سرطان تخمدان

سرطان تخمدان در زنان بیشتر بعد از یائسگی دیده می‌شود. این نوع سرطان علائم اولیه مشخصی ندارد، به این علت زنان باید به‌طور منظم توسط پزشک معاینه شوند. اگر این بیماری قبل از گسترش کشف شود تا ۸۰% امکان بهبود خواهد داشت.

- تخمدان‌ها
تخمدان‌ها عضوی از اعضاء تولید مثل در زنان هستند که تولیدکننده و آزادکننده تخمک در هر چرخه قاعدگی می‌باشند. تخمدان‌ها تقریباً به شکل و اندازه دو بادام بزرگ هستند که در لگن قرار گرفته‌اند. هر کدام از تخمدان‌ها در یک طرف رحم، در قسمت پشت و پائین لوله‌های رحمی قرار دارند.
در طی یک دوره قاعدگی، تخمدان تخمک را آزاد می‌کند که از طریق لوله‌های رحمی به رحم می‌رسد. اگر این تخمک توسط اسپرم بارور شود، جنین را تشکیل خواهد داد. تخمدان در طی دوره‌های ماهانه هورمون استروژن ترشح می‌کند. استروژن مسئول صفات ثانوی زنانه است و همچنین باعث رشد رحم و مهبل می‌شود. با رسیدن به سن یائسگی که معادل زمان قطع قاعدگی است. تخمک‌گذاری و ترشح استروژن نیز از تخمدان‌ها قطع می‌شود.

- سرطان تخمدان
سه نوع عمده سرطان تخمدان وجود دارد که عبارتند از: سرطان سلول‌های پوششی، سرطان سلول‌های زایا و سرطان سلول‌های بینابینی.
تقریباً ۹۰% سرطان‌های تخمدان را سرطان سلول‌های پوششی که از سلول‌های پوشاننده سطح تخمدان‌ها منشأ می‌گیرند، تشکیل می‌دهند. سرطان‌های تخمدان ممکن است از سلول‌های ژرمینال (زایا) یا سلول‌های بینابینی تخمدان نیز منشأ بگیرند. تشخیص نوع سرطان تخمدان برای مشخص کردن نوع درمان و پیش آگهی بیماری ضروری است. سرطان‌های اپی تلیالی (پوششی) تخمدان ممکن است به تخمدان مقابل، لگن و شکم گسترش پیدا کند ولی معمولاً این سرطان‌ها محدود به شکم باقی می‌مانند. این سلول‌های سرطانی ممکن است بر روی قسمت درونی شکم کاشته شوند و به داخل حفره شکم رشد پیدا کنند.
این نوع سرطان تخمدان تمایل به ایجاد مایع درون شکم داشته و همچنین می‌تواند باعث چسبندگی روده‌ها گردد. نوعی از سرطان تخمدان که از سلول‌های زایا منشأ می‌گیرد. در زنان حوان شایع‌تر بوده و به درمان پاسخ مناسب می‌دهد.
سرطان تخمدان ناشی از سلول‌های بینابینی نادر است این نوع سرطان در تمام سنین دیده می‌شود و به درمان نیز به‌خوبی سرطان‌های سلول‌های زایا پاسخ نمی‌‌دهد. در زنانی که در جوانی مبتلا به سرطان تخمدان شده و درمان شده‌‌اند، احتمال ابتلا به سرطان تخمدان بعد از یائسگی بیش از سایرین نیست.

- علل سرطان تخمدان
علت شناخته‌ شده‌ای برای سرطان تخمدان وجود ندارد. زنانی که سابقه فامیلی سرطان تخمدان، پستان یا روده فراخ دارند و همچنین زنانی که زود یائسه شده‌اند، در معرض خطر افزایش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان هستند. زنانی که قرص‌های جلوگیری از بارداری مصرف می‌کنند، احتمال کمتری برای ابتلا به سرطان تخمدان دارند.

- تشخیص
ممکن است اولین علامت سرطان تخمدان، اختلالات مبهم و پایدا گوارشی مثل نفخ معده و تجمع گاز در روده‌ها باشد. در بیشتر موارد این علامت‌ها نباید باعث نگرانی شود. اگر این علائم ادامه یافت، بهتر است با پزشک مشورت گردد. هرچه بیماری زودتر کشف شود، احتمال درمان موفق بیشتر خواهد بود.
اگر سرطان تخمدان کشف و درمان نشود. سایر علائم بروز خواهد کرد. شایع‌ترین علامت اتساع شکم است که به دلیل تجمع مایع در شکم ناشی از وجود سلول‌های سرطانی می‌باشد. گاه اتساع شکم ناشی از خود تومور یا تجمع مایع در داخل تومور (کیست) است. علامت دیگر سرطان تخمدان می‌‌تواند خونریزی غیرطبیعی زنانه باشد. این سرطان به‌وسیله معاینه پزشکی تشخیص داده می‌شود. ابتدا پزشک شکم را لمس کرده، سپس معاینه داخلی برای بررسی رحم و سایر اعضاء لگنی انجام خواهد شد. در بیشتر موارد معاینه‌های زنانه شامل انجام پاپ اسمیر است که برای تشخیص سرطان دهانه رحم مؤثر بوده ولی تأثیری در تشخیص سرطان تخمدان ندارد.
اگر شک به سرطان تخمدان وجود داشته باشد، از روش‌های تشخیصی گوناگونی برای تأیید وجود بیماری و پیدا کردن میزان گسترش آن استفاده می‌شود. این روش‌ها شامل پرتونگاری‌های اختصاصی، پژواک‌نگاری (سونوگرافی) و آزمایش خون است.

- پژواک‌نگاری (سونوگرافی)
پژواک‌نگاری یک روش غیر تهاجمی بدون درد برای بررسی اعضاء داخلی است. این وسیله شبیه رادار عمل می‌کند بدین‌ طریق که امواج صوتی از اعضاء داخلی عبور کرده و بازگشت آنها دریافت شده، آنگاه توسط رایانه به تصویری تبدیل می‌شود که نشان‌دهنده وضعیت اعضاء داخلی است. پژواک‌نگاری می‌تواند بین کیست و سایر علل بزرگی تخمدان افتراق دهد. اگر کیست تخمدان کشف شود، چسبندگی آن به ساختمان‌های دیگر و نمای خوش‌خیم یا بدخیم آن توسط پژواک‌نگاری قابل ارزیابی است.

- پرتونگاری (رادیوگرافی)
در زنانی که سرطان تخمدان تشخیص داده شده، برای پیدا کردن درگیری دستگاه ادراری و روده فراخ توسط سرطان، از پرتونگاری‌های گوناگون استفاده می‌شود. یکی از این روش‌ها تنقیه باریم است. در این آزمایش روده فراخ توسط محلولی از باریم با تنقیه پر می‌شود و سپس پرتونگاری به‌عمل می‌آید. نتایج پرتونگاری اثر تومور بر عملکرد روده فراخ و احتمال منشأ گرفتن تومور از روده فراخ را مشخص می‌کند. پرتونگاری دیگر IVP می‌باشد. در این آزمایش ماده حاجب به‌ درون خون تزریق می‌شود، سپس این ماده توسط کلیه‌ها از خون گرفته می‌شود و در ادرار تغلیظ می‌گردد. این نوع پرتونگاری، ساختمان کلیه‌ها و سایر قسمت‌های دستگاه ادراری را مشخص می‌کند.

- لاپاروسکوپی
این روش ممکن است با احساس کردن تومور توسط پزشک یا مشاهده نکته غیرطبیعی در آزمون‌های تصویربرداری انجام گیرد. در این روش یک سوراخ کوچک در جدار شکم ایجاد می‌شود و یک وسیله لوله مانند باریک همراه یک چراغ از محل سوراخ به داخل شکم وارد می‌گردد. در مواردی که کیست‌های تخمدان به‌نظر بزرگ بیایند، این روش ممکن است باعث صدمه آنها شود؛ در این موقع لاپاروتومی توصیه می‌شود.

- لاپاروتومی
این جراحی تحت بیهوشی عمومی صورت می‌گیرد و تشخیص و درمان سرطان تخمدان را توأم انجام می‌دهد. در حین لاپاروتومی قطعه‌ای بافت برای تشخیص نمونه‌‌برداری می‌شود ولی هدف لاپاروتومی درمان سرطان تخمدان نیز هست.

- درمان
به‌طور کلی سرطان تخمدان به‌وسیله ترکیبی از روش‌های جراحی، شیمی‌درمانی و رادیوتراپی درمان می‌شود. درمان در هر فرد بر اساس نوع تومور و میزان گسترش آن تعیین می‌شود. اگر زمانی که سرطان محدود به تخمدان است کشف و درمان شود، بیشتر بیماران قابل بهبود هستند، اگر سرطان به اعضاء دیگر گسترش یافته باشد، نتایج درمانی خیلی خوبی نخواهد داشت.

- جراحی
سرطان‌های تخمدان معمولاً جراحی می‌شوند و در طی جراحی یک یا هر دو تخمدان برداشته می‌شوند معمولاً رحم و لوله‌ها را برای بررسی درگیری با سرطان از بدن بیمار خارج می‌سازند. در موارد نادر یک زن حامله ممکن است مبتلا به سرطان تخمدان شود. تصمیم‌گیری راجع‌به درمان این نوع بیماران بر مبنای نوع تومور و میزان گسترش آن خواهد بود. زنان تا قبل از یائسگی در صورتی که یک تخمدانشان باقی مانده باشد، می‌توانند دوباره حامله شوند. خارج کردن تخمدان تأثیری بر روی فعالیت جنسی ندارد. بعد از جراحی معمولاً از شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی باقی‌مانده و کاهش حجم تومور استفاده می‌شود.

- شیمی‌درمانی
داروهای ضدسرطان معمولاً تقسیم سلولی را در سلول‌های سرطانی که رشد سریع دارند، متوقف می‌کنند. طول مدت کل درمان و فواصل هر دوره از درمان بر اساس میزان گسترش تومور، نوع داروها و پاسخ بیمار تعیین می‌گردد.
در بیشتر موارد برای شیمی‌درمانی نیازی به بستری شدن نیست ولی گاه اوقات مثلاً وقتی که درمان تازه شروع شده است و یا ترکیبی از چند دارو استفاده می‌شود، ممکن است بیمار مدتی بستری گردد.

- پرتودرمانی
در طی پرتودرمانی، سعی در ایجاد حداقل صدمه به بافت‌های سالم است. جزئیات درمان بر اساس نوع سرطان و میزان گسترش آن تعیین می‌شود. عوارض پرتو درمانی شامل تهوع، خستگی و اسهال است. این عوارض معمولاً موقتی بوده و با استراحت و تغذیه مناسب کاهش می‌یابند.
در حال حاضر بهترین روش تشخیص زودرس سرطان تخمدان معاینه منظم زنانه توسط متخصصین می‌باشد.