سه شنبه, ۱۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 30 April, 2024
مجله ویستا


مدرسه امیرجلال‌الدین فیروزشاه (گنبد سبز) ، تربت‌جام


گنبد سبز كه بخشی از مدرسه فیروزشاه بوده، در ضلع شمالی صحن مزار شیخ جام واقع شده است. این بنا شامل یك هشتی با گنبدی دوپوسته و اتاق كوچكی در كنار آن، با نمای كاشی‌كاری به شیوه معقلی است. گنبد سبز دارای گنبدخانه‌ای چهارتاقی و مربع شكل به ابعاد 10/5×10/5 متر با چهار شاه‌نشین و دو طاق‌نما در شاه‌نشین‌های شرقی و غربی است كه در طاق‌نمای غربی آن، محرابی وجود داشته كه امروزه تنها قسمتی از حاشیه قوس آن برجای مانده است. بر فراز درگاه‌های شمالی و جنوبی كه هر دو به منزله ورودی بنا محسوب می‌شوند، دو تاق سوار كرده‌اند كه نورگیری در هر یك از آن‌‌ها جای داده شده است. مهم‌ترین بخش بنا، سقف بناست كه با به‌كارگیری سه كنج‌ها و كاربندی، به شیوه‌ای بسیار بدیع و زیبا پوشیده شده، و بر فراز آن، گبندی سوار است.
در كنار این بنا و در ضلع شرقی آن، بنای دیگر به ابعاد 3/5×7 متر قرار دارد كه دارای دو شاه‌نشین در جبهه‌های شرقی و غربی و محرابی با طرح نیمه‌هشت‌وجهی - شبیه محراب مزار مولانا در تایباد - با حاشیه‌ای از گچ‌بری با طرح مضرّس است و سقف آن، كه بر فراز چهار قوس قرار گرفته، دارای كاربندی 12 ضلعی است. این بنا نیز دارای دو درِ ورودی، یكی در جنوب و دیگری در شمال است كه درِ شمالی آن به ایوان عمیقی با دهانه‌ای به عرض 5/60 متر باز می‌شود كه تنها قسمتی از خیزِ تاق آن برجای مانده است. این بنا دارای گنبد دوپوسته با ساقه‌ای بلند است و حدفاصل دو پوسته‌ آن را خشخاشی زده‌اند كه با چوب‌هایی به یكدیگر كلاف شده‌اند. این بنا تزئینات و كاشی‌كاری زیبایی دارد. بنای مدرسه توسط جلال‌الدین فیروز‌شاه،‌ در سال 844 هـ.ق ایجاد گردیده است؛ اما به نظر می‌رسد كه ساخت آن ناتمام مانده باشد.


همچنین مشاهده کنید