مصرف کنندگان چگونه می توانند بر انرژی پایدار آینده تاثیر گذارند

استفاده پایدار از انرژی یک موضوع کلیدی برای همه ما است ، زیرا که در حال حاضر ما با مشکلات کاهش انرژی و تهدیدات جهانی به همراه سایر خطرات زیست محیطی روبه رو هستیم. استفاده از منابع پایدار انرژی تحت تاثیر عوامل مختلفی شامل عوامل اقتصادی ، اقدامات دولت ، حمایت از مصرف کنندگان و استانداردسازی قرار می گیرد. مصرف کنندگان به جنبه های مختلفی از قبیل کارایی انرژی ، انرژی قابل تجدید ، دسترسی به منابع انرژی ، مدیریت انرژی ، برچسب گذاری و انتخاب درست از طریق اطلاعات محصول علاقمند بوده و آنها را مورد توجه قرار می دهند.
انرژی قابل تجدید ، در بالاترین رده دستورکار موضوعات استراتژیک سازمان بین المللی استانداردسازی می باشد. سازمان بین المللی استانداردسازی(ISO) با تعدادی سازمان مختلف در زمینه انرژی مشارکت و همکاری نموده و اخیرا نیز یک گروه مشاوره ای استراتژیک در مورد کارایی انرژی و منابع قابل تجدید انرژی ایجاد نموده است.
اکنون این سوال پیش می آید که چه اقدامات و سیاست هایی بر علائق مصرف کننده در مورد حصول اطمینان از انرژی قابل تجدید آینده تاکید می نماید و درصورتی که این امر صورت گیرد چگونه مصرف کننده می تواند بر فرآیند تاثیر گذارد؟ چگونه برچسب گذاری و اطلاعات محصول ، مصرف کنندگان را از طریق انتخاب های خرید قادر به تاثیر گذاری بر نیروهای بازار و تصمیمات خط مشی دولت می نماید؟ اگر برخی از افراد دسترسی محدودی به منابع مطمئن انرژی داشته باشند ، چه انتخاب هایی صورت گرفته و چه پیامدهایی به وجود خواهد آمد؟
کارگاه ISO/COPOLCOکه در ۲۷ ماه می سال ۲۰۰۸ در سئول برگزار شد ، برای افرادی دخیل از سازمان های استاندارد سازی ،سازمان های دولتی ، مصرف کنندگان ، صنعت و دانشگاه جالب توجه بوده و به دقت موضوعات کلیدی و تاثیر مصرف کنندگان بر انرژی پایدار آینده را مورد کاوش قرار داد.
در سال ۲۰۰۷ CI( فدراسیون مصرف کنندگان بین المللی) تحقیقی از اعضای خویش در مورد فوری ترین و مهمترین موضوعات انرژی انجام داد. تمامی اعضا از میان عوامل توانایی مالی ، پیوستگی و تداوم ، پایداری ، طریقه اداره کردن و نمایندگی مصرف کننده ، عامل تداوم و پوشش (که به آن دسترسی نیز اطلاق می گردد ) را به عنوان ارجح ترین اولویت ذکر نمودند.
از طرفی شاید بتوان گفت که پایداری نیز تقریبا در رده بالا قرار گرفت و نمایندگی مصرف کننده در میانه اولویت ها و توانایی مالی نیز نسبتا در رده پایین جای گرفتند.بدون شک می توان گفت که پایداری هم در کشورهای ثروتمند و هم در کشورهای در حال توسعه به عنوان بالاترین اولویت شناخته می شود.
دسترسی و پایداری دو مشکلی هستند که به طور متوالی بروز می نمایند. در زمان حاضر دنیا به انتشار(Emission) توجه بسیار دارد و حدود دو میلیارد نفر در سراسر دنیا به خدمات انرژی دسترسی ندارند. در کشورهای در حال توسعه فقط دو سوم جمعیت به شبکه توزیع برق متصل هستند و در برخی کشورها نیز پوشش شبکه برق از این مقدار نیز بسیار پایین تر است. میزان پوشش خدمات توزیع برق در آسیای جنوبی ۴۱ درصد و در بخش پایینی صحرای آفریقا ۲۳ درصد می باشد.
به طور کلی در سطح جهانی حدود ۵۶ درصد از افراد روستانشین به شبکه توزیع برق متصل نمی باشند و از این گذشته در کشورهایی با میزان بالای اتصال به شبکه توزیع برق ، خصوصا شوروی سابق ، قطع برق به طور متناوب اتفاق می افتد. به طور یکسان ، کمبود دسترسی به دلیل استفاده متناوب از منابع جایگزین انرژی مانند سوزاندن چوب و فضولات حیوانی ، اغلب منجر به انتشار بیش از اندازه می شود.
علاوه بر سایر خسارات اجتماعی و اقتصادی، مصرف کنندگان برحسب درآمد و بهداشت خانواده به دلیل کمبود دسترسی به انرژی بهای بیشتری می پردازند. این امر در مورد محیط زیست نیز مصداق دارد. به طور مثال بنا به گزارش برخی از اعضای CI در کشورهایی مانند سنگال و جمهوری دومینکن ، جنگل زدایی و جستجوی آذوقه موجب آسیب بسیار به محیط زیست می گردد. زمان بسیار زیادی نیز در جنگل زدایی از دست می رود و سوخت های غیر شبکه ای مانند نفت سفید بهای بیشتری ( به طور مثال پنج برابر معادل برق ) در مناطق روستایی هندوستان که دو سوم جمعیت آن از نفت سفید استفاده می کنند ، دارد. آیا دسترسی به انرژی پایدار در کشورهای در حال توسعه اهداف بالقوه متضاد زیر را رفع می کند:
- دسترسی مصرف کننده ( که با کمبود عرضه و تامین انرژی و قطع خدمات کاهش می یابد) - پایداری محیط زیست ( که به کاهش انگیزه جهت حفظ و حراست منابع طبیعی کاهش می یابد )
- پایداری اقتصادی ( که با زیان اقتصادی خدمات همگانی کاهش می یابد)
اعضای CI اعتقاد دارند که یک استاندارد جدید و متناسب می تواند این اهداف را برآورده سازد. در نتیجه CI از کمیته حمایت از مصرف کننده ( COPLOCO) درخواست نموده تا این موضوع کاری جدید (NWI) را مورد حمایت قرار دهد. اعضای CI اعتقاد دارند که این استاندارد نه تنها برای عرضه کنندگان انرژی در ارتباط با مصرف کنندگان مفید است بلکه در ارتباط با اداره کنندگان صنعت ، سیاستگذاران و انجمن مصرف کنندگان و ایجاد اجماع بین آنها نیز مفید خواهد بود. به طور کلی این اعتقاد وجود دارد که استاندارد پیشنهادی در سراسر جهان قابل به کارگیری است چرا که بسیاری از موضوعات شامل قراردادهای خدمات ، روش های پرداخت ، تعیین قیمت ، حمایت از مصرف کننده و حل و فصل منازعات در بسیاری از سیستم ها مشترک است.
▪ عناوینی که در این استاندارد در نظر گرفته خواهد شد عبارتند از:
۱) استاندارد باید برای تمامی خدمات شامل سیستم های غیر یکپارچه ( مانند سیستم های متمرکز خورشیدی ) طراحی شود.
۲) استاندارد باید اصول کلی اداره کردن برای توزیع عادلانه خدمات را ارائه کند.
۳) حقوق قراردادی خدمات که موجب کاهش تخلفات در پرداخت ها و بهبود پایداری اقتصادی می گردد.
۴) حمایت از مشارکت عمومی در ساماندهی و تنظیم خدمات.
۵) در نظر داشتن روش های پرداخت به منظور حمایت از افراد با درآمدهای پایین.
۶) ارائه راهنمایی در مورد موضوعات مربوط به تعیین قیمت ها.
۷) ارائه راهنمایی در مورد تعرفه ها و یارانه ها با ملاحظه کردن طرح ، طریقه اداره کردن و نیازهای افراد فقیر.
● نتیجه گیری:
۱) بیشتر مشکلات ناشی از کمبود دسترسی به خدمات انرژی در کشورهای درحال توسعه می باشد.
۲) در کشورهای درحال توسعه ، پایداری توسط مصرف کنندگان به رسمیت شناخته شده است.
۳) لازم است که مقررات ، نقش و جایگاه سیستم های خارج شبکه ای غیر متمرکز را که دارای بار انتقال خدمات کمتری می باشد شناسایی کند چرا که این امر شکاف موجود را بسیار سریعتر پر خواهد کرد.
۴) حقوق قراردادی خدمات ، شامل توزیع عادلانه عرضه می تواند موجب کاهش تخلفات و تقویت پایداری گردد.
۵) مشارکت مصرف کنندگان در وضع مقررات و حل و فصل منازعات و عرضه و تامین خدمات می تواند موجب کاهش تضادها گشته و به گسترش حمایت ها برای ساختار پایدار کمک کند.
۶) خدمات زیان آور در مفاهیم زیست محیطی و اقتصادی تداوم ندارد. استفاده از یارانه های تبعیض آمیز ، غیر موثر و غیر عادلانه بوده است، ولی حرکت به سوی نرخ های پایدارتر ، نیاز به همراهی افراد فقیرو کمک به آنان به وسیله یارانه های هدفمند و روش های پرداخت صمیمانه مصرف کننده دارد.
اعضای CI اعتقاد دارند که این استاندارد ISOگامی مهم جهت تاکید بر تعدادی از موضوعات از جمله دسترسی مصرف کننده، پایداری زیست محیطی و پایداری اقتصادی و اجتماعی بر خواهد داشت و حرکتی پویا به سوی رفع چالش های عمده ما خواهد بود.

آزیتا اشرف جهانی

منبع : روزنامه جوان