۹ آبان ۱۲۹۳ ــ ایران در قبال جنگ اروپاییان اعلام بی طرفی کرد، اما چه سود ؟!

۳۱ اکتبر ۱۹۱۴ (۹ آبان ۱۲۹۳) دولت وقت ایران در قبال جنگ قدرتهای اروپایی کتبا «بی طرفی» خود را اعلام داشت. در اعلامیه بی طرفی ایران که توسط سلطان احمدشاه قاجار و نیز رئیس الوزراء وقت، مستوفی الممالک (عکس مقابل)، امضاء و ابلاغ شده بود چنین آمده بود: از آنجا که ایران با همه ممالک متخاصمه دوستی دارد؛ در قبال منازعات آنها بی طرف خواهد ماند.
در اعلامیه ای جداگانه، مستوفی مقامات دولتی را از هرگونه کمک به دول متحارب ـ در آن زمینه (تسهیلات جنگ) ـ ممنوع ساخته بود. قبلا هم دولت وقت شفاها اشاره به بی طرفی خود در قبال جنگ اروپاییان کرده بود. باوجود این، دولتهای روسیه و انگلستان به استناد قرارداد ۱۹۰۷ سن پترزبورگ (تقسیم ایران) خود را محق به نقل و انتقال نیرو در ایران می دانستند و دولتهای در حال جنگ با آن دو قدرت نیز به همین دلیل ایران را تحت نفوذ دشمن و منطقه جنگی تلقی می کردند و میهن ما را ناخواسته به میدان نبرد خود تبدیل کرده بودند و دولت وقت نیروی نظامی کافی برای دفاع از مرزهای کشور را نداشت، با وجود این، چند واحد ژاندارم ایران با تسلیحات اندک خود در صفحات غرب کشور به ویژه در همدان و کرمانشاه دست به دفاع جانانه زدند و در چند مورد به پیروزی های موقت و محدود نائل آمدند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز