مصرف ترکیباتی ضد سرطان برای رژیم غذایی

بسیاری از مطالعات نشان میدهدکه مصرف میوه و سبزی اثر حفاظتی در مقابل سرطان دارد.ترکیبات رنگی گیاهان در بدن نقش آنتی اکسیدانی ایفا میکند و درافرادی که مصرف میوه و سبزی در آنها زیاد است احتمال بروز سرطان کمتر است.بعضی از این ترکیبات ضد سرطان از قرار زیرند:
- ترپن ها از جمله کاروتنوئیدها و لیمونوئیدها اثرات ضد سرطان قوی دارند واز لیپیدها،خون و سایر مایعات بدن در مقابل حمله رادیکالهای آزاد حفاظت میکنند. منابع غذایی نارنجی،زرد و قرمز مثل گوجه فرنگی،هویج،پرتقال ،طالبی، زردآلو و ... غنی از کاروتنوئیدها هستند که آنتی اکسیدانهای قوی به شمار می آیند.نوعی کاروتنوئید به نام بتاکاروتن (در هویج) که پیش ساز ویتامین A است ، در مقابل سرطان ریه،روده بزرگ ، سینه و پروستات اثر حفاظتی دارد.از بین تمام کاروتنوئیدها ، لیکوپن (موجود در گوجه فرنگی) بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی را داراست که به خصوص خطر سرطان پروستات را به شدت کم میکتد.
لازم به ذکر است که مطالعات جدید نشان میدهد که بتا کاروتن در غلظتهای بالا و در حضور اکسیژن و تحت شرایط خاص ،خود پری اکسیدان شده و ریسک سرطان محسوب میشود.در یک مطالعه مصرف بالای بتا کاروتن در بین افراد بسیار سیگاری میزان بروز سرطان ریه را افزایش داد زیرا مصرف دوز بالای بتا کاروتن باعث تولید غلظت های بالای این ویتامین در سرم میشود که غلظت فیزیولوژیک نبوده و به صورت اکسیداتیو عمل میکند و در حضور اکسیژن ، تولید رادیکالهای آزاد میکند. - آنتوسیانیدین ها که در منابع غذایی آبی و بنفش مثل چغندر،گیلاس ،انگور سیاه و کلم قرمزبه مقدار زیاد یافت میشوند، باعث بازسازی بافت پیوندی شده و خواص ضد التهاب و ضد سرطان دارند.
▪ فنولها از جمله فلاوونوئیدها وایزوفلاوون ها از دیگر آنتی اکسیدانهای قوی هستند.فلاوونوئیدها که در منابع بنفش و آبی و ارغوانی یافت میشوند از بین برنده رادیکالهای آزاد همچون آنیون سوپر اکسید و اکسیژن تک اتمی و نیز از بین برنده یونهای فلزی هستند.کورستین که در پیاز قرمز،کلم بروکلی،انگور قرمز و سیب یافت میشود یکی از اصلی ترین فلاوونوئیدها است که از اکسیداسیون LDL جلوگیری میکند..ایزوفلاوون هاهم که در حبوبات به خصوص در سویا یافت میشوند با روند میتوز سلولهای سرطانی تداخل میکنند واز بین آنها Genistein با جلوگیری از واسکولاریزاسیون تومورها از رشد آنها می کاهند،همچنین باعث میشوندسلولهای تومور کمتر تهاجمی شوند.
▪ تیولها ترکیبات حاوی سولفور هستند و در خانواده کلم یافت میشوند.از این گروه،ایندولها، آلیل سولفیدها و دیگر ایزوتیوسیاناتها سیستم سم زدایی گلوتاتیون S-ترانسفراز را تقویت کرده و به کبد کمک میکنند تا مواد کارسینوژن را دفع کنند.گلوکوسینولات ها که در گل کلم و کلم بروکلی یافت میشوند با آزادی سیتوکین ها سیستم ایمنی را تقویت کرده از آنزیم های درگیر در رشد تومور ممانعت میکنند. گلوتاتیون آنتی اکسیدان بسیار قوی است که در مارچوبه،کلم و هندوانه یافت میشود و با سم زدایی از مواد آسیب رسان اثرات ضد سرطانی ایفا میکند. بین مصرف کلم و بروز سرطان رابطه عکس وجود دارد.
▪ لیگنان ها که در جو،سبوس گندم و.. یافت میشوند ضد میتوز و حاوی فیتو استروژن بوده ودر مقابل سرطانهای هورمونی اثر حفاظتی دارند.
▪ کاتچین ها آنتی اکسیدانهای قوی هستندکه در چای به خصوص چای سبز یافت میشوند.
▪ کلروفیل در گیاهان سبز سم زدا و ضدسرطان است.
▪ سلنیوم:مینرالی با خاصیت ضد سرطانی است به نظر میرسد که سطح پایین سلنیوم به خصوص در مردان با خطر سرطان همراه است.عملکرد سلنیوم به صورت زیر است:
ـ این عنصر در سایت فعال بسیاری از آنزیمها وجود دارد از جمله تیوردوکسین ردوکتاز که واکنشهای اکسیداسیون احیا را کاتالیز میکند.این واکنشها سلولهای سرطانی را به آپوپتوز هدایت میکنند.
ـ سلنیوم جزء ترکیب آنزیم آنتی اکسیدان گلوتاتیون پراکسیداز است.
ـ سلنیوم توانایی سیستم ایمنی را برای مقابله با عفونت افزایش می دهد.
ـ سلنیوم باعث ساخت سلولهای Natural Killer میشود.
ـ آنزیمهای P۴۵۰ در کبداحتمالا با سلنیوم تحریک میشوند،این آنزیم ها باعث سم زدایی مولکولهای کارسینوژن میشوند.
ـ سلنیوم باعث کاهش میزان رشد تومورها میشود.
▪ ویتامینهای : E ,C آنتی اکسیدانهایی همچون ویتامین های CوE به عنوان مواد احیا کننده،رادیکالهای آزاد را خنثی میکنند.دفاع آنتی اکسیدانی با ترتیب صورت میگیرد طوری که ویتامین C همیشه اولین خط دفاعی آنتی اکسیدانی را ایجاد میکند.
▪ پری بیوتیک ها و پروبیوتیک ها: پری بیوتیک ها مواد غذایی غیر قابل هضمی هستند که رشد باکتریهای مفید کولون را افزایش میدهند.پروبیوتیکها غذاها یامکملهای میکروبی هستند که رشد باکتریهای روده را ارتقا می بخشند.از جمله پری بیوتیکها ، فروکتوالیگوساکاریدها هستند که در عسل،جو،پیاز،موز و مارچوبه یافت میشوند.
این مواد به طور انتخابی رشد باکتریهای مفید روده همچون لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتر را تحریک میکنند که این باکتریها باعث کاهش پاتوژن هایی همچون سالمونلا و کلستریدیا میشود و نیز باعث کاهش بتا گلوکورونیداز که در تبدیل پروکارسینوژنها به کارسینوژنها در روده نقش دارد ، میشود.پروبیوتیکها باعث بازسازی فلور روده میشوندمهمترین آنها لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتر هستند که این دو از طریق رقابت از رشد بیش از حد باکتریهای توکسیک جلوگیری میکنند.
در عین حال بعضی مواد هستند که باعث بلوکه شدن فاز اول یا دوم سیستم سم زدایی کبد میگردند.مثلا آب گریپ فروت حاوی فلاوونوئیدی بنام نارینجین است که سیستم سیتوکروم P۴۵۰را بلوکه میکند و باعث میشود کلیرانس بعضی داروها کاهش یابد.مثلا استاتین اگر همراه با گریپ فروت خورده شود۱۲ برابر غلظت بیشتری در خون پیدا میکند.داروهای دیگر همچون بلوکرهای کانال کلسیم ، مسکن ها (بنزودیازپین ها) و بعضی آنتی هیستامین ها هم تحت تاثیر گریپ فروت هستند.

گیتی بهدادی پور ـ کارشناس تغذیه

منبع : پزشک آن لاین