برگی از تاریخ (۵ خرداد) (۱)

امروزپنجم خرداد ماه ۱۳۸۶ هجری شمسی ، برابراست با ۹ جمادی الاول ۱۴۲۸قمری و۲۶ می ۲۰۰۷ میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:
پیشنهاد هارون الرشید خلیفه عباسی به شارلمانی مبنی بر استفاده از شطرنج
۱۲۰۷ سال پیش در چنین روزی در سال ۸۰۰ میلادی ، هارون الرشید خلیفه عباسی که بزرگترین قدرت در شرق بشمار می آمد ضمن ارسال پیامی به «شارلمانی» بزرگترین قدرت وقت غرب اطلاع داد كه به ابراهیم بن عقرب حكمران افریقیه درباره مسائل محلی (منطقه مدیترانه) با او ارتباط برقرار کند.
هارون با این پیام، یك دستگاه بازی شطرنج با راهنمای استفاده از آن را به عنوان هدیه برای شارلمانی ارسال داشته بود وبه وی یاد آور شده بود كه خسرو انوشیروان ساسانی این بازی را كه مبتكر آن هندیان بوده اند به منظور تقویت حافظه و قوای مغزی ایرانیان و تسریع محاسبات ریاضی، در قلمرو رواج داده و مردم خود را به انجام این بازی تشویق كرده وبرای آن جایزه معین ساخته بود. با ارسال همین دستگاه، بازی شطرنج در غرب رواج یافت.
● آغاز امپراتوری اورنگ زیب
۳۴۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۶۵۹ میلادی ، اورنگ زیب خود را امپراتور هند اعلام كرد. اورَنْگ‌ْ زیب‌، ابوالمظفر محیی‌الدین‌ محمد عالمگیر غازی‌ ، ششمین‌ پادشاه‌ گوركانی‌ هند بود.
او سومین‌ پسر شاهجهان‌ بود كه‌ در دهود متولد شد. اورنگ‌زیب‌ آموزشهای‌ متداول‌ عصر را زیرنظر استادان‌ آغاز كرد و با زبانهای‌ فارسی‌، عربی‌، تركی‌ و هندی‌ آشنایی‌ یافت‌.
وی‌ در دورهٔ شاهزادگی‌ دو بار از سوی‌ شاهجهان‌ نایب‌السلطنهٔ دكن‌ شد . همچنین به‌ سبب‌ شایستگی‌ بارها از سوی‌ پدر، به‌ مأموریتهای‌ گوناگون‌ فرستاده‌ شد، از جمله‌؛ لشكركشی‌ به‌ بلخ‌ و بدخشان‌ برای‌ مقابله‌ با ازبكها و دو لشكركشی‌ دیگر برای‌ تسخیر قندهار میان‌ سالهای‌ ۱۰۵۹تا ۱۰۶۲ قمری ‌داشت .
پس‌ از بروز بیماری‌ سخت‌ شاهجهان‌ و پریشانی‌ اوضاع‌ مملكت‌ در ۱۰۶۷۷ق‌، میان‌ ۴ برادر - داراشكوه‌، شجاع‌، اورنگ‌ زیب‌ و مراد بخش‌ - بر سر جانشینی‌ پدر، درگیری‌ سختی‌ پدید آمد و هر یك‌ در ناحیهٔ حكمرانی‌ خویش‌ داعیهٔ پادشاهی‌ برداشتند .
اما درایت‌ اورنگ‌ زیب‌، نخست‌ او را به‌ سوی‌ اتحاد با برادر كهتر خود، مراد كشاند كه‌ با هم‌ به‌ سوی‌ اكبرآباد حركت‌ كردند .
در فاصلهٔ رویاروییها با داراشكوه‌، اورنگ‌ زیب‌ نخست‌ مرادبخش‌ را دستگیر كرد، سپس‌ طی‌ مراسمی‌ غیررسمی‌ در حالی‌ كه‌ شاهجهان‌ در قلعهٔ اكبرآباد محبوس‌ بود، اورنگ زیب در باغ‌ شالیمار دهلی‌ تاج‌ بر سر نهاد .
اورنگ‌ زیب‌ پس‌ از برپا داشتن‌ جشن‌ تاج‌گذاری‌، عنوان‌ «عالمگیر» را برای‌ خود برگزید ؛ آنگاه‌ دست‌ به‌ كار گسترش‌ قلمرو حكومت‌ خویش‌ شد.
یكی‌ از مسائل‌ مهم‌ دوران‌ حكمروایی‌ اورنگ‌ زیب‌ شورش‌ مراتهه‌ به‌ رهبری‌ شیواجی‌ پسر شاه‌جی‌ بود. اورنگ‌ زیب‌ بارها برای‌ سركوب‌ این‌ شورش‌ اقدام‌ كرد و سرانجام‌ در ۱۰۷۵ق‌ توانست‌ شیواجی‌ را به‌ اطاعت‌ خود درآورد، اما وی‌ در ۱۰۸۰ق‌ از چنگ‌ اورنگ‌ زیب‌ گریخت‌ و از آن‌ پس‌ فعالیت‌ خود را با شدت‌ بیشتری‌ برضد او ادامه‌ داد اگرچه ناآرامیهای‌ گوناگون‌ تا واپسین‌ روزهای‌ عمر اورنگ‌ زیب‌ همچنان‌ ادامه‌ داشت‌، با اینهمه‌ ، وی‌ توانست‌ در مدت‌ ۵۰ سال‌ پادشاهی‌ خود سرزمینهای‌ قلمرو گوركانیان‌ را تا دورترین‌ مرزهای‌ جنوبی‌ گسترش‌ دهد . اورنگ‌ زیب‌ در ۹۱ سالگی‌ درگذشت‌ و او را در آرامگاهی‌ كه‌ به‌ دستور خودش‌ در درگاه‌ شیخ‌ برهان‌الدین‌ در خلدآباد نزدیك‌ اورنگ‌آباد ساخته‌ شده‌ بود، به‌ خاك‌ سپردند .
● تولد الکساندر پوشکین ، نویسنده و شاعر بزرگ روسیه
۲۰۸ سال پیش در چنین روزی در سال ۱۷۹۹ میلادی ، «الكساندر پوشكین» نویسنده و شاعر بزرگ روسیه است در مسكو به دنیا آمد .
پوشکین در دوره جوانی، شعر می‏سرود و در آنها نسبت به رژیم تزاری ابرازتنفر می کرد . وی معتقد بود شعر گناه کودکی است ، یعنی روحیه هنری ، گوهری است و اگر قرار باشد کسی شاعر از کار در بیاید در همان کودکی شاعر بودن او آشکار است .
رمان اوژن اونین او بازتاب زندگی خصوصی وی و زندگی قشر اجتماعی اشراف آن دوره است . پوشكین كه یك اشراف زاده بود با سرودن چكامه « آزادی »، كه تزار به تحریك نزدیكانش آن را با هدف ضدیت با خود تلقی كرده بود در حالی كه ۲۱ سال بیش نداشت به شمال قفقاز تبعید شد .
درباریان تزار وقت وجود پوشكین را در پایتخت ( سن پترز بورگ ) برای حفظ وحدت امپراتوری زیانبار تشخیص داده بودند.
پوشكین كه با نوشته های خود فصل تازه ای را در ادبیات و حیات روشنفكران روسیه باز كرد، در طول تبعید نیز به كار نوشتن ادامه داد و در نخستین سال تبعید، داستان « روسلان و لودمیلا » را منتشر ساخت و سپس قصیده « زندانی قفقاز » را سرود. اشعار او تحت عنوان « باغچه سرا » را نیز در همین محل ساخته شدند. سپس داستان «كولی ها» را نوشت. دولت تزاری روسیه پس از چند سال محل تبعید او را به مزرعه خانوادگی تغییر داد .
پوشكین از این پس داستانها و اشعار خود را برپایه رویدادهای تاریخی روسیه تنظیم می كرد و در این راستا آثار متعدد پدید آورد از جمله « انقلاب پوگاچف» ، « دختر جناب كاپیتان »، پولتاوا . سواران عهد برنز و .... وی درام های متعدد نیز نوشت از جمله « موزارت ». پوشكین پس از پایان تبعید، مقیم سن پترز بورگ شده بود . كتابهای پوشكین در اواخر سده نوزدهم باعث چند بپاخیزی در روسیه ازجمله قیام كشاورزان شد. كشاورزان روس تحت تاثیر« قیام پوگاچف » نوشته پوشكین دست به قیام سراسری زدند و .... آثار پوشكین به بیشتر زبانها از جمله انگلیسی ترجمه شده است.
وی در طول عمر كوتاه ۳۸ ساله خود آثار متعدد ماندنی خلق كرد. او در زمستان ۱۸۳۷ در دوئل با یك مهاجر فرانسوی بر سر مسائل خانوادگی كشته شد.
● نخستین اکتشاف نفت در ایران
۹۹سال پیش در چنین روزی در سال ۱۲۸۷ ه ش ، برای نخستین بار در ایران نفت کشف شد . منطقه مورد اکتشاف مسجد سلیمان بود .
مسجدسلیمان در قرون وسطی به نام تلغر نامیده می شد و این نام سرزمینی بود که از کنار رودخانه کارون تا زمینهای مشرق چشمه نفت امتداد می یافت .
در ۴ بامداد ۵ خرداد ۱۲۸۷/ ۱۹۰۸ میلادی فوران نفت از میدان نفتون (چاه شماره یک) در مرکز شهر مسجدسلیمان حیات اقتصادی و اجتماعی مسجد سلیمان و ایران را دگرگون کرد. کاشفان انگلیسی نفت به مدد متون تاریخی (هنچون نوشته های هرودوت) دریافته بودند که ایرانیان در این محل از نفت و گاز که بطور طبیعی از زمین بیرون رانده می شد، استفاده های گوناگون و آتش جاویدان خود را در این جایگاه می جسته اند. ویلیام ناکس دارسی شرکت خود به نام سندیکای امتیازات موفق شد با انتقال فن شناسی و تجهیزات لازم و حفر چاه به سرچشمه آتش جادوان پارسیان یابد.
بعد از کشف و فوران نفت در مسجدسلیمان با دخالت دولت انگلیس، شرکت ذکر شده به «شرکت نفت ایران و انگلیس» تبدیل گشت. این شرکت زمینی از خان‌های بختیاری خرید و راه برون رفت نفت یا جزیره آبادان را نیز از شیخ خزعل به اجاره گرفت. از همین زمان است که بنیان اولین (شرکت شهر) معدنی ایران در مسجدسلیمان و بعد از آن اولین شرکت شهرصنعتی پالایشگاه در آبادان گذاشته می شود.

منبع : تبیان