تأثیر درگیری‌های نظامی در افزایش قیمت نفت

بحران انرژی همیشه عامل اصلی درگیری ها در مناطق مختلف جهان بخصوص منطقه خاورمیانه بوده است. درگیری هایی كه آرامش جهان را برهم زده و غالباً نیز آمریكا و هم پیمان اصلی آن یعنی انگلیس در پس پرده این ناآرامی ها حضور داشته اند.
یكی از مشخص ترین تلاش ها در راستای دسترسی به نفت كشور اشغال شده افغانستان توسط آمریكا و هم پیمانانش است. آنها با اشغال افغانستان سعی كردند تا بر یك منطقه استراتژیك كه به نفت دریای خزر مشرف است تسلط یابند. سپس درگیری در راستای چیرگی بر منطقه استراتژیك و نفت با بهانه مبارزه با تروریسم و سلاح كشتار جمعی كه دروغی بیش نبود به عراق كشیده شد. آمریكا، انگلیس و سایر هم پیمانان آنها سعی كردند با اشغال عراق بر حوزه های عظیم نفتی این كشور تسلط داشته باشند.
با اشغال عراق چهره درگیری های جهانی برای دسترسی به نفت شاهد تحولات جدیدی شد، درگیری هایی كه در آنها سلاح های جدید و شیوه هایی متفاوت تر از شیوه های گذشته به كار گرفته شد. با اشغال عراق كشورهای اشغالگر در سرنوشت سیاسی و نفتی این كشور دخالت كردند و شركت های آمریكایی و انگلیسی امور مربوط به نفت عراق را به اختیار خود درآوردند و شركت های فرانسوی، چینی و روسی مجبور شدند از میدان بهره برداری و كشف نفت عراق خارج شوند.
خروج روسیه از عراق به نفع كشور اشغال شده عراق نبود، زیرا روسیه از طلب ۸ بلیون دلاری خود از عراق چشم پوشی نمی كند، بلكه خط زدن بخشی از بدهی های عراق به این كشور را به شركت در طرح های نفتی عراق منوط كرده است، در حالی كه ثروت های عظیم نفت عراق به دست اشغالگران غارت می شود. یكی از عواملی كه حرص كشورهای متجاوز به نفت عراق را نشان می دهد این است كه آن ها نخستین دستگاه اجرایی را كه به محض سقوط عراق برآن چیره شدند وزارت نفت عراق بود، ولی آن ها اماكنی همچون دانشگاه ها و موزه ها را رها كردند و از غارت و چپاول آن ها هیچ ممانعتی به عمل نیاوردند.
با وجود آن كه آمریكا برخلاف خواست جهانیان عراق را با منابع سرشار نفتی آن اشغال كرد، ولی می توان گفت همچنان اوپك درباره مسائلی همچون تولید و قیمت نفت می تواند نقش مهمی را بازی كند، البته به شرطی كه اعضای آن با هم وحدت و همبستگی داشته باشند. اشغال عراق درحالی صورت می گیرد كه این كشور یكی از اعضای اوپك محسوب می شود این بدین معناست كه به خاطر دخالت های مستقیم آمریكا در سیاست داخلی و خارجی عراق از جمله مسأله نفت این كشور مقداری از توانایی های این سازمان در اتخاذ تصمیم هایی در راستای منافع آن كاسته خواهد شد.
در مسأله مربوط به قیمت نفت عواملی همچون عرضه و تقاضا، بورس ها، انتشار اطلاعات درست یا نادرست، دلالان نفتی و همچنین موضع گیری های مسئولان كشورهایی همچون عربستان، امارات، كویت، ایران، روسیه، ونزوئلا و غیره نیز تأثیر دارد.
یكی از عوامل اصلی بهبود قیمت نفت پایبندی كشورهای تولیدكننده بخصوص اعضای اوپك به كاهش مقدار تولید روزانه نفت است. از دیگر عوامل تأثیرگذار بر قیمت نفت می توان به همكاری یا عدم همكاری كشورهای تولیدكننده نفت خارج از اوپك، تحولات سیاسی، حوادث طبیعی و ایجاد مشكل در برخی از پالایشگاه های نفت اشاره كرد. گفتنی است عرضه و تقاضای نفت امروزه در جهان ۸۵ میلیون بشكه در روز است و آمریكا با مصرف روزانه ۲۵ درصد از مجموع مصرف جهانی بزرگ ترین مصرف كننده جهان به حساب می آید.
جای هیچ گونه تردیدی نیست كه جنگ عراق و اشغال این كشور یكی از عوامل اصلی بالارفتن قیمت نفت در حال حاضر محسوب می شود.قبل از وقوع جنگ عراق در مارس ،۲۰۰۳ عراق براساس بیانیه های سازمان های انرژی آن زمان روزانه بیش از دومیلیون بشكه نفت تولید می كرد ولی بعد از اشغال این كشور به خاطر جنگ، اشغال و تخریب برخی از تأسیسات نفتی و لوله های نفت این كشور، تولید نفت عراق در سال ۲۰۰۳ میلادی به ۱‎/۳۳ میلیون بشكه در روز رسید. اگرچه میزان تولید نفت عراق در سال ۲۰۰۴ به ۱‎/۹۹ میلیون بشكه در روز رسید و تولید این مقدار نفت در سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ نیز ادامه یافت ولی در مجموع رقم های فوق كمتر از میانگینی است كه قبل از جنگ در عراق تولید می شد.
از عوامل دیگری كه در مدت اخیر در ثبات قیمت نفت تأثیرگذار بودند، می توان به وقوع جنگ داخلی در عراق و افزایش ناامنی در این كشور، درگیری های خاورمیانه، استمرار اشغال اراضی كشورهای عربی از سوی اسرائیل، بحران اوضاع فلسطین و ادامه تجاوزهای اسرائیل به فلسطین با حمایت های غیرقابل توجیه آمریكا اشاره كرد.
اگرچه جنگ ها و درگیری ها در وهله اول موجب افزایش قیمت نفت به نفع كشورهای تولیدكننده می شوند، ولی واقعیت آن است كه ۸۰ درصد از درآمدهای نفتی كشورهای تولیدكننده به خزانه كشورهای صنعتی واریز می شود.
در آگوست ۲۰۰۶ به علت تجاوز اسرائیل به لبنان با رسیدن قیمت هر بشكه نفت خام به ۷۸دلار ركورد قیمت نفت شكسته شد ولی با توقف جنگ قیمت آن به ۶۰ تا ۶۶ دلار كاهش یافت.
حمله به خطوط نفتی نیجریه نیز یكی از دلایل افزایش قیمت نفت در مدت اخیر بوده است. با افزایش قیمت این محصول سرمایه گذاری در بخش های كاوش، توسعه و كشف مناطق نفتی افزایش خواهد یافت و اگر سایر عوامل افزایش قیمت نیز فراهم شود كماكان قیمت نفت سیر صعودی خواهد داشت.

منبع: دارالحیاهٔ
مترجم: اسد شكورپور

منبع : روزنامه ایران