ۱۰ درصد آن به زنانی که سرپرست خانوار هستند تعلق گیرد. چرا که اکثر زنان سرپرست خانوار ما با مشکل تهیه مسکن روبه‌رو هستند.در مورد دیگر مادرانی را داشتیم که فرزند معلول داشتند که با هماهنگی‌هایی که با وزیر رفاه انجام شد مقرر شد این مادران به صورت نیمه‌وقت کار کنند ولی حقوق تمام‌وقت دریافت کنند.
اینها از جمله کارهایی بود که در راستای اصلاح قانون مدنی و کمک به زنان انجام شد.
▪ برابری دیه زن و مرد به عنوان یکی از حداقل خواسته‌های زنان ایرانی و با وجود حمایت افراد و فقهای سرشناس همچون آیت‌الله صانعی و آقای هاشمی‌رفسنجانی هنوز هم مورد توجه نهادهای قانونگذار و مسوولان قرار نگرفته است نظر شما به عنوان یک حقوقدان چیست؟
ـ این مساله نیازمند یک تعداد استفساریه و مراجعه به نظر فقها دارد. بحث دیه معمولاً در کنار نفقه مطرح می‌شود استدلالی هم که می‌شود این است که زن وقتی نفقه دارد بالاخره دیه نصف باشد هم مشکلی نیست و فرقی نمی‌کند ولی اگر ما بتوانیم برای زنان سرپرست خانوار دیه را به صورت کامل بگیریم چون نفقه‌‌ای به آنها تعلق نمی‌گیرد یک گام مثبت و مفید خواهد بود.
▪ فکر می‌کنید در مدت کوتاه باقی‌مانده امکان عملی شدن این مساله وجود دارد؟
ـ ما تمام تلاش خود را در این راستا انجام می‌دهیم. به‌طور مثال ما بحث ارث بردن زن از زمین را که در قانون مدنی نیامده است از ابتدای مجلس هفتم پیگیری کردیم تا اینکه اخیراً رهبر معظم انقلاب فرمودند زن هم می‌تواند از زمین ارث ببرد، نه از ساختمان بلکه از خود زمین و این یک تلاش مثبت از سوی ما بود در این مورد هم ما تمام تلاش خود را برای اجرای صحیح و عملیاتی کردن آن در مدت زمان باقی‌مانده می‌کنیم.
▪ لایحه حمایت از خانواده از مهم‌ترین لوایح مطرح شده در مجلس هفتم در حوزه زنان و خانواده بود ،نظرتان در مورد اجرای این لایحه چیست؟
ـ قوه قضائیه بارها به فراکسیون زنان تکلیف کرده است هر آنچه را که فکر می‌کنید باید به این لایحه اضافه شود اضافه کنید و هر آنچه را هم که غیرضروری می‌دانید حذف کنید و در حال حاضر هم این لایحه در خدمت مجلس است.
اما مشکل اصلی درخصوص ماده ۲۳ این لایحه است که سر و صدای زیادی به پا کرده است که مرد برای ازدواج اجازه دادگاه را لازم دارد. الان هم یک عده بر این اعتقادند که این ماده کلاً حذف شود و برخی هم معتقدند اتفاقاً دادگاه باید دخیل باشد و تعدد زوجات را نباید به حال خود رها کرد و باید آن را قانونمند کرد.
▪ به‌نظر شما چرا با گذشت حدوداً ۳۰ سال از انقلاب نگاه جامعه ما به زنان همچنان نگاهی شعارگونه است؟
ـ به عقیده من اگر به شعارهایی که داده می‌شود عمل شود جامعه ما تبدیل به یک جامعه ایده‌آل می‌شود. الان در بحث مدیریت، اقتصاد و بازرگانی حضور خانم‌ها خیلی کم است، در صورتی که بر اساس بحث شایسته‌سالاری خانم‌ها هم می‌توانند واقعا در بخش‌های بالای مدیریت مفید عمل کنند، چراکه خانم‌ها در انجام وظایف‌شان بسیار بامسوولیت و وجدان بالا عمل می‌کنند. در بخش‌های اقتصادی، صنعتی و تجاری هم به نسبت زنان سایر کشورها حضور خانم‌های ما بسیار کمرنگ است و این نشأت‌گرفته از آن است که همه وسیله و ابزار لازم برای حضور آنها فراهم نشده است و هم خود آنها به خودباوری نرسیده‌اند.
▪ چگونه توانسته‌اید خود را با کار بیرون و درون خانه هماهنگ کنید؟
ـ با همکاری و هماهنگی، این امر امکانپذیر است. اگر حضور زن در خانه کیفی باشد، می‌توان با این مشکل کنار آمد. اگر کمیت حضور زنان زیاد باشد ولی حضور عاطفی و کیفی کم باشد، آن‌وقت مشکل‌ساز می‌شود.
▪ خانواده شما تا چه اندازه با کار و مسوولیت شما کنار آمده‌اند و چه نقشی در موفقیت‌های شما داشته‌اند؟
ـ به‌هرحال پذیرفتن اشتغال ویژه، کمک بزرگی است. الان خیلی از خانم‌ها حتی اگر نماینده هم نباشند، تا ۴ یا ۵ بعدازظهر مشغول به کار هستند و این مساله تا حد زیادی عمومیت یافته است. همسر من هم پذیرفته‌اند که شغل من مثل خیلی از خانم‌‌های دیگر که در عرصه آموزشی، اجتماعی، فرهنگی و... فعال هستند، مشکلات خاص خود را دارد و تا حد زیادی خود را با این وضعیت وفق داده‌اند.
▪ نقطه شروع برای تغییر وضعیت فعلی زنان جامعه ما کجاست؟
ـ نقطه شروع خود زن‌ها و رسیدن آنها، به خودباوری است. باید پذیرفت باتوجه به فرهنگی که در کشور حاکم است، باید تلاش زیادی کرد تا خودمان را اثبات کنیم. نمی‌خواهم بگویم ما زنان باید همیشه با سختی خود را اثبات کنیم ولی فرهنگ فعلی جامعه ما بیانگر این مساله است. باید در مردان این باور را به‌وجود آورد که زنان هم می‌توانند درست کار کنند و درست فکر کنند و این تنها با کار عملی زنان و تلاش آنها محقق می‌شود. زنان ما باید از کارهای صرفا فردی و محدود خارج شوند و وارد فعالیت‌های جمعی و عمومی شوند و از این طریق، خود را اثبات کنند.

فاطمه استیری

منبع : روزنامه تهران امروز