دولتمردان عالِم سیاست‌پیشگان ساحِر

نگاهی گذرا به گفتگوهای تلویزیونی و سخنرانی‌های عمومی که در دو دهه گذشته توسط روسای جمهور وقت ایراد گردیده است نشان می‌دهد که همه آنها اصرار زیادی بر موفق نشان دادن عملکرد دولت خود داشته‌اند. در بسیاری از موارد نیز احساس عمومی جامعه‌با ادعاهای مطرح شده توسط روسای جمهور، فاصله زیاد داشته‌است. البته این احساس عمومی و انعکاس آن در روزنامه‌های منتقد، هیچ‌گاه موجب عقب‌نشینی دولتمردان از آماردهی‌های خود نشده و آنها در هر مصاحبه و سخنرانی، پیشرفت و موفقیت‌های بیشتر نسبت به اظهارنظر قبلی خود را مورد تاکید قرار می‌دادند.
در عین حال هیچ‌یک از روسای جمهور، تا سه سال قبل خود را یکی از نخبه‌های کشور و دولت خویش را »علمی‌ترین« دولت‌نمی‌نامیدند. این ادعا که نسبت به دوره‌های پیشین، بی‌سابقه بود می‌توانست شوق ا~فرین باشد و مردم را به قرار گرفتن همه فعالیت‌ها در مسیر علمی و کارشناسی، امیدوار سازد. اما دوره این امیدواری بسیار کوتاه‌تر از آن بود که تصور می‌رفت. در روزهای پایانی از نخستین سال فعالیت دولت نهم، رئیس سازمان مدیریت ناچار به جدایی از دولت شد تا مردم بدانند رئیس »کارشناسی‌ترین سازمان دولت« نمی‌تواند برخی برنامه‌های اقتصادی را در »علمی‌ترین دولت ایران« تحمل کند.‌‌جداسازی‌های الزامی یا جدایی‌های اختیاری از دولت، آن قدر تداوم یافت تا مشخص شود حدود نیمی از اعضای دولت در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حاضر به پذیرش یا همراهی با برنامه‌هایی نیستند که ظاهرا توسط حلقه‌ای خاص از مشاوران »رئیس‌جمهور نخبه« طراحی و پیگیری می‌شود. از سوی دیگر، اعتراض و انتقادهایی که توسط کارشناسان اصولگرا و اصلاح طلب نسبت به برخی راهبردها و راهکارهای دولت نهم ابراز می‌گردید به تدریج به مجلس اصولگرا رسید و توسط قوه‌قضائیه نیز پیگیری شد.
این اعتراض‌ها و انتقادها در عباراتی خلاصه می‌شد که توسط سرشناس‌ترین اصولگرایان مجلس بیان گردیده و می‌گردد: »فقدان استراتژی اقتصادی در دولت، عجولانه بودن برخی تصمیمات دولتی، عدم توجه به دیدگاه‌های کارشناسی در بعضی تصمیم‌گیری‌های دولت و ....« . همه این عبارات در تعارض با ادعاهایی بود که دولت نهم را »علمی‌ترین دولت ایران« می‌نامید. زیرا فقدان استراتژی و روزمرگی، بزرگ‌ترین نشانه دور شدن از اداره علمی کشور است و عجول بودن و اقدامات غیرکارشناسی نیز همچون سمی مهلک، تاثیر برنامه‌های علمی را خنثی می‌سازد.
اکنون با نگاهی گذرا به آنچه که در سه سال و سه ماه از فعالیت دولت نهم به وقوع پیوسته است، می‌توان به این نتیجه رسید که علاوه بر ضعف کارشناسی در دولتی که خود را »علمی‌ترین« می‌داند این دولت از یک ضعف دیگر نیز رنج می‌برد. این ضعف، احساس تسلط علمی اعضای دولت بر کلیه امور شرعی، قانونی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و دیپلماسی خارجی است. همین احساس، تاکنون واکنش‌های عجیب برخی دولتمردان و حامیان ویژه آنها در برابر هشدارهای دلسوزانه یا انتقادات طرفداران و مخالفان را به دنبال داشته است. مثلا هنگامی که تعدادی از نمایندگان مجلس، حضور رئیس‌جمهور در جلسه شورای همکاری خلیج فارس را مورد اعتراض قرار دادند، به جای دریافت پاسخ علمی و کارشناسی، این جواب را گرفتند که »عده‌ای به موفقیت‌های دولت حسادت می‌کنند و همه چیز را با عینک بدبینی می‌نگرند«!‌‌
همچنین زمانی که عدم بهره‌گیری دستگاه دیپلماسی ایران از فرصت» اجلاس تهران« برای پیگیری حقوق ایران در دریای خزر‌، اعتراض نمایندگان اصولگرا و اصلاح‌طلب را برانگیخت »پاسخ علمی« به آنها این بود که »مدعیان سهم ۵۰ درصدی ایران در دریای خزر، دشمنان کشور هستند«! در عرصه اقتصادی، پاسخ‌گویی علمی به انتقادات کارشناسی دو عضو برکنار شده کابینه- که تطابق زیادی با اعتراضات عده‌ای از اقتصاددانان مستقل داشت- به یک »مشاور متخصص« رئیس‌جمهور سپرده شد تا علت برکناری این دو عضو کابینه در سه سال اول فعالیت دولت را »جلوگیری از واریز میلیاردها دلار درآمد نفتی به جیب عده‌ای خاص« بداند. این وضعیت در عرصه حقوقی نیز به وضوح قابل مشاهده است. چندی قبل، قوه قضائیه لایحه موسوم به خانواده را به هیئت دولت فرستاد تا براساس سنت موجود، بدون دخل و تصرف به مجلس ارسال شود. اما دولت با گنجاندن دو ماده چالش‌برانگیز، اعتراضات بسیاری را برانگیخت. این اعتراض‌ها نیز با نوعی »پاسخ علمی« مواجه شد که ویژه دولت نهم می‌باشد. یک مقام عالی‌رتبه در واکنش به اعتراضات گسترده در این مورد، ترجیح داد که از کنار هشدار رئیس و نمایندگان مجلس، برخی از علما و عده ‌زیادی از حقوقدانان عبور کند. وی تنها انتقادات بعضی از بانوان به مواد پیشنهادی دولت را مورد اشاره قرار داد و در عین حال برای آنکه این معترضان را فریب خورده نشان دهد در گفتگوی تلویزیونی، داستان کسی را نقل کرد که به تعبیر او »مَرکب او به فروش رفته بود و اظهار خوشحالی می‌کرد«. داستانی که مقام عالی رتبه دولتی آن را نقل کرد همان قصه خودمانی »خر برفت و خر برفت و خر برفت« است. یعنی در این مورد نیز به جای پاسخگویی علمی به اعتراضات، پاسخ همراه با طنازی و تحقیر منتقدان بر زبان رئیس و اعضای دولت جاری شد.
مسئولان دولت نهم که اعتماد به نفس آنها در همه زمینه‌ها از جمله تلقی دولت خود به عنوان »علمی‌ترین دولت ایران« قابل ستایش است، حتی به خود اجازه می‌دهند در حوزه‌ای وارد شوند که در سال‌های پس از انقلاب، از تعرض سیاستمداران غیرروحانی، مصون مانده بود. به عبارت دیگر، در علمی‌ترین دولت ایران، تخصصی‌ترین موضوعات فقهی و دینی نیز مورد اظهارنظر مسئولان دولتی قرار می‌گیرد و به نظر می‌رسد این گروه از دولتمردان، خود را برای اظهارنظر در این موارد، اگر بالاتر از علما و مراجع ندانند حداقل هم‌طراز آنها می‌پندارند! پس از حوادثی که در حاشیه یک همایش مرتبط با سازمان میراث فرهنگی به وقوع پیوست، دو تن از مراجع تقلید به صراحت این حادثه را اهانت به قرآن دانستند و از وقوع آن ابراز تاسف کردند. اما یک مقام بلندمرتبه دولت که به »رئیس علمی‌ترین دولت ایران« بسیار نزدیک است در واکنش به اظهارنظر صریح دو تن از مراجع تقلید اظهار داشت: »آئین‌هایی هستند که برخی افراد از نظر شرعی آن را دارای مشکل می‌دانند و برخی دیگر نه. یعنی در واقع، برخی از افراد آن را مبتنی بر اصول می‌دانند و برخی آن را مبتنی بر اصول نمی‌دانند.« این پاسخ علمی به اعتراض کارشناسی دو تن از مراجع تقلید،‌با این توصیه دینی به پایان رسید که »این دولت، دولت اسلامی است و مشروعیت آن بر مبنای قرآن کریم است و اینکه خدای ناکرده متهم به این مسئله - بی توجهی به حرمت قرآن - شود باید با احتیاط با آن برخورد کرد«.
البته قضاوت منصفانه ایجاب می‌کند که اگر ادعاهای دولتمردان در خصوص »علمی‌ترین کابینه ایران« مورد تشکیک واقع می‌شود نسبت به یک ویژگی بعضی از سیاست‌پیشگان و رسانه‌های حامی دولت نهم اعتراف شود. این ویژگی، قدرت »سحر و جادو« ی آنهاست به طوری که در سه سال اخیر توانسته‌اند عده‌ای از کفن پوشان را آنچنان مجذوب سحر خویش نمایند که هیچ حادثه‌ای در دولت - حتی ابراز دوستی با اسرائیل، اهانت به قرآن کریم و بی مهری به مراجع تقلید- موجب تحریک و تحرک این غیرت پیشگان سابق نمی‌شود.* قدرت جادوی این حامیان در حدی است که برخی از تریبون‌داران نیز به جای اعتراض شدید به دولت به خاطر نابسامانی‌های فراوان اقتصادی و برخی اقدامات و اظهارات شائبه برانگیز، به تذکراتی نرم و غیرگزنده اکتفا می‌کنند. در اثر همین جادو، بعضی از رسانه‌ها که سه سال قبل از معترضان جدی نامزدی محصولی برای تصدی وزارت نفت بودند نیز اکنون به طرفداران دو آتشه برای انتخاب او به عنوان وزیر کشور تبدیل شده‌اند!‌‌
سخن آخر آنکه اکنون بیش از ۲۰۰ ‌روز فرصت لازم نیست تا مشخص شود این »‌‌سیاست پیشگان ساحر« خواهند توانست اذهان مردم را نیز از ادعای علمی بودن کابینه منحرف و آنها را به تثبیت این دولت برای یک دوره چهار ساله دیگر قانع کنند یا نه؟

٭ امیدواریم این یادداشت، باطل السحر برای کفن پوشان نباشد و آنها برای اثبات غیرتمندی خود، نقشه‌ای بر علیه آفتاب یزد نکشند!

منبع : روزنامه آفتاب یزد